دکتر کرمانی » مجله » بیماری و درمان
نقرس نوعی آرتریت التهابی است که باعث درد شدید در مفاصل می‌شود. در این این مطلب از دکتر کرمانی علائم، دلایل، روش‌های درمان و رژیم غذایی مناسب بررسی شده‌اند.
تایید شده توسط کارشناس تغذیه دکترکرمانی قبل از هر اقدامی با پزشک متخصص مشورت نمایید.
نقرس یک بیماری التهابی است که به دلیل تجمع اسید اوریک در مفاصل ایجاد می‌شود. این بیماری معمولاً با درد شدید، قرمزی و تورم مفاصل همراه است و زندگی فرد مبتلا را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
نقرس اغلب در مردان بیشتر از زنان دیده می‌شود و ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی، تغذیه نامناسب یا بیماری‌های دیگر بروز کند. در این مطلب از مجله دکتر کرمانی، به بررسی علل، علائم، درمان‌ها و راه‌های پیشگیری از نقرس پرداخته‌ایم.
نقرس (gout) یک نوع آرتریت التهابی و بسیار دردناک است که به دلیل تجمع بیش از حد اسید اوریک در بدن ایجاد می‌شود. این بیماری با تشکیل کریستال‌های سوزنی شکل در مفاصل، به‌ویژه در انگشت شست پا، همراه است. در حالی که این بیماری ممکن است دوره‌هایی از بهبودی داشته باشد، عدم کنترل آن منجر به آسیب دائمی مفاصل می‌شود.
نقرس باعث ایجاد درد در مفاصل دیگر مانند دست نیز می‌شود.
نقرس نوعی آرتریت التهابی است که باعث درد و تورم در مفاصل می‌شود. نقرس زمانی اتفاق می‌افتد که اسید اوریک در بدن انباشته شود. نقرس بیشتر مفاصل انگشت شست پا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اما مفاصل دیگر را تحت تأثیر قرار می‌دهد، از جمله:
علائم نقرس در دوره‌هایی به نام عود یا حملات نقرس می‌آیند و می‌روند. پزشکان معمولاً ترکیبی از داروها و تغییرات سبک زندگی را برای کنترل سطح اسید اوریک و جلوگیری از بروز مجدد حملات توصیه می‌کنند.
نقرس به مراحل مختلفی تقسیم می‌شود که هرکدام ویژگی‌ها و درمان‌های خاص خود را دارند:
جهت تشخیص نوع التهاب باید به پزشک مراجعه نمایید.
نقرس تنها یک بیماری مفصلی نیست، بلکه سلامت کلی بدن را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. تجمع کریستال‌های اورات نه تنها موجب التهاب و تخریب مفاصل می‌شود، بلکه در صورت مزمن شدن می‌تواند باعث تشکیل توده‌های توفوسی در زیر پوست شود.
همچنین، نقرس خطر ابتلا به مشکلات کلیوی، از جمله سنگ کلیه و نارسایی کلیه، را افزایش می‌دهد. در برخی موارد، این بیماری می‌تواند با افزایش التهاب سیستمیک، زمینه‌ساز بیماری‌های قلبی شود. کنترل وزن، تغذیه سالم و مصرف منظم داروها از راهکارهای مهم در مدیریت نقرس و پیشگیری از عوارض آن هستند.
التهاب، قرمزی و احساس گرما در شست پا از جمله علائم نقرس است.
علائم نقرس را می‌توان با نوع دیگری از آرتریت به نام رسوب پیروفسفات کلسیم (CPPD) که قبلاً نقرس کاذب نامیده می‌شد، اشتباه گرفت. با این حال، کریستال‌هایی که مفصل را در CPPD تحریک می‌کنند، کریستال‌های فسفات کلسیم هستند، نه کریستال‌های اسید اوریک که باعث نقرس می‌شوند. مهم‌ترین علائم نقرس را در ادامه توضیح می‌دهیم.
علائم اولیه این عارضه معمولاً به‌صورت ناگهانی و شدید ظاهر می‌شوند. درد شدید در یک مفصل، به‌ویژه انگشت شست پا، از نخستین نشانه‌هاست. این درد اغلب در شب شدت می‌گیرد و با التهاب، قرمزی و احساس گرما در ناحیه درگیر همراه است. در برخی موارد، فرد احساس سوزش یا حساسیت شدید به لمس را تجربه می‌کند. این علائم ممکن است پس از چند روز کاهش یابند؛ اما در صورت عدم کنترل، حملات مکرر رخ داده و به مفاصل دیگر سرایت می‌کنند.
در مراحل پیشرفته، این بیماری از حملات گذرا فراتر رفته و به یک مشکل مزمن تبدیل می‌شود. درد شدید و طولانی‌تر شده و مفاصل درگیر ممکن است تغییر شکل دهند. توده‌های سختی به نام توفوس در زیر پوست، به ویژه اطراف انگشتان، آرنج و زانو ظاهر می‌شوند. التهاب مداوم منجر به تخریب تدریجی مفاصل شده و دامنه حرکتی کاهش می‌یابد.
در موارد شدید، این اختلال بر کلیه‌ها تأثیر گذاشته و زمینه‌ساز سنگ کلیه یا حتی نارسایی کلیوی می‌شود. بدون درمان مناسب، کیفیت زندگی فرد کاهش یافته و انجام فعالیت‌های روزمره با دشواری روبه‌رو خواهد شد.
بعضی از افراد در طول حملات نقرس ممکن است احساس خستگی شدید و ضعف عمومی کنند.
علاوه بر علائم اولیه و شدید، برخی نشانه‌های اضافی نیز وجود دارند که می‌توانند در تشخیص و مدیریت بهتر این بیماری کمک کنند:
شناسایی این علائم به‌موقع می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر و شروع درمان سریع‌تر کمک کند. در صورت بروز هرکدام از این علائم، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و درمان مناسب را آغاز کنید.
نقرس زمانی ایجاد می‌شود که بدن اسید اوریک اضافی تولید کرده یا کلیه‌ها قادر به دفع آن به طور مؤثر نباشند. اسید اوریک به طور طبیعی از تجزیه مواد شیمیایی به نام پورین‌ها که در غذاها و نوشیدنی‌ها یافت می‌شوند، تولید می‌شود. معمولاً کلیه‌ها این اسید اوریک را از خون فیلتر کرده و از طریق ادرار دفع می‌کنند. اما در صورت تولید بیش از حد یا کاهش عملکرد کلیه‌ها، سطح اسید اوریک بالا رفته و کریستال‌های آن در مفاصل تجمع می‌یابند. این کریستال‌های سوزنی شکل باعث بروز حملات ناگهانی درد، تورم و التهاب در مفاصل می‌شوند.
رژیم غذایی با محتوای بالا از پورین‌ها می‌تواند سطح اسید اوریک را در بدن افزایش دهد و باعث بروز نقرس شود. برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها که خطر ابتلا به نقرس را افزایش می‌دهند شامل:
اجتناب از این غذاها و نوشیدنی‌ها و مصرف مواد غذایی با پورین پایین می‌تواند به کنترل نقرس و کاهش حملات آن کمک کند.
ژنتیک در ابتلا به نقرس نیز موثر است.
ژنتیک و بیماری‌های زمینه‌ای می‌توانند نقش مهمی در بروز نقرس ایفا کنند. اگر یکی از اعضای خانواده سابقه این بیماری را داشته باشد، احتمال ابتلا به آن بیشتر است. همچنین بیماری‌هایی مانند موارد زیر می‌توانند خطر نقرس را افزایش دهند:
این بیماری‌ها باعث تجمع بیشتر اسید اوریک در بدن می‌شوند و زمینه‌ساز حملات نقرس می‌گردند. به‌علاوه، داروهایی که برای درمان این مشکلات استفاده می‌شوند نیز ممکن است سطح اسید اوریک را افزایش دهند. به همین دلیل مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای برای پیشگیری از نقرس اهمیت دارد.
سبک زندگی می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر بروز و شدت نقرس داشته باشد. رژیم غذایی غنی از غذاهای پرپروتئین، چربی‌های اشباع‌شده و الکل می‌تواند سطح اسید اوریک را افزایش داده و حملات نقرس را تشدید کند.
از سوی دیگر، مصرف مواد غذایی با فیبر بالا، کاهش مصرف گوشت قرمز و الکل، و افزایش آب مصرفی می‌تواند به کاهش سطح اسید اوریک کمک کند. علاوه بر این، حفظ وزن سالم و فعالیت بدنی منظم از عواملی هستند که می‌توانند خطر ابتلا به نقرس را کاهش داده و شدت حملات آن را کنترل کنند.
علاوه بر عواملی که معمولاً شناخته می‌شوند، چندین دلیل دیگر نیز می‌تواند به بروز نقرس کمک کند که ممکن است کمتر مورد توجه قرار گرفته باشند:
این عوامل، همراه با عوامل شناخته‌شده دیگر، می‌توانند بر شدت و بروز نقرس تأثیرگذار باشند.
پزشکان نقرس را از طریق معاینه فیزیکی و بررسی علائم بالینی تشخیص می‌دهند. آنها از بیمار در مورد زمان آغاز درد و تورم در مفاصل و تکرار این علائم سؤال می‌کنند. معاینه مفصل‌های آسیب‌دیده و ارزیابی وضعیت آنها، از جمله حساسیت و التهاب، می‌تواند به شناسایی نقرس کمک کند. این اطلاعات همراه باسابقه پزشکی فرد، به تشخیص دقیق‌تر کمک می‌کنند. روش‌های دیگر تشخیص این وضعیت التهابی عبارت است از:
یکی از راه‌های تشخیص نقرس، آزمایش خون است.
روش تشخیصی دیگر انجام آزمایش خون است. آزمایش خون می‌تواند نشان دهد که سطح اسید اوریک در خون بالاست، اما این به معنای ابتلا به نقرس نیست. برخی افراد با سطح بالای اسید اوریک هرگز نقرس نمی‌گیرند؛ در حالی که دیگران ممکن است باوجود سطح طبیعی اسید اوریک به این بیماری مبتلا شوند.
آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس و اولتراسوند به شناسایی کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل کمک می‌کنند. همچنین، تجزیه و تحلیل مایع مفصلی بهترین روش برای تشخیص نقرس است. پزشک مایع از مفصل آسیب‌دیده خارج کرده و آن را تحت میکروسکوپ برای شناسایی کریستال‌ها بررسی.
درمان‌های مؤثری برای نقرس وجود دارد. درمان نقرس بستگی به شدت علائم، مرحله بیماری و وضعیت کلی بیمار دارد. هدف اصلی درمان، کاهش التهاب و درد ناشی از حملات نقرس و جلوگیری از بروز حملات جدید است. علاوه بر درمان دارویی، اصلاح سبک زندگی نیز به مدیریت این بیماری کمک می‌کند.
برای کنترل درد و التهاب ناشی از نقرس، داروهای مختلفی وجود دارد که به انتخاب پزشک بستگی دارند. داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و استامینوفن برای کاهش درد و التهاب کاربرد دارند. همچنین، داروی کلشی سین به‌ویژه در درمان حملات حاد نقرس مؤثر است.
علاوه بر داروهای ضدالتهابی، برخی داروها مستقیماً سطح اسید اوریک را در بدن کاهش می‌دهند و از تجمع کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل جلوگیری می‌کنند. داروهایی مانند آلوپورینول، فبوکسوستات و پروبنسید به دفع بهتر اسید اوریک از طریق کلیه‌ها یا کاهش تولید آن کمک می‌نمایند. این داروها معمولاً برای بیماران مبتلا به نقرس مزمن توصیه می‌شوند.
اگر علائم شدید باشد، ممکن است کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا تزریقی برای کاهش التهاب و تسکین درد تجویز شوند. استفاده از داروها به همراه نظارت پزشک و درمان‌های مکمل می‌تواند در کنترل نقرس بسیار مؤثر باشد.
در کنار درمان‌های دارویی، درمان‌های خانگی و طبیعی می‌توانند به کاهش درد و التهاب ناشی از نقرس کمک کنند. استفاده از کمپرس سرد یا گرم می‌تواند به تسکین التهاب مفصل کمک کند. برخی افراد از مصرف گیاهان دارویی مانند زنجبیل و زردچوبه برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌کنند.
تغییرات در رژیم غذایی، مانند مصرف بیشتر آب و کاهش نمک و شکر، می‌تواند به کنترل سطح اسید اوریک کمک کند. استفاده از این روش‌ها همراه با مشاوره پزشکی، به مدیریت بهتر بیماری کمک خواهد کرد.
تغییرات در سبک زندگی می‌تواند به طور مؤثری در پیشگیری از حملات نقرس و کاهش شدت آنها مؤثر باشد. یکی از مهم‌ترین عوامل، کاهش وزن است که می‌تواند فشار روی مفاصل را کاهش دهد و سطح اسید اوریک را کنترل کند.
محدود کردن مصرف الکل و اجتناب از غذاهای پر پورین، مانند گوشت قرمز و برخی از غذاهای دریایی، می‌تواند خطر ابتلا به نقرس را کاهش دهد. همچنین، نوشیدن آب کافی در طول روز به دفع اسید اوریک کمک می‌کند. این تغییرات می‌توانند به کنترل و مدیریت نقرس در بلندمدت کمک کنند.
در موارد نادر و شدید که داروها تأثیر کافی ندارند، روش‌هایی مانند فیلتراسیون خون (دیالیز برای اسید اوریک) یا در شرایط بسیار شدید، جراحی برای برداشتن توفوس‌های بزرگ (تجمع کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل) ممکن است انجام شود. البته این روش‌ها فقط برای موارد مقاوم به درمان در نظر گرفته می‌شوند.
این درمان‌های مکمل می‌توانند در کنار تغییر سبک زندگی و مصرف داروهای تجویزی، به بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به نقرس کمک کنند.
رژیم غذایی نقرس ممکن است به کاهش سطح اسید اوریک در خون کمک کند. رژیم غذایی نقرس درمان نیست. اما ممکن است خطر حملات مکرر نقرس را کاهش دهد و پیشرفت آسیب مفاصل را کند نماید. افراد مبتلا به نقرس که از رژیم غذایی نقرس پیروی می‌کنند، به طور کلی هنوز به دارو برای کنترل درد و کاهش سطح اسید اوریک نیاز دارند.
در پیشگیری از حملات نقرس مواد غذایی مفید، موثر هستند.
یک رژیم غذایی مناسب می‌تواند به کنترل نقرس و کاهش سطح اسید اوریک در بدن کمک کند. انتخاب غذاهای کم‌پورین و سرشار از مواد مغذی، تأثیر قابل‌توجهی در پیشگیری از حملات نقرس دارد. غذاهای مفید برای کنترل نقرس عبارت‌اند از:
نکته: برخلاف تصور، سبزیجاتی مانند اسفناج و مارچوبه تأثیر منفی بر نقرس ندارند و می‌توانند در رژیم غذایی گنجانده شوند.
برای کاهش خطر حملات نقرس، باید از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های سرشار از پورین خودداری کنید. این مواد باعث افزایش سطح اسید اوریک شده و به تشکیل کریستال‌های دردناک در مفاصل منجر می‌شوند.
محدود کردن این غذاها و جایگزینی آنها با مواد غذایی سالم، می‌تواند به کنترل نقرس و کاهش علائم آن کمک کند.
آنچه می‌نوشید، به‌اندازه تغذیه بر سطح اسید اوریک و کنترل نقرس تأثیر دارد. نوشیدن 8 تا 16 فنجان مایعات در روز توصیه می‌شود که حداقل نیمی از آن باید آب باشد. آب به دفع اسید اوریک از طریق ادرار کمک کرده و کلیه‌ها را سالم نگه می‌دارد.
نوشیدنی‌های مفید:
نوشیدنی‌های مضر:
برای تنظیم مصرف مایعات و جلوگیری از تأثیر منفی نوشیدنی‌ها، با پزشک خود مشورت کنید. در حالی که یک رژیم غذایی سالم می‌تواند به کنترل میزان اسید اوریک در سیستم شما کمک کند، ممکن است همچنان برای جلوگیری از حملات بعدی به دارو نیاز داشته باشید. با پزشک خود در مورد تمام گزینه‌های درمانی خود صحبت کنید.
برای پیشگیری از نقرس و کاهش دفعات حملات، رعایت رژیم غذایی سالم و مدیریت سبک زندگی ضروری است. انتخاب مواد غذایی کم پورین همچون سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل به کاهش خطر بروز حملات نقرس کمک می‌کند. نوشیدن آب کافی نه تنها از کم‌آبی بدن جلوگیری می‌کند، بلکه به دفع اسید اوریک و کاهش تشکیل کریستال‌ها در مفاصل کمک می‌کند. علاوه بر این، فعالیت بدنی منظم، مدیریت استرس، اجتناب از مصرف دخانیات و خواب کافی نقش مهمی در پیشگیری از این بیماری دارند.
یکی از کلیدهای پیشگیری و کنترل حملات دردناک نقرس، ورزش است.
ورزش منظم یکی از راهکارهای کلیدی برای کاهش خطر نقرس و کنترل آن است. فعالیت بدنی به بهبود گردش خون، افزایش سلامت کلیه‌ها و کاهش سطح اسید اوریک کمک می‌کند. ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا و یوگا می‌توانند به کاهش التهاب و بهبود عملکرد مفاصل کمک کنند.
همچنین، تمرینات مقاومتی و قدرتی باعث افزایش توده عضلانی و کاهش چربی بدن می‌شوند که تأثیر مثبتی بر کاهش سطح اسید اوریک دارند. با این حال، باید از تمرینات سنگین که ممکن است به مفاصل فشار بیاورند، اجتناب کرد.
اضافه‌وزن و چاقی می‌توانند منجر به افزایش سطح اسید اوریک شده و خطر بروز نقرس را افزایش دهند. کاهش وزن تدریجی و پایدار با رژیم غذایی متعادل و فعالیت بدنی منظم می‌تواند به کنترل این بیماری کمک کند. چربی‌های اضافی بدن، به‌ویژه در ناحیه شکم، می‌توانند مقاومت به انسولین را افزایش داده و عملکرد کلیه‌ها را در دفع اسید اوریک مختل کنند.
کاهش وزن بدون رژیم‌های سخت و گرسنگی‌های شدید، به‌خصوص از طریق تغذیه سالم و ورزش ملایم، می‌تواند دفعات و شدت حملات نقرس را کاهش دهد و سلامت کلی بدن را بهبود بخشد.
نقرس یک بیماری قابل کنترل است که با تشخیص به موقع و رعایت اقدامات پیشگیرانه می‌توان از حملات آن جلوگیری کرد. استفاده از داروها، رعایت رژیم غذایی مناسب و مدیریت وزن، نقش مهمی در بهبود وضعیت مبتلایان دارند.
افراد مبتلا به نقرس باید به رژیم غذایی خود توجه ویژه‌ای داشته باشند، از مصرف مواد غذایی که اسید اوریک را افزایش می‌دهند، پرهیز کنند و ورزش منظم را در برنامه روزانه خود بگنجانند. همچنین، مشاوره با پزشک برای انتخاب درمان‌های مناسب و کنترل سطح اسید اوریک در بدن ضروری است.
برخی درمان‌های خانگی مانند کمپرس سرد برای کاهش التهاب مفید هستند، اما درمان قطعی باید تحت نظر پزشک انجام شود.
داروها معمولاً برای کنترل سطح اسید اوریک و پیشگیری از حملات نقرس ضروری هستند و ممکن است در طول زمان نیاز به تنظیم داشته باشند.
گوشت قرمز حاوی پورین است که می‌تواند سطح اسید اوریک را افزایش دهد و احتمال بروز نقرس را بیشتر کند.
درمان نقرس معمولاً شامل دارو برای کاهش اسید اوریک و تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی است.
داروهای ضد التهاب می‌توانند به تسکین درد و التهاب کمک کنند، اما برای کنترل اسید اوریک و پیشگیری از حملات، داروهای دیگری نیز لازم است.
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *
نظر شما
نام *
ایمیل
برای دریافت مشاوره خرید رژیم دکتر کرمانی شماره همراه خود را ثبت کنید ما با شما تماس میگیریم
برای دریافت مشاوره با کارشناسان فیتامینشماره همراه خود را ثبت کنید ما با شما تماس میگیریم