آیا یائسگی باعث لاغری می‌ شود؟

خانم ها با بالا رفتن سنشان متوجه می‌شوند ثابت نگه داشتن وزن معمولشان سخت و سخت تر می‌شود. روند افزایش وزن معمولا چند سال پیش از شروع یائسگی اتفاق می افتد دوره ای که به آن پیش یائسگی گفته می‌شود. خانم ها با گذر از 50 سالگی ممکن است سالی حدود نیم کیلو افزایش وزن را تجربه کنند. بنابراین اگر برایتان سوال است که آیا یائسگی باعث لاغری می‌ شود یا خیر باید بگوییم خیر.

اغلب یائسگی با تغییراتی در وزن و افزایش آن همراه است. اما خوشبختانه با ایجاد تغییرات سبک زندگی و افزایش فعالیت بدنی می‌توان جلوی این افزایش وزن را گرفت. در این مقاله هرآنچه باید درباره دوران یائسگی و تاثیرش بر وزن بدانید را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

یائسگی چیست و چه تغییراتی در بدن ایجاد می‌کند؟

خانم ها برای تولید مثل به دو هورمون استروژن و پروژسترون نیاز دارند که با نام هورمون های اصلی زنانه نیز شناخته می‌شوند. با افزایش سن، عملکرد تخمدان کاهش می‌یابد و تخمک گذاری به صورت منظم اتفاق نمی‌افتد در نتیجه به مرور، قاعدگی نامنظم می‌شود.

بعد از مدتی تخمدان ها به طور کامل تخمک گذاری را متوقف می‌کنند و در پی آن قاعدگی نیز قطع می‌شود. توقف تخمک گذاری موجب کاهش سطح استروژن و پروژسترون در خانم ها می‌شود.

زنان وقتی 12 مرتبه پی در پی قاعدگی را تجربه نکنند به صورت رسمی وارد دوره یائسگی می‌شوند. این یک مرحله طبیعی در زندگی زنان است و ممکن است از اواسط 40 سالگی یا بعد از 50 سالگی شروع شود و تا چندین سال هم ادامه پیدا کند.

اصلی ترین تاثیر یائسگی متوقف شدن قاعدگی و باردار نشدن است اما تغییرات هورمونی این دوره تاثیرات دیگری نیز به همراه دارد از جمله:

سیستم تولید مثل

با متوقف شدن کامل قاعدگی بدن دیگر برای لقاح تخمک تولید نمی‌کند. یائسگی می‌تواند روی دیگر قسمت های سیستم تولید مثل نیز تاثیر بگذارد برای مثال هیچ گونه ضخیم شدن مخاط دهانه رحم را مشاهده نمی‌کنید چون تخمک گذاری صورت نگرفته.

خشکی واژن و پایین آمدن میل جنسی نیز می‌تواند از دیگر تاثیرهای یائسگی باشد اما این مورد لزوما دائمی نیست. مشورت با یک متخصص زنان و زایمان می‌تواند کمکتان کند شرایط را به حالت نرمال برگردانید.

سیستم غدد درون ریز

سیستم غدد درون ریز شامل هورمون‌های مسئول تولید مثل است یعنی استروژن و پروژسترون. گرگرفتگی یکی از اثرات یائسگی است که زیاد هم درباره اش صحبت می‌شود. کمبود استروژن دلیل اصلی گرگرفتگی است و می‌تواند تا چند سال بعد از یائسگی نیز ادامه پیدا کند.

گرگرفتگی موجب می‌شود فرد احساس گرمای شدید کند، پوستش برافروخته شود و عرق کند. این علائم در هر ساعتی از روز به مدت چند ثانیه تا چند دقیقه ممکن است اتفاق بیفتند.

تغییرات سبک زندگی برای کاهش علائم گرگرفتگی ضروری است، برای مثال مصرف نوشیدنی های حاوی کافئین و داغ را کم کنید. تکنیک های مدیتیشن و نفس عمیق هم می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند.

یائسگی باعث می‌شود بدن رو به ذخیره انرژی بیاورد بنابراین به راحتی کالری و چربی نمی‌سوزانید و ممکن است وزن اضافه کنید. همچنین اضافه وزن در خانم های یائسه ممکن است بیشتر در قسمت میان تنه خود را نشان دهد.

www.healthline.com

سیستم عصبی

 یائسگی روی خلق و خو هم تاثیر دارد برای مثال یک روز ممکن است شاد باشید و خود را دوست بدارید و روز بعد ممکن است بی انرژی و غمگین باشید.

تغییر در خلق و خو فرد را تحریک پذیر می‌کند و از طرف دیگر یائسگی می‌تواند از عوامل موثر روی تشدید افسردگی باشد. اگر احساس کردید بیش از چند هفته افسرده هستید حتما باید با یک مشاور صحبت کنید.

در طول دوره یائسگی خواب نیز دستخوش تغییر می‌شود. افت استروژن باعث گرگرفتگی و تعریق می‌شود و این اتفاق هنگام شب فرد را بدخواب خواهد کرد. برخی تحقیقات نشان داده که تغییرات هورمونی دوره یائسگی می‌توانند روی حافظه نیز تاثیر بگذارند.

علائم شایع یائسگی کدامند؟

علائم شایع یائسگی عبارتند از:

• قاعدگی های نامنظم یا قاعدگی هایی که شدیدتر یا خفیف تر از حد معمول هستند؛
• گرگرفتگی (احساس ناگهانی گرما که در سراسر بدن پخش می‌شود)؛
• تعریق شبانه؛
• خشکی واژن که موجب ناراحتی در هنگام رابطه جنسی می‌شود؛
• افزایش دفعات دفع ادرار؛
• بی خوابی؛
• تغییرات احساسی (تحریک پذیری، تغییر خلق و خو، افسردگی)؛
• خشکی پوست، چشم یا دهان؛
• بدتر شدن سندرم پیش قاعدگی (PMS)
• حساسیت به لمس سینه؛

برخی افراد ممکن است این موارد را نیز تجربه کنند:

• تپش قلب؛
• سردرد؛
• درد و کوفتگی مفاصل و عضله ها؛
• تغییر در میل جنسی (کاهش میل جنسی)؛
• مشکل در تمرکز یا اُفت حافظه؛
• افزایش وزن؛
• ریزش یا نازک شدن تار های مو

آیا یائسگی باعث لاغری می شود؟

تغییرات هورمونی در دوره یائسگی معمولا منجر به افزایش وزن می‌شود و دلیلش هم کاهش هورمون استروژن است اما در بعضی موارد ممکن است شاهد کاهش وزن هم باشیم.

کاهش وزن در دوران یائسگی خیلی رایج نیست، بیشتر اوقات، توزیع مجدد وزن به قسمت میانی بدن مشاهده می‌شود که باعث می‌شود زنان احساس کنند واقعاً وزن اضافه کرده‌اند. تغییرات هورمونی اغلب به صورت غیر مستقیم روی اشتها و عادات غذایی تاثیر می‌گذارند و در بیشتر خانم ها این باعث افزایش وزن می‌شود اما در برخی این تغییرات موجب می‌شود در دوران یائسگی کمتر غذا بخورند.

تغییراتی که در نتیجه آنها فرد ممکن است کمتر غذا بخورد عبارتند از: مشکلات گوارشی، تغییر در خلق و خو، کاهش بافت عضلانی و تغییر مزاج. دقت داشته باشید همه این تغییرات می‌توانند موجب افزایش وزن هم بشوند اما در افراد مختلف تاثیر متفاوت است.

تأثیر متابولیسم پایه در یائسگی

متابولیسم پایه یعنی مقدار انرژی که بدن در حالت استراحت برای حفظ عملکردهای ضروری خود مصرف می‌کند. تنها با دانستن معنای متابولیسم پایه می‌توان متوجه شد که مطمئنا می‌تواند روی وزن بدن تاثیر داشته باشد.

یکی از اولین اتفاقاتی که در دوران یائسگی برای خانم ها می‌افتد کاهش سرعت متابولیسم پایه است بنابراین احتمال اینکه وزن دستخوش تغییرات شود بالاست. سرعت سوخت و ساز هرچه در حالت استراحت پایین تر باشد یعنی بدن قرار است کالری های بیشتری را به عنوان چربی در خود ذخیره کند.

تغییرات هورمونی و تأثیر آن بر متابولیسم

در دوره یائسگی متابولیسم به دلیل نوسانات هورمونی، کاهش بافت عضلانی و تغییرات در توزیع چربی کند می‌شود. استروژن، پروژسترون، هورمون‌های تیروئید (T4، T3 و TSH)، انسولین و کورتیزول همگی نقش حیاتی در تنظیم فرآیند متابولیک دارند.

با کاهش سطح استروژن توزیع چربی از قسمت باسن و ران ها به شکم تغییر می‌کند، بنابراین با بالا رفتن سن چربی بدن افزایش می یابد و شکل بدن نیز تغییر می‌کند.

در دوران پیش یائسگی هم سرعت متابولیسم بدن کُند می‌شود و در حالت استراحت کالری کمتری سوزانده می‌شود بنابراین وزن بالا می‌رود. کارایی بدن در استفاده از گلوکز پایین می‌آید و خطر مقاومت به انسولین در دوره یائسگی افزایش پیدا می‌کند. تغییرات هورمونی به طرق مختلف رخ می‌دهد از جمله:

استروژن و توزیع چربی

استروژن بر نحوه ذخیره و سوزاندن چربی در بدن تأثیر می‌گذارد، قبل از یائسگی، استروژن به هدایت و ذخیره چربی به مناطقی مانند باسن و ران کمک می‌کند. با کاهش سطح استروژن، چربی بیشتر در اطراف ناحیه شکم تجمع می‌یابد و منجر به چربی شکمی یائسگی و افزایش خطر ابتلا به اختلالات متابولیک می‌شود.

پروژسترون و احتباس مایعات

اگرچه پروژسترون مستقیماً روی متابولیسم تأثیر نمی‌گذارد، اما کاهش آن می‌تواند منجر به احتباس مایعات و نفخ شود و نوسانات وزن را بیشتر قابل توجه کند.

هورمون‌های تیروئید و متابولیسم

عملکرد تیروئید نیز می‌تواند تحت تأثیر یائسگی قرار گیرد. تیروئید با کنترل میزان کارآمدی بدن در سوزاندن کالری و استفاده از انرژی، متابولیسم را تنظیم می‌کند. کاهش در هورمون های تیروئید موجب کُند شدن سرعت سوخت و ساز می‌شود.

مقاومت به انسولین و تنظیم قند خون

یائسگی خطر مقاومت به انسولین را افزایش می‌دهد و کار سلول برای جذب درست گلوکز را سخت می‌کند. این می‌تواند منجر به افزایش سطح قند خون و افزایش ذخیره چربی شود.

کورتیزول و افزایش وزن مرتبط با استرس

کورتیزول هورمون استرسی است که توسط غدد آدرنال تولید می‌شود و می‌تواند روی تغییرات متابولیک هم تاثیر بگذارد. یک مطالعه نشان داد که نوسانات هورمونی در دوره یائسگی موجب افزایش استرس و در نیتجه بالا رفتن سطح هورمون کورتیزول می‌شود.

یائسگی، متابولسیم و کلسترول

با پایین آمدن سطح استروژن بدن توانایی خود در تنظیم چربی را از دست می‌دهد در نتیجه سطح کلسترول افزایش می‌یابد. استروژن به بالا آمدن سطح کلسترول خوب یا HDL کمک می‌کند و کلسترول بد یا LDL را پایین نگه می‌دارد.

با تغییرات متابولیک مربوط به دوره یائسگی معمولا سطح LDL بالا می‌رود در نتیجه خطر بیماری های قلبی عروقی و اختلال عملکرد تیروئید افزایش می‌یابد. مقاومت به انسولین حاصل از دوره یائسگی نیز می‌تواند موجب بالا رفتن سطح تری گلیسیرید شود.

عوامل مؤثر بر کنترل وزن در دوران یائسگی

بسیار مهم است که در دوران یائسگی بتوانید به وزنی سالم برسید و یا وزن خود را حفظ کنید. برای پیشگیری از افزایش وزن و ابتلا به بیماری های مزمن کارهای زیادی هست که می‌توانید انجام دهید از جمله:

استفاده از یک برنامه غذایی سالم

یک برنامه غذایی کم کالری یا کم کربوهیدرات می‌تواند علاوه بر کاهش وزن به بهبود سایر بیماری ها مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا یا حتی دیابت نوع 2 کمک کند. در این دوره به هیچ وجه رژیم های غذایی بسیار کم کالری و فشرده توصیه نمی‌شود.

رژیم دکتر کرمانی تنها رژیمیه که حسرت هیچ غذایی رو به دلت نمی‌ذاره کافیـه همیـن الان تصمیم بگیری که می‌خـوای وزنت رو کم کنی و به اون اندامی که همیشه آرزوش رو داشتی برسی! از همین لحظه ما کنارتیم تا باهم به هدفت برسیم.

ثبت نام و دریافت رژیم مشاوره خرید رژیم

انجام مرتب فعالیت های فیزیکی

فعالیت فیزیکی علاوه بر کنترل و کاهش وزن می‌تواند خطر ابتلا به بیماری های مزمن را نیز کم کند، بنابراین ورزش در یائسگی را جدی بگیرید. توصیه می‌شود در بیشتر روزهای هفته فعال باشید. سعی کنید در طول هفته 2.5 تا 5 ساعت فعالیت ورزشی متوسط و یا 1.25 تا 2.5 ساعت فعالیت ورزشی با شدت بالا داشته باشید.

دیگر تغییرات سبک زندگی

خواب کافی و با کیفیت و عدم مصرف الکل می‌توانند کمک بسیاری به کنترل وزن و دیگر علائم دوره قاعدگی کنند. خواب نامناسب با خوردن غذای بیشتر و انتخاب های غذایی غلط مرتبط است. نوشیدن الکل نیز می‌تواند علاوه بر افزایش وزن موجب ایجاد اختلال در خواب و بدتر شدن علائم شود.

نتیجه گیری

دوره پیش قاعدگی و قاعدگی هر دو موجب تغییرات هورمونی زیادی در زنان می‌شوند و یکی از مشهود ترین آنها چاقی دوران یائسگی است. این تغییرات دائمی نیست اما ممکن است تا چند سال فرد را درگیر کنند. کاهش وزن در یائسگی نیز ممکن است اتفاق بیفتد اما برای همه اینطور نیست. بهترین راه برای مواجه شدن با این دوره آن است که حواستان به علائم خود باشد و با جایگزین کردن عادات سالم از هرگونه تغییر منفی در این دوره جلوگیری کنید.

سوالات متداول مقاله آیا یائسگی باعث لاغری می شود:

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.

رژیم فستینگ / سبک زندگی سالم

×