15 خواص ریواس کاربردی ترین گیاه فصل بهار

ریواس (با نام علمی Rheum rhabarbarum) گیاهی است که بسیاری از مردم در آشپزی و دستورهای غذایی از آن استفاده می‌کنند. این گیاه بومی آسیاست، اما در مناطق دیگر جهان، از جمله ایالات متحده نیز رشد می‌کند. ریواس محیط‌های خنک‌تر را ترجیح می‌دهد و در گرما خوب رشد نمی‌کند. خواص ریواس بسیار زیاد است و طیف وسیعی از مزایا را در برمی گیرد.

شاخه‌های بلند و قرمز رنگ برگ در فصل بهار رشد می‌کنند و در اوایل اردیبهشت به اوج خود می‌رسند. فقط ساقه‌های این گیاه خوراکی هستند. برگ‌ها حاوی سموم و غلظت بالایی از اسید اگزالیک هستند. ریواس سابقه‌ای طولانی دارد و ریشه‌های آن به طب سنتی چین باستان برمی‌گردد.

همچنین در تمدن‌های عرب، یونان و روم باستان نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت. امروزه، ریواس در تهیه مربا، پای، کمپوت و حتی نوشیدنی‌ها محبوب است. در این مقاله لیست کاملی از خواص ریواس را برای شما آورده ایم.

ریواس چیست؟

ریواس گیاهی چند ساله و متعلق به تیره هفت‌ بندیان است. این گیاه دارای ساقه‌های بلند و گوشتی به رنگ‌های صورتی روشن و قرمز و برگ‌های بزرگ و سبز تیره می‌باشد. ساقه‌های ریواس خوراکی بوده و طعم ترش و اسیدی دارند که به خوبی با غذاهای شیرین، مانند پای میوه، ترکیب می‌شود. برگ‌های این گیاه غیرقابل خوردن هستند زیرا برای انسان سمی می‌باشند.

ارزش غذایی ریواس

در جدول زیر اطلاعات غذایی 100 گرم ریواس خام ارائه شده است:

خواص ریواس برای سلامتی

ریواس سرشار از ویتامین ها و املاح معدنی است که آن را به یک گیاه همه کاره برای سلامتی تبدیل می کند. خواص ریواس عبارتند از:

• درمان یبوست
• بهبود سلامت قلب
• سرشار از آنتی اکسیدان
• پیشگیری از سرطان
• روشن کننده پوست
• کاهش التهاب
• بهبود سلامت کبد
• کنترل دیابت نوع 2
• بهبود بینایی
• خواص آنتی باکتریال
• جلوگیری از اختلالات مغزی
• بهبود علائم یائسگی
• مدیریت فشار خون
• کاهش وزن
• بهبود سلامت استخوان

در ادامه، هر یکی از این خواص را برای شما توضیح خواهیم داد:

درمان یبوست

حدود ۲۰ درصد از مردم در ایالات متحده به یبوست مزمن مبتلا هستند و ریواس ممکن است به آن‌ها کمک کند. ساقه‌های این سبزی منبع خوبی از فیبر هستند؛ ماده مغذی کلیدی برای پیشگیری و مدیریت یبوست. فیبر آب را جذب کرده و به مدفوع حجم می‌دهد، که می‌تواند به حرکت سریع‌تر آن در سیستم گوارشی و دفع آسان‌تر کمک کند. حتماً به اندازه کافی آب بنوشید، زیرا فیبر زمانی بهتر عمل می‌کند که مایعات کافی برای جذب داشته باشد.

طب سنتی چینی هزاران سال است که از ریواس برای درمان یبوست استفاده می‌کند. تحقیقات مدرن نشان داده است که ریواس حاوی مقدار زیادی ترکیبات شیمیایی آنتراکینون است. این ترکیبات اثر ملین دارند و روده را برای دفع مدفوع تحریک می‌کنند. از آنجایی که ریواس سرشار از این ترکیبات است، ممکن است به ویژه برای درمان یبوست مفید باشد.

یک مطالعه کوچک نشان داد که در میان افراد به شدت بیمار، مصرف پودر ریواس به طور متوسط در کمتر از دو روز به طور موثری باعث دفع مدفوع شد.

بهبود سلامت قلب

ریواس منبع بسیار خوبی از فیبر است که به کاهش کلسترول کمک می‌کند. مطالعات نشان می‌دهند که ریواس به کاهش سطح کلسترول بد و کلسترول کل کمک می‌کند. کاهش سطح کلسترول، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و حمله قلبی را کم می‌کند.

ویتامین K موجود در ریواس همچنین ممکن است به جلوگیری از رسوب کلسیم در رگ‌های خونی کمک کند. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در این سبزی نیز اثرات ضدالتهابی دارند که می‌تواند بیشتر به محافظت از سلامت قلب شما کمک کند.

سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها

ریواس همچنین منبع غنی از آنتی‌اکسیدان‌هاست. یک مطالعه معتبر در سال ۲۰۱۲ نشان می‌دهد که میزان کلی پلی‌فنول‌های ریواس حتی ممکن است از کلم پیچ نیز بیشتر باشد.

مطالعه‌ای ۲۹ گونه مختلف ریواس را بررسی کرد و دریافت که همگی آن‌ها سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، به ویژه ترکیبات فنلی هستند. هفت گونه حتی آنتی‌اکسیدان بیشتری از کلم پیچ داشتند. ریواس به طور خاص غنی از نوعی ترکیب فنلی به نام آنتوسیانین است که به ساقه‌های ریواس رنگ قرمز می‌بخشد.

www.health.com

این آنتی ‌اکسیدان‌ها به کاهش التهاب و خنثی‌ سازی رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند و به همین دلیل در پیشگیری و مدیریت بیماری‌هایی مانند دیابت، سرطان، بیماری‌های قلبی‌عروقی و بیماری‌های عصبی مفید هستند.

پیشگیری از سرطان

آنتی ‌اکسیدان‌های موجود در ریواس به مبارزه با رادیکال‌های آزاد در بدن کمک می‌کنند و از این طریق ممکن است از استرس اکسیداتیو و آسیب سلولی محافظت نمایند. خاصیت مبارزه با رادیکال‌های آزادِ آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان را کاهش دهد.

روشن کننده پوست

آنتی‌ اکسیدان‌های موجود در ریواس نه تنها از شما در برابر بیماری‌های مزمن محافظت می‌کنند، بلکه باعث می‌شوند جوان‌تر به نظر برسید! مواد مغذی موجود در آن از تولید کلاژن حمایت کرده و در نتیجه پوستی سفت‌تر و روشن‌تر برایتان به ارمغان می‌آورند.

کاهش التهاب

ساقه‌های ریواس حاوی آنتوسیانین هستند، ترکیبی که رنگ قرمز تیره به آن‌ها می‌بخشد. مطالعه‌ای در نشریه سالانه علوم و فناوری غذایی نشان داد که مصرف غذاهای سرشار از آنتوسیانین با التهاب کمتر و محافظت بیشتر در برابر بیماری‌های مزمن مانند دیابت مرتبط است.

بهبود سلامت کبد

مطالعات نشان داده‌اند که ترکیبات موجود در ساقه ریواس سلامت روده را بهبود می‌بخشد و حتی می‌تواند از کبد در برابر آسیب محافظت کند. پژوهشی که در مجله‌ی تخصصی “Molecular Nutrition and Food Research” منتشر شد، نشان داد که مصرف عصاره‌ی ریواس با بهبود سلامت کبد در افرادی که سابقه‌ی مصرف زیاد الکل داشته‌اند، مرتبط است.

کنترل دیابت نوع 2

مطالعات نشان می‌دهند که ریواس به دلیل داشتن ترکیباتی خاص، می‌تواند اثرات مثبتی بر دیابت نوع 2 داشته باشد. این گیاه ممکن است با تحریک ترشح انسولین و مهار تولید گلوکز در کبد به کاهش قند خون کمک کند. همچنین، برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مصرف ریواس می‌تواند سطح هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1c) را بهبود بخشد.

علاوه بر این، ریواس می‌تواند در کاهش کلسترول بد، بهبود عملکرد گوارش و ارائه خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی نقش داشته باشد. با این حال، مصرف متعادل و مشورت با پزشک قبل از افزودن آن به رژیم غذایی، به ویژه برای افرادی که دارو مصرف می‌کنند، ضروری است.

بهبود بینایی

ریواس به دلیل دارا بودن ویتامین C و لوتئین می‌تواند به حفظ سلامت چشم کمک کند؛ این ترکیبات از چشم در برابر آسیب ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند. رادیکال‌های آزاد می‌توانند خطر ابتلا به آب مروارید و دژنراسیون ماکولا مرتبط با افزایش سن را بالا ببرند.

خواص آنتی باکتریال

ریشه‌های گیاه ریواس هزاران سال است که در طب سنتی چین به دلیل خواص ضد باکتریایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در حال حاضر، مطالعاتی در دست انجام است تا مشخص شود آیا ساقه‌های آن نیز همین فواید را دارند یا خیر.

جلوگیری از اختلالات مغزی

همانطور که پیش‌تر در خواص ریواس گفتیم، این ماده منبع خوبی از آنتی‌اکسیدان‌هاست. آنتی‌اکسیدان‌ها ترکیبات قدرتمندی هستند که با مقابله با تشکیل رادیکال‌های آزاد، به محافظت از سلامت مغز و بهبود آن کمک می‌کنند. پژوهشی آزمایشگاهی که در مجله‌ی “Molecular Medicine Reports” منتشر شده، اثرات غلظت‌های مختلف عصاره‌ی ریواس را بر آسیب عصبی ناشی از پرتوتابی بررسی کرده است.

محققان دریافتند که درمان با این عصاره به طور چشمگیری التهاب ناشی از پرتوتابی در مغز را کاهش می‌دهد و نقش محافظتی این عصاره در برابر استرس اکسیداتیو را نشان می‌دهد. این امر به نوبه خود می‌تواند به طور بالقوه به پیشگیری از اختلالات مغزی مانند آلزایمر، ALS و سکته مغزی و غیره کمک کند.

بهبود علائم یائسگی

مصرف ریشه ریواس، در بهبود علائم یائسگی مؤثر است. این فرآورده که به میزان 4 میلی‌گرم در روز به مدت 3 تا 27 ماه تجویز می شود، می تواند علائم یائسگی را به میزان 46% تا 83% بهبود ببخشد، در حالی که بهبود با دارونما کمتر از 20% است. بهبودهای مشاهده شده شامل اضطراب، گرگرفتگی، تعریق، اختلالات خواب، مشکلات خلقی، کیفیت زندگی، خستگی، مشکلات جنسی، مشکلات ادراری، خشکی واژن و درد مفاصل و عضلات هستند.

به نظر می‌رسد مکانیسم اصلی این اثرات مربوط به هیدروکسی ‌استیلبن‌های موجود در عصاره ریواس باشد که گیرنده بتا استروژن را فعال می‌کنند، اما گیرنده آلفا را فعال نمی‌کنند، بنابراین از این طریق فواید بالقوه‌ای برای مدیریت علائم یائسگی و درد قاعدگی ارائه می‌دهند.

مدیریت فشار خون

ریواس حاوی آنتی ‌اکسیدان‌هایی با اثرات ضدالتهابی است و همچنین سرشار از پتاسیم، یک ماده معدنی که به شل شدن رگ‌های خونی کمک می‌کند، می‌باشد. بنابراین، ریواس به بهبود گردش خون شریانی کمک می‌کند که می‌تواند به کنترل فشار خون کمک کند.

کاهش وزن

ریواس به دلیل کالری کم، فیبر بالا و تأثیر احتمالی بر سلامت روده، می‌تواند به کاهش وزن کمک کند. فیبر موجود در آن باعث ایجاد حس سیری، کند شدن روند هضم و تنظیم حرکات روده می‌شود که همگی برای حفظ وزن سالم مفید هستند.

علاوه بر این، برخی مطالعات نشان می‌دهند که ریواس ممکن است بر میزان مصرف انرژی و میکروبیوتای روده تأثیر گذاشته و به این ترتیب، اثرات ضد چاقی داشته باشد.

بهبود سلامت استخوان

خواص ریواس برای بهبود سلامت استخوان ها نیز مفید است. این گیاه سرشار از ویتامین K است؛ ویتامینی که برای تولید استئوکلسین ضروری است. استئوکلسین پروتئینی است که در چسبیدن کلسیم به استخوان‌ها نقش دارد و از این رو، برای رشد طبیعی استخوان‌ها و پیشگیری از پوکی استخوان حیاتی است.

انواع روش های مصرف ریواس

حالا که با خواص ریواس، این گیاه چند منظوره آشنا شدید، لازم است بدانید که چگونه می توان از این مزایای آن بهره برد. شما می توانید ریواس را به شکل های زیر مصرف کنید:

خام: ساقه‌های جوان و ترد ریواس را می‌توان پس از شستشو و جدا کردن برگ‌ها (که سمی هستند) به صورت خام مصرف کرد.

خورش: ریواس در برخی از غذاهای خورشتی به عنوان طعم‌دهنده ترش مورد استفاده قرار می‌گیرد. حتی می توان با آن خورش ریواس تهیه کرد که بسیار خوشمزه است.

کمپوت و مربا: با پختن ریواس با شکر، می‌توان کمپوت و مربای خوشمزه‌ای تهیه کرد.

کیک و مافین: تکه‌های کوچک ریواس را می‌توان به خمیر کیک و مافین اضافه کرد.

شربت ریواس: با پختن ریواس و شکر و صاف کردن آن، می‌توان شربت ریواس تهیه کرد که با آب رقیق شده و به عنوان نوشیدنی مصرف می‌شود.

دمنوش: برخی افراد از ریشه خشک شده ریواس برای تهیه دمنوش استفاده می‌کنند (البته توجه به خواص و عوارض جانبی ریشه مهم است).

چاشنی و سس: ریواس پخته شده و پوره شده می‌تواند به عنوان چاشنی در کنار برخی غذاها یا به عنوان پایه سس‌های ترش و شیرین مورد استفاده قرار گیرد.

ترشی: تهیه ترشی از ساقه‌های جوان ریواس نیز امکان ‌پذیر است.

آیا مصرف ریواس عوارض نیز دارد؟

اگرچه خواص ریواس زیاد است و مصرف ساقه‌های آن عموماً بی‌خطر هستند، اما برگ‌های آن حاوی سمومی هستند که برای مصرف انسان مناسب نیستند. برخی از علائم مسمومیت با برگ ریواس عبارتند از:

• مشکل در تنفس
• سوزش در دهان و گلو
• اسهال
• گرفتگی صدا
• حالت تهوع و استفراغ
• سنگ کلیه
• ادرار به رنگ قرمز
• تشنج
• درد معده

در صورت مصرف برگ ریواس، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

همچنین، ریواس منبع اگزالات است که می‌تواند در تشکیل سنگ‌های کلیه از نوع اگزالات کلسیم – شایع‌ترین نوع سنگ کلیه – نقش داشته باشد.

آلرژی به ریواس نادر، اما امکان ‌پذیر است. در صورت بروز علائم آلرژی مانند تورم زبان، خس‌خس سینه یا کهیر، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

کلام پایانی:

ریواس یک سبزی ترش است که از ساقه‌های گوشتی و به رنگ صورتی- قرمز تشکیل شده است. توجه به این نکته ضروری است که فقط ساقه‌های گیاه ریواس خوراکی هستند، زیرا برگ‌های آن برای انسان سمی می‌باشند. خواص ریواس بسیار زیاد است. این ماده منبع خوبی از ویتامین K، فیبر و آنتی‌ اکسیدان‌هاست که می‌تواند از سلامت کلی بدن حمایت کرده و به پیشگیری از بیماری‌های مزمن کمک کند.

مکمل‌های ریواس نیز در دسترس هستند، اما مصرف طولانی ‌مدت آن‌ها ممکن است اثرات مضری داشته باشد. به همین دلیل، بهتر است این سبزی پرکاربرد به عنوان ماده غذایی مصرف شود.

سوالات متداول مقاله خواص ریواس:

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.