اختلال خوردن نوعی بیماری است که فرد را به سمت پرخوری، گرسنگی دادن به خود یا دیگر رفتارهای ناسالم تغذیهای که مربوط به غذا و وزن بدن میشود، سوق میدهد. اختلال در خوردن مانند بیاشتهایی عصبی و بولیمیا عادات غلط و پیچیدهای هستند. این مشکلات با زندگی روزانه تداخل دارند و درمان نکردن آنها مشکلاتی جدی برای سلامت فرد به دنبال دارد، اما درمان اختلال خوردن چیست؟ در این مقاله همه چیز درباره اختلال خوردن از جمله انواع آن و روشهای درمانی آن را بررسی میکنیم.
اختلال خوردن چیست؟
اختلالات خوردن، بیماریهای جدیای هستند که با اختلالات شدید در رفتارهای غذایی فرد مشخص میشوند. هر چند بسیاری از افراد ممکن است گه گاه درباره سلامت، وزن یا ظاهر خود نگران باشند، اما برخی افراد به کاهش وزن، وزن بدن یا شکل بدن و کنترل میزان غذای مصرفی خود دچار تمرکز افراطی یا وسواس میشوند.
اختلال تغذیه در خوردن با پرخوری چه تفاوتی دارد؟
اختلال پرخوری با آنچه پرخوری معمولی میدانیم متفاوت است. بسیاری از مردم ممکن است هر چند وقت یکبار دست به پرخوری بزنند و شاید در طول یک دوره سه ماهه یا بیشتر هفتهای یک بار دچار پرخوری شوند. اما کسانی که این اختلال را دارند مرتب درگیر پرخوری هستند. کسانی که دچار اختلال پرخوری هستند، این احساس را دارند که نمیتوانند مقدار و یا نوع غذایی را که میخورند، کنترل کنند.
آنها معمولا تا جایی غذا میخورند که احساس مریضی کنند. بعد از پرخوری، گناه، شرم، انزجار و یا حتی ناراحتی به سراغشان میآید. این افراد ممکن است به خاطر این رفتارشان بسیار خجالت زده شوند و به همین دلیل آن را از دوستان و خانواده پنهان میکنند، اما با رعایت رژیم لاغری یا رژیم غذایی مناسب و دریافت حمایت لازم، میتوانند به مرور حال جسمی و روانی بهتری پیدا کنند.
انواع اختلال خوردن
اختلالات خوردن انواع مختلفی دارند که هرکدام با الگوهای خاص و ناسالم غذا خوردن شناخته میشوند و میتوانند سلامت جسمی و روانی فرد را بهشدت تحت تأثیر قرار دهند. آشنایی با انواع اختلال خوردن به درک بهتر علائم، تشخیص به موقع و آغاز روند درمان کمک میکند:
اختلال بولیمیا
پرخوری و سپس بالا آوردن، نشانههای اصلی پرخوری عصبی یا بولیمیا هستند. هر کس در هر سنی میتواند دچار بولیمیا شود. ۸۵% تا ۹۰% کسانی که دچار بولیمیا هستند را زنان تشکیل میدهند. این اختلال اکثرا در سنین نوجوانی و جوانی رخ میدهد.
عواملی که در ابتلا به این اختلال نقش بازی میکنند عبارتند از حوادث استرس زا در زندگی، بیولوژی، فرهنگ و عادات یک خانواده و فشارهای اجتماعی برای لاغر شدن. خبر خوب این است که بولیمیا اختلالی دائمی نیست و با درمان، چرخه پرخوری و بالا آوردن متوقف میشود.
اختلال پرخوری
مشخصه اختلال پرخوری، غذا خوردن به مقدار بسیار زیاد است و یکی از شایعترین اختلالات تغذیه به حساب میآید. افرادی که درگیر چنین اختلالی هستند، معمولا اضافه وزن دارند. این بیماری در مقایسه با بولیمیا، باعث نمیشود فرد غذایی که خورده است را بالا بیاورد، به خود گرسنگی بدهد و یا بیش از حد ورزش کند.
اختلال پرخوری در هر سنی میتواند بروز کند، اما شایع ترین زمان آن میان سالی است. این بیماری فرد را در خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، فشار خون بالا و بیماریهای قلبی قرار میدهد.
بی اشتهایی عصبی (آناروکسیا)
افرادی که بی اشتهایی عصبی یا آناروکسیا دارند به صورت غیر عادی از اضافه کردن وزن وحشت دارند. این حالت باعث میشود به طرز خطرناکی لاغر شوند. این اختلال بیشتر میان دختران و زنان شایع است، اما پسران و مردان نیز ممکن است دچار آن شوند. این اختلال پس از یک تغییر در زندگی مانند یک حادثه تلخ یا میل به برتری در ورزشهایی مثل ژیمناستیک یا دوندگی رخ میدهد. آناروکسیا یک اختلال جدی و خطرناک است، اما با مراقبت و درمان فرد میتواند بهتر شود.
وسواس روی وزن
کسانی که اختلال بولیمیا دارند، برخلاف مبتلایان آناروکسیا معمولا وزنشان ثابت است و شاید کمی اضافه وزن داشته باشند. اما آنها عمیقا از اضافه کردن وزن وحشت دارند. کسانی که در چنگ این اختلال گرفتارند با اینکه شاید وزنی طبیعی داشته باشند حس میکنند به طرز وحشتناکی چاق هستند. ممکن است اشتیاق به کاهش وزن، این افراد را به مصرف داروهای لاغری نیز بکشاند.
نشانههای اختلال خوردن
بسیاری از ما گاهی پرخوری میکنیم، اما اختلال پرخوری با این حالت فرق دارد. افرادی که این اختلال را دارند، هنگام پرخوری کنترل خود را از دست میدهند. به همین دلیل کسانی که پرخوری میکنند با سرعت بیشتری نسبت به حالت عادی غذا میخورند.
این افراد ممکن است آنقدر پرخوری کنند که به شکل آزار دهندهای سیر شوند و یا زمانی پرخوری کنند که اصلا گرسنه نیستند. افرادی که این مشکل را دارند ممکن است با احساس استرس، خستگی و افسردگی به پرخوری رو بیاورند.
احساس گناه
احساس گناه، شرمندگی و یا افسردگی پس از پرخوری برای کسانی که اختلال پرخوری دارند، حس آشنایی است. این احساسات که یک چرخه نادرست را برای فرد ایجاد میکند. به این صورت که فرد پس از پرخوری، دچار افسردگی و احساس گناه میشود.
همین پریشانی روحی، دوباره فرد را به سمت پرخوری بیشتر سوق میدهد. احساس شرم و گناه در افرادی که اختلال پرخوری دارند، ممکن است باعث شود این کار را مخفیانه انجام دهند که در این حالت تشخیص بیماری سخت میشود.
تغییر وزن
اینکه فردِ دچار اختلال پرخوری نوسانات وزن پیدا کند عجیب نیست، چون فرد در بین پرخوریها، سعی میکند رژیم نیز بگیرد. تا زمانی که فرد تحت کنترل اختلال پرخوری باشد، تلاشش برای رژیم گرفتن و کاهش وزن ادامه دار نخواهد بود.
بسیاری از کسانی که اختلال پرخوری دارند، این کار را حتی از نزدیکترین افراد خانواده پنهان میکنند. پس تشخیص این اختلال کمی سخت است. یک نشانه این است که فرد تاریخچهای از پرخوری مثلا دو بار در هفته به مدت شش ماه داشته باشد. تشخیص توسط یک معاینه بالینی و بحث در مورد الگوهای غذا خوردن، تاریخچه پزشکی و سابقه خانوادگی انجام میشود.
افسردگی
اختلال تغذیه فراتر از مشکل داشتن با غذا است. برای بسیاری از افراد چرخه پرخوری و بالا آوردن روشی است تا احساسات منفی خود را کنترل کنند. در کسانی که دچار بولیمیا هستند افسردگی، اضطراب و سو مصرف مواد مخدر شایع است. این افراد معمولا احساساتی و تحریک پذیر هستند. همچنین ممکن است از خانواده و دوستان، خود را جدا کنند.
از دیگر نشانههای اختلال خوردن میتوان موارد زیر را نام برد:
- درد مزمن گلو
- فرسوده شدن مینای دندان
- تورم غدد بزاقی گردن
- سوزش معده
- یبوست و دیگر مشکلات گوارشی
- کم شدن آب بدن
- دورههای عادت ماهانه نامنظم
- متعادل نبودن مواد معدنی خون (الکترولیت ها) که به مشکلات قلبی منجر میشود.
تشخیص اختلال خوردن
از آنجا که اختلال در خوردن زندگی فرد را به خطر میاندازد بسیار مهم است که سریع تشخیص داده شود. به طور کلی بی اشتهایی عصبی را میتوان زمانی کامل تشخصی داد که فرد ۸۵% کمتر از وزن طبیعی خود داشته باشد.
اگر فرد به اضافه کردن وزن با ترس پاسخ بدهد و یا از اندام خود تصوری غلط داشته باشد، پزشک ابتدا باید قبل از تایید آناروکسیا از او تست بگیرد و مطمئن شود بیماری دیگری ندارد.
افرادی که دچار بیاشتهایی عصبی هستند ممکن است دچار افسردگی، اضطراب و یا تلاش برای استفاده از مواد مخدر شوند و یا حتی ممکن است به فکر خودکشی بیافتند. اگر افکاری مبتنی بر خودکشی دارید و یا نگران شخص خاصی هستید که در خطر چنین افکاریست، حتی یک لحظه هم صبر نکنید و با روانشناس و یا مشاوری متخصص تماس بگیرید. نشانههای خطر خودکشی شامل صحبت از مرگ و خودکشی، جدا شدن از خانواده و دوستان و درگیر شدن با رفتارهای پر خطر است.
درمان اختلال خوردن
یک درمان موفق میتواند ترکیبی از چند روش باشد. صحبت با یک درمانشناس، درمان شناختی- رفتاری، میتواند کمک کند عادات نادرست و الگوی رفتاری تغییر کند. آموزش تغذیه و مشاوره خانواده نیز میتواند به درمان این اختلال کمک کند. برنامههای کاهش وزن هم به کنترل پرخوری کمک میکنند. اگر مشکل افسردگی باشد، پزشک میتواند دارو نیز تجویز کند.
مشاوره و درمان تغذیهای
درمان اختلال خوردن زمانی موفق خواهد بود که ترکیبی از درمانها روی فرد انجام شود. فرد با مشاوره و درمان تغذیهای، عادات سالم را جایگزین عادات غلط و رابطهای سالم و بهتر با غذا میکند. تحقیقات نشان داده است که داروهای ضد افسردگی چرخه پرخوری و بالا آوردن را میشکند و از عود کردن آن جلوگیری میکند.
صحبت و پشتیبانی
اگر عزیزان شما از اختلالات تغذیهای رنج میبرند از صحبت کردن با آنها دریغ نکنید. احساس گناه و شرم نداشته باشید. اجازه دهید بداند نگران او هستید. اگر فکر میکنید نمیتوانید باعث شوید آن فرد تغییر کند، حداقل کاری کنید که درک کند شما پشتیبانش هستید و سلامتی او برایتان مهم است.
بستری شدن
بستری شدن برای کسانی که دچار مشکلات جدی جسمانی و لاغری بیش از اندازه و خطرناک شدهاند، همچنین برای کسانی که ممکن است به خود صدمه بزنند، ضروری است. بستری شدن در بیمارستان معمولا زیاد طول نمیکشد، باقی مداوا به صورت سرپایی و خارج از بیمارستان انجام میشود. معمولا بیمار روزها برای معاینه به دکتر مراجعه میکند و شب را در خانه میگذراند.
روان درمانی
درمان اختلال خوردن سه هدف دارد:
- بازگرداندن وزن سلامت به فرد
- درمان آسیبهای فیزیکی
- کاهش افکار و رفتارهای ناسالم که باعث عود کردن اختلال میشود.
خانواده درمانی یکی از انواع این درمانهاست که با کمک پدر و مادر و اعضای خانواده برای کمک به فرد، زیر نظر یک متخصص انجام میشود. درمان بی اشتهایی عصبی در بزرگسالان سختتر است. شاید به ترکیب چند نوع درمان نیاز داشته باشد. در هر روش درمانی، کلید کار تغذیه و مواد مغذی است.
دارو
معمولا داروهای ضد افسردگی و دیگر داروهای مشابه را برای درمان روحیه کسانی که درگیر چنین اختلالی هستند، تجویز میکنند. نتایج متفاوت است بعضی با تجویز چنین داروهایی بهتر میشوند، در حالی که ممکن است روی دیگر بیماران تاثیر خاصی نداشته باشد. متخصصان معتقدند ترکیب شیوهی دارو درمانی و روان درمانی بهتر از انجام تنها یک روش درمانی است.
چه کسانی در خطر اختلال خوردن قرار دارند؟
صرف نظر از نژاد، جنس، سن و یا وزن، هر کسی ممکن است دچار اختلال پرخوری شود. مردان بیشتر در میان سالی دچار اختلال پرخوری میشوند. البته درصدی از جوانان نیز ممکن است به این اختلال دچار شوند.
پزشکان درمانگر اختلال خوردن، معمولا درباره یک قانون صحبت می کنند. بدون درمان، یک سوم کسانی که اختلال تغذیه دارند مشکلشان خود به خود حل میشود. یک سومشان در طول زندگی دائما در حال دست و پنجه نرم کردن با این مشکل هستند و یک سوم دیگر نیز بر اثر این مشکل جان خود را از دست میدهند.
کلام آخر
اختلال خوردن یکی از پیچیده ترین و جدی ترین انواع اختلالات سلامت روان است که بر رفتار غذایی، تصویر ذهنی از بدن و عملکرد جسمانی فرد اثر عمیق میگذارد. این اختلالات میتوانند به دلایل مختلفی مانند عوامل ژنتیکی، فشارهای اجتماعی، تجربههای استرس زا یا مسائل روانشناختی شکل بگیرند و در صورت بی توجهی، پیامدهای خطرناکی برای سلامتی ایجاد کنند.
توجه جامعه و خانواده به نشانههای اختلال خوردن و حمایت دلسوزانه از افراد درگیر، میتواند مسیر درمان را هموار کرده و کیفیت زندگی آنها را بهبود بخشد.
سوالات متداول مقاله اختلال خوردن:
۱-چرا افرادی که وزنشان بالاست بیشتر در خطر اختلال خوردن قرار دارند؟
افرادی که وزن بالاتری دارند، به دلیل تجربه بیشتر انگ اجتماعی، قضاوتهای ظاهری، رژیمهای سخت و فشار برای کاهش وزن در معرض استرس و نارضایتی بدنی بیشتری قرار میگیرند؛ عواملی که میتوانند خطر ابتلا به اختلالات خوردن را افزایش دهند.
۲-آیا اختلال تغذیه حس چشایی را تغییر میدهد؟
بله، محققان متوجه شدند کسانی که به شدت چاق هستند ممکن است به خاطر تفاوت در گیرندههای مزه، شیرینی را کمتر حس کنند، بنابراین برای جبران این مشکل غذاهای شیرین بیشتری میخورند. علاوه بر ایجاد تغییر روی گیرندههای مزه، زبان آنها نیز ممکن است مزهها را متفاوت با همیشه پردازش کند.
۳-چرا درمان اختلال خوردن مشکل است؟
درمان اختلال خوردن دشوار است زیرا این اختلالها ریشههای عمیق روانی و رفتاری دارند و افراد معمولاً دچار انکار، ترس از تغییر و وابستگی به الگوهای ناسالم میشوند. همچنین درمان نیازمند همکاری چند متخصص است و روند بهبود زمان بر میباشد.
منابع:
من فکر میکنم اختلال خوردن دارم. افسردگی هم دارم. روزایی از ماه که افسردگیم اوج میگیره پرخوری میکنم و اونقدر میخورم که شکمم درد میگیره ولی بازم به خوردن ادامه میدم. یعنی نمیتونم به خواست خوردنم نه بگم حتی غذا توی ذهنم بینهایت خوشمزه میشه که بیشتر وسوسه میشم و اون وسطم آگاهم که برای آزار خودم اینکارو میکنم و خدا خدا میکنم که بترکم و بمیرم و خلاص بشم.
عزیزم تغییرات هورمونی بدن مخصوصا قاعدگی خانمها استرس ریشه ومنشا عصبی و…از مواردی هست که میل به خوردن یا هوس شیرینی و…ایجادمیکنه ازسبزیجات وپروتئین ها دراین روزها بیشتراستفاده کنید
سلام دختر ۲۱ ساله ای هستم .. از سال اول دبیرستان شروع به رژیم گرفتم ..۶۸ کیلو بودم و تو دو سال خودمو به ۴۳ کیلو رسوندم .. و الان دچار پرخوری عصبیم در واقع من ۶ سال این بیماری رو دارم و الان همینطور دارم وزن اضافه میکنم و انقدر تاامیدم که همش پرخوری میکنم کنترلش از دستم در رفته .شما میتونید کمکم کنید