دکتر کرمانی » مجله » تغذیه
شکر قهوه ای نوعی شکر کمتر فراوری شده با طعمی ملایمتر است که حاوی مواد معدنی و مولاس است. با وجود تفاوت ظاهری، مقدار قند و کالری آن مشابه شکر سفید است. برای آشنایی بیشتر همراه ما باشید.
تایید شده توسط کارشناس تغذیه دکترکرمانی قبل از هر اقدامی با پزشک متخصص مشورت نمایید.
شکر قهوه ای یکی از پرطرفدارترین انواع شیرینکنندههاست که به دلیل طعم خاص، رنگ دلنشین و خواص نسبیاش، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. برخلاف تصور عموم، این شکر فقط «قهوهای بودن» نیست که آن را متمایز میکند؛ بلکه حضور مادهای به نام ملاس (melasses) است که به آن رایحهای خاص، بافتی نرمتر و مزهای عمیقتر میدهد.
در سالهای اخیر، با افزایش آگاهی نسبت به تغذیه سالم، شکر قهوهای به عنوان جایگزینی طبیعیتر برای شکر سفید معرفی شده است. اما آیا واقعاً سالمتر است؟ چه کاربردهایی در آشپزی دارد؟ و چطور میتوان شکر قهوهای باکیفیت را تشخیص داد؟ در این مطلب از دکتر کرمانی، به تمام این پرسشها پاسخ میدهیم تا با دیدی بازتر این شیرینی خوشرنگ را وارد سبک زندگی خود کنید.
شکر قهوه ای یک فرآورده قندی ساکارز به رنگ قهوهای است که این تمایز رنگ به دلیل وجود ملاس آن است. این نوع شکر از بلورهای قند به همراه مقداری ملاس و یا با افزودن ملاس به شکر سفید تصفیه شده تولید میشود. شکری که به رنگ قهوهای است، در مقایسه با شکر سفید کالری کمتری دارد. علاوه بر این، حاوی مقادیر اندکی از ریزمغذیها مانند آهن، کلسیم، پتاسیم، روی، مس، فسفر و ویتامین B است که برای عملکرد سالم بدن ضروری هستند.
شکر از طریق تصفیه چغندر قند و نیشکر تولید میشود و نوع قهوهای آن را میتوان با افزودن شربت ملاس به بلورهای شکر در حال جوش که حاصل فرایند تصفیه است، تهیه نمود. همچنین میتوان آن را از طریق پوشاندن شکر گرانول سفید با ملاس به دست آورد.
برخلاف شکر سفید که در تولید آن از چغندر قند و نیشکر استفاده میشود، در تولید نوع قهوهای شکر از ملاس نیز استفاده میشود. ملاس حاصل از نیشکر، عامل رنگ قهوهای شکر است. صرفنظر از روش تولید آن، شکر قهوه ای معمولاً حاوی حداقل 85 درصد ساکارز است.
شکر قهوه ای از نظر تغذیهای تفاوت چشمگیری با شکر سفید ندارد. این نوع شکر نیز عمدتاً از ساکارز تشکیل شده و در هر وعده، کالری بالایی را تأمین میکند، اما مقادیر ریزمغذی آن بسیار ناچیز است. اگرچه برخی باور دارند که شکر قهوهای به دلیل وجود ملاس، حاوی مواد معدنی بیشتری است، اما این میزان بهقدری کم است که از نظر تغذیهای تأثیر قابلتوجهی ندارد. بااینحال، مصرف متعادل آن در قالب یک رژیم غذایی متوازن، میتواند بدون نگرانی انجام شود.
جدول ارزش غذایی شکر قهوه ای
ترکیب
مقدار
انرژی (کالری)
17 کالری
چربی
0 گرم
کلسترول
0 میلیگرم
پروتئین
سدیم
1 میلیگرم
کربوهیدرات
5 گرم
کالری شکر قهوه ای نسبت به شکر سفید تفاوت قابلتوجهی ندارد، چراکه هر دو عمدتاً از ساکارز تشکیل شدهاند. هر قاشق چایخوری از شکر قهوهای حدود ۱۷ کالری انرژی دارد. اگرچه این نوع شکر حاوی مقادیری اندک از ریزمغذیهایی مانند کلسیم، آهن و پتاسیم است، اما این مقدار آنقدر کم است که از نظر تغذیهای نمیتوان آن را یک منبع قابل اتکا دانست.
مصرف بیش از اندازه هر نوع شکر میتواند با خطراتی مانند اضافه وزن، افزایش قند خون و مشکلات قلبی همراه باشد. بنابراین، شکر قهوهای هرچند انتخابی طبیعیتر و کمتر فرآوریشده به نظر میرسد؛ اما نیازمند مدیریت در میزان مصرف است.
انواع و اشکال مختلفی از شیرینکنندههای پرکالری وجود دارد که بهطورکلی “شکر” نامیده میشوند. برخی از قندها، مانند شربت ذرت با فروکتوز بالا، به شکل مایع و به صورت مخلوطی از مونوساکاریدهای گلوکز و فروکتوز هستند. سایر قندها مانند شکر قهوه ای به شکل جامد بوده و عمدتاً از ساکارز تشکیل شدهاند. ساکارز دی ساکاریدی است که از دو مونوساکارید فروکتوز و گلوکز تشکیل شده است.
این شکر هم مانند نوع سفید آن، انواع مختلفی دارد که به مقدار ملاس موجود در آنها مرتبط است. شکرهای قهوهای روشن بیشتر در پخت، سسها و لعابها استفاده میشوند، درحالیکه نوع قهوهای تیره به دلیل طعم قوی ملاس، در شیرینیهای معطری مانند نان زنجبیلی و کوکیهای شکلاتی استفاده میشود. در مجموع، شکر قهوه ای طعمی غنی، شیرین، برشته و آجیلی به محصولات پخته شده و دسرها میبخشد. اما جدا از رنگ، آیا واقعاً تفاوتی بین شکرهای قهوهای روشن و تیره وجود دارد؟ در ادامه به این سؤال پاسخ داده خواهد شد.
این نوع شکر، رایجترین شکل از انواع شکر تیره رنگ است و از مخلوط کردن شکر سفید تصفیه شده با مقدار کمی ملاس به دست میآید. شکری با رنگ قهوهای روشن، طعم کاراملی و بافت مرطوب خود را از ملاس میگیرد (معمولاً ملاس سه و نیم درصد).
این شکر با رنگ تیره خود درست با همان فرایند رنگ روشن ساخته و پرداخته میشود؛ اما حاوی سطح بالاتری از ملاس است که نه تنها باعث میشود محصول نهایی به رنگ قهوهای تیرهتری درآید، بلکه طعم آن را نیز قویتر میکند. مقدار ملاس آن تقریباً دو برابر رنگ روشن (تقریباً شش و نیم درصد) است.
شکر موسکووادو از نظر رطوبت، طعم و رنگ بیشتر به شکرهای نوع قهوهای روشن و تیره شباهت دارد. موسکووادو عصاره نیشکر تصفیه نشده با ملاس طبیعی است که معمولاً گرانتر از شکرهای قهوهای روشن و تیره بوده و وقتی از آن استفاده میشود، عطر فوقالعاده قوی و دلانگیزی به شیرینیها میبخشد.
شکر توربینادو کمتر از شکرهای قهوهای فراوری میشود؛ اولین شکر خروجی از فرایند است که به شکر خام نیز معروف است و بلورهای آن بسیار بزرگتر و خشکتر از شکرهای قهوهای روشن یا تیره هستند. توربینادو نباید جایگزین شکر قهوه ای روشن یا تیره شود؛ زیرا بلورهای بزرگ آن میتواند روی دستورالعمل شیرینی تأثیر منفی بگذارد و نتیجه را خراب کند.
شکر دمرارا شبیه شکر توربینادو است؛ اما با بلورهای روشنتر، بزرگتر و خشکتر که از آن یک شکر محبوب برای مخلوط کردن با نوشیدنیها یا به عنوان جایگزینی برای شکر سفید معمولی ساخته است. دمرارا نسبت به شکر سفید که برای ایجاد شکر روشن و قهوهای استفاده میشود، کمتر تصفیه شده است.
با توجه به این که شکر سفید و قهوهای از محصولات یکسانی (خواه گیاه نیشکر یا چغندرقند) سرچشمه میگیرند، پس میتوان نتیجه گرفت که از یک خانواده هستند. در واقع انواع شکرهای قهوهای مخلوطی از شکر سفید و ملاس (نوعی شربت مشتق از شکر) هستند. ملاس مسئول رنگ تیره این شکر است و ارزش غذایی آن را کمی افزایش میدهد. مهمترین تفاوت شکر سفید با قهوهای عبارت است از:
قابلتوجهترین تفاوت تغذیهای بین شکر سفید و قهوهای در میزان مواد معدنی آنهاست. شکر قهوهای حاوی مقادیر بیشتری کلسیم، آهن و پتاسیم است، اما این مقدار آنقدر کم است که نمیتوان آن را به عنوان منبع قابل توجهی از ریزمغذیها در نظر گرفت.
از نظر کالری، شکر سفید کمی بیشتر از شکر قهوهای انرژیزا است؛ برای مثال، یک قاشق چایخوری (حدود ۴ گرم) شکر قهوهای حدود ۱۵ کالری و همان مقدار شکر سفید تقریباً ۱۶.۳ کالری دارد.
با وجود این تفاوتهای جزئی، از نظر ارزش غذایی شکر سفید و قهوهای بسیار شبیه به هم هستند و تمایز اصلی آنها به رنگ و طعم مربوط میشود.
شکر سفید و شکر قهوهای هر دو از نیشکر یا چغندرقند به دست میآیند و مراحل اولیه تولید آنها مشابه است. ابتدا عصاره شیرین گیاهان استخراج، تصفیه و حرارت داده میشود تا شربت غلیظی به نام ملاس تشکیل شود. این شربت سپس متبلور شده و بلورهای قند ایجاد میشود.
تفاوت اصلی در ادامه فرایند است؛ شکر سفید از طریق حذف کامل ملاس و تصفیههای بیشتر، از جمله استفاده از زغال فعال، به بلورهای ریز و سفید تبدیل میشود. اما شکر قهوهای یا به صورت طبیعی کمتر تصفیه شده و دارای ملاس باقیمانده است، یا اینکه شکر سفید تصفیه شده با افزودن مجدد ملاس، رنگ و طعم قهوهای پیدا میکند.
ملاس موجود در شکر قهوهای که از نیشکر به دست میآید، باعث رنگ قهوهای، طعم ملایمتر و بافت مرطوبتر آن میشود. این ملاس همچنین مقداری مواد معدنی مانند آهن و کلسیم دارد، اما مقدار آن به حدی نیست که شکر قهوهای را به گزینهای مغذیتر تبدیل کند.
بنابراین، تفاوت اصلی شکر سفید و قهوهای در فرایند تصفیه و میزان ملاس باقیمانده است، نه در ارزش غذایی کلی آنها.
تفاوت شکر سفید با شکر قهوه ای را از زبان دکتر کرمانی بشنوید:
انتخاب شکر سفید یا قهوهای به سلیقه شخصی بستگی دارد، زیرا تنها تفاوت مهم بین این دو شکر طعم و رنگ آنهاست. اگرچه شکر قهوه ای حاوی مواد معدنی بیشتری نسبت به شکر سفید است؛ اما مقدار این مواد معدنی به قدری ناچیز است که هیچ مزیتی برای سلامتی ندارند.
نکته مهم این است که تصور میشود شکر عاملی کمککننده در همهگیری چاقی و علت اصلی بیماریها، از جمله دیابت نوع 2 و بیماری قلبی باشد. به همین دلیل، توصیه میشود بیش از 5 تا 10 درصد از کالری روزانه فرد به شکر اختصاص داده نشود.
شکرهای قهوهای تقریباً همان مقدار کالری موجود در هر قاشق چایخوری شکر سفید را دارند. تفاوت اصلی شکر سفید با قهوهای در وجود ملاس (تعیین کننده رنگ، طعم و رطوبت متفاوت شکر) است، اما فوایدی هم در نوع قهوهای شکر هست که ممکن است در شکر سفید یافت نشود؛ بهعنوانمثال:
با تمام این توصیفات، هیچ مبنای تغذیهای دقیق و معتبری برای حمایت از شکر قهوه ای به عنوان جایگزین سالمتری برای قندهای تصفیه شده (با وجود مقادیر ناچیز مواد معدنی) وجود ندارد.
رژیم دکتر کرمانی تنها رژیمیه که حسرت هیچ غذایی رو به دلت نمیذاره کافیـه همیـن الان تصمیم بگیری که میخـوای وزنت رو کم کنی و به اون اندامی که همیشه آرزوش رو داشتی برسی! از همین لحظه ما کنارتیم تا باهم به هدفت برسیم.
شکر قهوه ای رژیمی نیست، اما برخی ویژگیهای آن باعث شده در رژیمهای لاغری مورد توجه قرار بگیرد. برخلاف شکر سفید، شکر قهوهای حاوی ملاس است که مقداری ریزمغذی مانند آهن، کلسیم و پتاسیم به آن میبخشد. بااینحال، کالری آن تفاوت چندانی با شکر سفید ندارد و مصرف زیاد آن همچنان میتواند موجب افزایش وزن شود.
خواص شکر قهوه ای برای لاغری بیشتر به دلیل وجود ملاس است که میتواند کمی به تعادل قند خون کمک کند و از افت ناگهانی انرژی جلوگیری کند. همچنین، طعم ملایمتر و عطر کاراملی آن باعث میشود افراد تمایل کمتری به مصرف زیاد شیرینیجات داشته باشند.
با این وجود، بهترین راه برای لاغری کنترل کلی مصرف قندهاست و شکر قهوهای نیز باید به اندازه مصرف شود. بنابراین، شکر قهوه ای میتواند جایگزینی سالمتر از شکر سفید باشد، اما نمیتوان آن را به عنوان یک ماده کاملاً رژیمی و لاغر کننده دانست.
باورهای غلط در مورد شکر سفید و قهوهای رایج است. نکته جالب این است که اگرچه هر دو آنها از منابع یکسان تولید میشوند، اما نوع قهوهای اغلب به عنوان یک جایگزین طبیعی و سالم برای شکر سفید معرفی میشود. به همین جهت، درک تفاوتها، شباهتها و اثرات سلامتی آنها به ویژه برای مبتلایان به دیابت مهم است.
شکر سفید و قهوهای هر دو از چغندر قند یا گیاه نیشکر تولید میشوند و از نظر تغذیهای تقریباً یکسان هستند. نوع قهوهای معمولاً با افزودن ملاس به شکر سفید تصفیه شده ساخته میشود که رنگ تیرهتری به آن میدهد و مقدار کمی ویتامین و مواد معدنی را نیز به آن میافزاید و حاوی کلسیم، آهن و پتاسیم بیشتری است که چندان هم قابل توجه نیست. تفاوت بین این دو نوع شکر بسیار جزئی است و بعید به نظر میرسد که بر سلامت فرد تأثیر متفاوتی بگذارند.
علاوه بر این، هر دو نوع شکر عمدتاً از ساکارز تشکیل شدهاند و ساکارز در شاخص گلیسمی (شاخص اندازهگیری برخی از غذاها که تا چه اندازه سطح قند خون را در مقیاس 0 تا 100 افزایش میدهند)، امتیاز 65 را کسب میکند. این بدان معناست که هم شکرهای قهوهای و هم شکرهای سفید به اندازه غذاهایی مانند سیب زمینی سرخ کرده، سیب زمینی شیرین و ذرت بو داده، سطح قند خون را افزایش میدهند.
این در حالی است که حفظ سطح قند خون سالم برای افراد مبتلا به دیابت بسیار مهم است. تعدیل مصرف غذاهای غنی از کربوهیدرات و قند، میتواند به کنترل قند خون کمک کرده و خطر طولانیمدت عوارض دیابت را به حداقل برساند. پس اگر فردی مبتلا به دیابت باشد، باید بداند که شکرهای قهوهای سالمتر از شکر سفید نیستند.
مصرف بیش از حد شکر، به ویژه قندهای افزودنی، اشکالاتی دارد. علاوه بر اثرات بالقوه پزشکی از قبیل بالا رفتن قند خون، ممکن است کسانی که شکر زیادی مصرف میکنند (سفید یا قهوهای فرقی نمیکند) به مشکل پوسیدگی دندانها نیز دچار شوند. کسانی که میزان مصرف قند و شکر خود را کنترل میکنند، باید بدانند که ممکن است شکر قهوه ای و انواع دیگر شکر را به طور ناگهانی و غیرمنتظره روی برچسب مواد غذایی ببینند.
بهعنوانمثال، غذاهایی مانند سس اسپاگتی، کره بادامزمینی، سس کچاپ، سس سالاد و سایر خوراکیهای خوشطعم، ممکن است حاوی شکر افزودنی باشند. بنابراین با توجه به این واقعیت که شکر اغلب در برخی از غذاها به صورت خاموش و پنهان حضور دارد، باید به این نکته نیز دقت شود. علاوه بر این، مصرف بیش از حد شکرهای قهوهای باعث افزایش نرخ بیماریهایی، مانند: بیماری قلبی، مشکلات ریفلاکس معده، دیابت نوع 2، سندرم متابولیک و بیماری کبد چرب غیرالکلی میشود.
شکر سفید و شکر قهوهای هر دو در آشپزی و قنادی کاربرد دارند، اما نحوه مصرف شکر قهوه ای میتواند تأثیر قابلتوجهی روی طعم، رنگ و بافت محصولات پخته شده داشته باشد. ملاس موجود در شکر قهوهای باعث حفظ رطوبت میشود و همین ویژگی، شیرینیها و نانهای پخته شده با آن را نرمتر و متراکمتر میکند. به همین دلیل، نانهایی مثل نان کدو و کلوچههای زنجبیلی معمولاً با شکر قهوهای تهیه میشوند تا طعم عمیق و کاراملی آنها بهتر به چشم بیاید.
از سوی دیگر، شکر سفید به دلیل طعم ملایمتر و شیرینی بیشتر، در تهیه کیکها، مرنگ و موسهایی که به بافتی سبک و متخلخل نیاز دارند، گزینه ایدهآلتری است. شکر سفید باعث میشود خمیر بیشتر پف کند و ساختاری نرم و هوا دار به دست آید.
پس اگر دنبال طعمی غنیتر و بافتی متراکمتر هستید، نحوه مصرف شکر قهوه ای به شما این امکان را میدهد که با استفاده از ملاس طبیعی، عطر کاراملی خوشایندی به غذاها و شیرینیهای خود اضافه کنید. به طور خلاصه، انتخاب بین شکر سفید و قهوهای به نوع شیرینی و بافت دلخواه شما بستگی دارد.
شکر قهوه ای مرغوب باید رنگی یکنواخت و عطر طبیعی ملاس داشته باشد. بلورهای آن نباید بیش از حد خشک یا سفت باشند و بافتی نرم و مرطوب معمولی داشته باشد. از خرید شکر قهوهای که رنگش بیش از حد تیره یا روشن است و بوی مصنوعی میدهد، خودداری کنید. همچنین بستهبندی شفاف و سالم، نشانهای از تازگی محصول است.
شکر قهوهای به دلیل وجود ملاس طبیعی، تمایل به جذب رطوبت و سفت شدن دارد. برای جلوگیری از این مشکل، بهتر است آن را در ظرف دربسته و کاملاً خشک نگهداری کنید. نگهداری در جای خنک و دور از نور مستقیم خورشید، باعث حفظ تازگی و طعم بهتر آن میشود. در صورت سفت شدن شکر، گذاشتن یک تکه نان یا یک قطعه سیب داخل ظرف به نرم شدن آن کمک میکند.
در ایران برندهای معتبر ایرانی و وارداتی با کیفیت قابل قبول موجود است که میتوانید با توجه به بودجه و نیاز خود انتخاب کنید.
شکر قهوه ای با رنگ و طعم خاص خود، جایگزینی جذاب برای شکر سفید است که علاوه بر شیرینی، مقداری مواد معدنی و رطوبت را به غذاها اضافه میکند. این ویژگیها باعث میشوند در انواع پختوپز، از کیک و کلوچه تا سسها، طعمی خاص و بافتی متفاوت ایجاد کند. بااینحال، مصرف معتدل آن همچنان ضروری است؛ چون کالری و قند دارد.
اگرچه شکر قهوهای مزایایی نسبت به شکر سفید دارد، نباید آن را به عنوان مادهای سالم یا دارویی در نظر گرفت. برای کنترل وزن و سلامت، بهتر است مصرف قندهای افزوده را محدود کرد و در کنار سبک زندگی فعال، از تنوع مواد طبیعی شیرین استفاده کرد. در نهایت، انتخاب هوشمندانه و آگاهانه کلید حفظ سلامت است.
به عنوان اسکراب طبیعی پوست استفاده میشود؛ اما باید از نوع خالص و طبیعی استفاده کرد.
شکر قهوهای حاوی ملاس است که کمی فیبر و مواد معدنی دارد، اما تأثیری قابل توجه بر هضم غذا ندارد.
بله، ملاس موجود در شکر قهوهای میتواند به عنوان منبع تغذیه برای مخمرها در تخمیر کمک کند.
بله، شکر قهوهای هم مانند شکر سفید قند دارد و عمدتاً از ساکاروز تشکیل شده است. تفاوت اصلی آن در مقدار ملایمتر فراوری و وجود مولکولهای مواد معدنی و مولاس است که طعم و رنگ آن را متفاوت میکند، اما همچنان کالری و قند بالایی دارد.
خیر، از نظر طعم و خواص تغذیهای متفاوت است و کاربردهای مختلفی دارد.
بله، رنگ قهوهای آن ممکن است رنگ و ظاهر غذا را تیرهتر کند.
بله، شکر قهوهای معمولاً ملاس بیشتری دارد و شکر خام ممکن است کمتر فراوری شده باشد؛ ولی رنگ روشنتری دارد.
از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزهی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزهی کلمات باور دارم.
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای موردنیاز علامتگذاری شدهاند *
نظر شما
نام *
ایمیل
سلام خیلی ممنون بابت اطلا تون
سلام ممنون لطف بی دریغ شماهستیم عزیزم
برای دریافت مشاوره خرید رژیم دکتر کرمانی شماره همراه خود را ثبت کنید ما با شما تماس میگیریم
برای دریافت مشاوره با کارشناسان فیتامینشماره همراه خود را ثبت کنید ما با شما تماس میگیریم