رژیم دیابت بارداری: راهنمای جامع برای مادران باردار

دیابت بارداری یک وضعیت کلینیکی است که در آن بدن قادر به تنظیم قند خون در زمان حاملگی نمی باشد و غلظت قندخون در این زمان افزایش می یابد. این حالت از هفتۀ 24 تا 28 حاملگی آغاز می شود و تا حدی مشابه وضعیت بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 می باشد. از آنجا که عدم رسیدگی به این عارضه برای مادر و جنین خطرناک است، رژیم دیابت بارداری اهمیت بسیاری پیدا می‌کند. رژیم های نمونه برای دیابت بارداری شبیه به رژیم های غذایی افراد مبتلا به دیابت نوع 2 است. شمارش میزان کربوهیدراتی که می خورید بخش مهمی از رفتارهای تغذیه ای شما را تشکیل می دهد. در این مقاله قصد داریم به طور اختصاصی به رژیم دیابت بارداری و غذاهای مفید و مضر در این شرایط بپردازیم. تا انتها با ما همراه باشید.

رژیم دیابت بارداری چیست؟

رژیم دیابت بارداری نوعی برنامه غذایی و بایدها و نبایدهای غذایی در دوران بارداری و مخصوص افرادیست که به دیابت مبتلا شده‌اند. در رژیم دیابت بارداری نیاز بدن به هیچ ماده غذایی نادیده گرفته نمی‌شود به جای آن فرد به مصرف متعادل کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربی‌های سالم تشویق می‌شود تا انرژی و کالری مورد نیاز را به بدن رسانده و از سوی دیگر انرژی لازم برای تغذیه و رشد جنین سالم فراهم شود.

چرا رژیم غذایی دیابت بارداری اهمیت دارد؟

دیابت بارداری اگر به خوبی کنترل نشود، می‌تواند خطرات جدی برای مادر و جنین در پی داشته باشد. این خطرات به دلیل تأثیر قند خون بالا بر روی بدن مادر و رشد جنین ایجاد می‌شوند. رژیم دیابت بارداری از جهات زیر اهمیت دارد:

• کنترل قند خون: رژیم غذایی مناسب به کنترل سطح قند خون کمک می‌کند تا از عوارض احتمالی برای مادر و جنین جلوگیری شود.
• تامین مواد مغذی مورد نیاز: رژیم غذایی بارداری اگر زیر نظر متخصص تغذیه باشد، می‌تواند تمام مواد مغذی مورد نیاز مادر و جنین در حال رشد را تامین کند.
• کاهش وزن اضافی: رژیم غذایی می‌تواند به کنترل وزن کمک کند که برای سلامت مادر و جنین بسیار مهم است.

رژیم دیابت بارداری چگونه است؟

رژیم دیابت بارداری دارای اصولی است که مادران باردار با رعایت آنها می‌توانند از دوران بارداری خود لذت ببرند و خیالشان بابت سلامتی خود و جنینشان راحت باشد. اصول کلی رژیم غذایی دیابت بارداری عبارتند از:

وعده‌های غذایی منظم

افراد مبتلا به دیابت بارداری باید در طول روز وعده‌های غذایی خود را به چندین وعده تقسیم کنند. این کار به آنها کمک می‌کند تا دچار عوارض این بیماری نشوند. به طور معمول، توصیه می‌شود که در طول روز 5 تا 6 وعده غذایی کوچک مصرف شود. این وعده‌ها شامل صبحانه، میان وعده صبح، ناهار، میان وعده عصر، شام و یک میان وعده سبک قبل از خواب است. سعی کنید وعده‌های غذایی خود را در ساعات مشخص و منظم میل کنید.

چرا وعده‌های غذایی منظم برای دیابت بارداری اهمیت دارد؟

• کنترل قند خون: زمانی که وعده‌های غذایی در فواصل منظم مصرف شوند، بدن به طور مداوم انرژی دریافت می‌کند و از نوسانات شدید قند خون جلوگیری می‌شود.
• جلوگیری از هیپوگلیسمی: عدم دریافت غذا به مدت طولانی می‌تواند باعث افت شدید قند خون (هیپوگلیسمی) شود که عوارضی مانند سرگیجه، لرزش و حتی بیهوشی را به همراه دارد.
• بهبود حساسیت به انسولین: وعده‌های غذایی منظم به بدن کمک می‌کنند تا به انسولین بهتر پاسخ دهد و از مقاومت به انسولین جلوگیری می‌کند.
• تامین انرژی مورد نیاز: وعده‌های غذایی منظم انرژی مورد نیاز مادر و جنین را تامین کرده و از احساس خستگی و ضعف جلوگیری می‌کنند.

مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده

کربوهیدرات‌ها یکی از منابع اصلی انرژی بدن هستند. اما همه کربوهیدرات‌ها یکسان نیستند. کربوهیدرات‌های پیچیده، برخلاف کربوهیدرات‌های ساده، به آرامی در بدن تجزیه می‌شوند و باعث افزایش تدریجی قند خون می‌شوند. همین ویژگی باعث می‌شود که کربوهیدرات‌های پیچیده برای افراد مبتلا به دیابت بارداری بسیار مناسب باشند. مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده مانند نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای، حبوبات و میوه‌ها به آرامی قند خون را افزایش می‌دهد.

نکات مهم در مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده

• اندازه وعده‌ها: حتی کربوهیدرات‌های پیچیده نیز باید به مقدار مناسب مصرف شوند. با پزشک یا متخصص تغذیه خود مشورت کنید تا میزان مناسب مصرف کربوهیدرات را برای خود مشخص کنید.
• ترکیب با سایر مواد غذایی: کربوهیدرات‌های پیچیده را با پروتئین و چربی سالم ترکیب کنید تا احساس سیری بیشتری داشته باشید و قند خون شما به آرامی افزایش یابد.
• خواندن برچسب مواد غذایی: قبل از خرید هر محصولی، برچسب مواد غذایی را به دقت مطالعه کنید و میزان فیبر و قند آن را بررسی کنید.

3- مصرف پروتئین‌های کافی

مصرف پروتئین‌ها برای سلامتی بدن بسیار مهم هستند، این موضوع در رژیم دیابت بارداری اهمیت ویژه‌تری دارد. برای زنان مبتلا به دیابت بارداری، مصرف کافی پروتئین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پروتئین‌ها به آرامی هضم می‌شوند و به طور پایدار قند خون را افزایش می‌دهند.

همچنین، پروتئین‌ها به بدن کمک می‌کنند تا انسولین را بهتر استفاده کند. پروتئین‌ها برای رشد و ترمیم بافت‌های بدن، از جمله بافت‌های جنین، ضروری هستند. بهترین منابع پروتئین برای دیابت بارداری عبارتند از:

• لبنیات کم چرب: شیر، ماست، پنیر کم چرب
• گوشت‌های بدون چربی: مرغ، ماهی، گوشت گاو بدون چربی
• تخم مرغ: منبع غنی از پروتئین و سایر مواد مغذی
• حبوبات: لوبیا، نخود، عدس
• آجیل و دانه‌ها: بادام، گردو، تخمه آفتابگردان

نکات مهم در مصرف پروتئین در دوران بارداری

• تنوع در مصرف: برای دریافت تمام اسیدهای آمینه ضروری، بهتر است از منابع مختلف پروتئین استفاده کنید.
• پخت سالم: پروتئین‌ها را به روش‌های سالم مانند آب پز، بخارپز یا کبابی مصرف کنید.
• توجه به اندازه وعده‌ها: حتی پروتئین‌ها نیز باید به اندازه مصرف شوند. با پزشک یا متخصص تغذیه خود مشورت کنید تا میزان مناسب مصرف پروتئین را برای خود مشخص کنید.
• ترکیب با کربوهیدرات‌های پیچیده: مصرف پروتئین به همراه کربوهیدرات‌های پیچیده باعث می‌شود قند خون شما به آرامی افزایش یابد و احساس سیری بیشتری داشته باشید.

4- مصرف چربی‌های سالم

چربی‌ها بخش مهمی از یک رژیم دیابت بارداری هستند و برای مادران باردار مبتلا به دیابت از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. چربی‌های سالم نه تنها به تامین انرژی بدن کمک می‌کنند، بلکه برای رشد و نمو جنین نیز ضروری هستند. چربی‌ها به کند شدن هضم کربوهیدرات‌ها کمک می‌کنند و از نوسانات شدید قند خون جلوگیری می‌کنند. چربی‌های امگا 3 برای رشد مغز و چشم جنین بسیار مهم هستند.

بهترین منابع چربی‌های سالم برای دیابت بارداری عبارتند از:

• روغن زیتون: روغن زیتون به دلیل داشتن چربی‌های تک غیراشباع، یکی از بهترین منابع چربی سالم است.
• آووکادو: آووکادو سرشار از چربی‌های تک غیراشباع و فیبر است و به کاهش کلسترول بد خون کمک می‌کند.
• آجیل و دانه‌ها: بادام، گردو، بادام زمینی، تخمه آفتابگردان و کنجد سرشار از چربی‌های سالم و فیبر هستند.
• ماهی‌های چرب: ماهی سالمون، قزل آلا، ماهی تن و ساردین سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند.

نکات مهم در مصرف چربی‌های سالم

• اندازه مصرف: اگرچه چربی‌های سالم برای سلامتی مفید هستند، اما باید به اندازه مصرف شوند. مصرف بیش از حد چربی می‌تواند منجر به افزایش وزن شود.
• نوع چربی: از مصرف چربی‌های اشباع شده و ترانس که در غذاهای فرآوری شده و روغن‌های جامد یافت می‌شوند، خودداری کنید.
• ترکیب با سایر مواد غذایی: چربی‌های سالم را با کربوهیدرات‌های پیچیده و پروتئین ترکیب کنید تا یک وعده غذایی متعادل داشته باشید.

معرفی رژیم دیابت بارداری دکتر کرمانی

دکتر کرمانی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی، نکاتی را برای افراد مبتلا به دیابت بارداری پیشنهاد می‌دهند که بر اساس اصول تغذیه‌ای متعادل و کنترل قند خون طراحی شده است. این نکات به شما کمک می‌کند تا قند خون خود را در دوران بارداری کنترل کنید و از عوارض احتمالی آن جلوگیری نمایید:

• مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده به جای کربوهیدرات‌های ساده: مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده مانند نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای، ماکارونی سبوس‌دار، میوه‌ها و سبزیجات فیبردار توصیه می‌شود. این کربوهیدرات‌ها به آرامی هضم شده و باعث افزایش تدریجی قند خون می‌شوند.
• پروتئین‌های کم چرب: مصرف پروتئین‌های کم چرب مانند مرغ، ماهی، تخم‌مرغ، حبوبات و لبنیات کم چرب برای ترمیم بافت‌ها و حفظ عضلات ضروری است.
• چربی‌های سالم: مصرف چربی‌های سالم مانند روغن زیتون، آووکادو و مغزها به کنترل قند خون و بهبود سلامت قلب کمک می‌کند.
• فیبر: مصرف فیبر به همراه غذا باعث کاهش سرعت جذب قند خون و ایجاد احساس سیری می‌شود.
• محدود کردن قندهای ساده: مصرف قندهای ساده مانند شکر، آب نبات، نوشابه‌های شیرین و شیرینی‌ها باید به حداقل برسد.
• نوشیدن آب کافی: مصرف آب فراوان به هیدراته نگه داشتن بدن و دفع قند اضافی کمک می‌کند.

نمونه رژیم غذایی برای دیابت بارداری

در ادامه یک نمونه رژیم غذایی برای دیابت بارداری آورده‌ایم. البته توجه داشته باشید که رژیم غذایی هر فرد با توجه به شرایط خاص او متفاوت است. این نمونه رژیم غذایی فقط یک راهنما است و قبل از هرگونه تغییری در رژیم غذایی خود، حتماً با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید:

• صبحانه: نان سبوس‌دار با پنیر کم چرب و گوجه فرنگی، یک عدد میوه (مانند سیب یا پرتقال)
• میان وعده: یک مشت آجیل (بادام، گردو)
• ناهار: سالاد سبزیجات با مرغ گریل شده، یک کاسه کوچک برنج قهوه‌ای
• میان وعده: ماست کم چرب با میوه
• شام: ماهی سالمون گریل شده با سبزیجات بخارپز، یک کاسه کوچک عدس

لیست غذاهای مفید در رژیم دیابت بارداری

با توجه به نکاتی که بالاتر گفتیم در ادامه لیستی از غذاهای مفید در رژیم دیابت بارداری را برای شما آماده کرده‌ایم:

• میوه‌ها: میوه‌های با فیبر بالا مانند سیب، گلابی، توت فرنگی، آووکادو و میوه‌های خشک به مقدار محدود و همراه با آجیل
• سبزیجات: سبزیجات برگ سبز تیره مانند اسفناج، کلم پیچ، کاهو و سبزیجات غیر نشاسته‌ای مانند کلم بروکلی، خیار، گوجه فرنگی و فلفل دلمه‌ای
• غلات کامل: نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای، جو دوسر، کینوا
• حبوبات: لوبیا، نخود، عدس
• پروتئین‌ها: مرغ بدون پوست، ماهی، تخم مرغ، حبوبات، آجیل و دانه‌ها
• لبنیات کم چرب: شیر کم چرب، ماست کم چرب، پنیر کم چرب
• چربی‌های سالم: روغن زیتون، آووکادو، آجیل و دانه‌ها

لیست غذاهای مضر در رژیم دیابت بارداری

برخی غذاها به دلیل تأثیرشان بر قند خون، باید محدود یا از رژیم غذایی حذف شوند. لیستی از غذاهایی که باید محدود یا از آن‌ها اجتناب کرد عبارتند از:

• نوشابه‌ها و آب‌میوه‌های صنعتی: این نوشیدنی‌ها حاوی قند افزوده زیادی هستند و باعث افزایش سریع قند خون می‌شوند.
• شیرینی‌ها و کیک‌ها: این محصولات قند بالایی دارند و باید از مصرف آن‌ها خودداری شود.
• شکلات: شکلات حاوی قند و چربی‌های اشباع شده است که باید به مقدار محدود مصرف شود.
• بیسکویت‌ها و کوکی‌ها: این محصولات معمولاً حاوی قند، چربی و آرد سفید هستند که برای دیابت بارداری مناسب نیستند.
• غذاهای فرآوری شده: غذاهای آماده، سوسیس، کالباس و سایر محصولات فرآوری شده حاوی سدیم، چربی‌های ترانس و مواد افزودنی هستند که باید از مصرف آن‌ها اجتناب شود.
• نوشیدنی‌های شیرین: قهوه و چای شیرین شده با قند، باید به مقدار محدود مصرف شوند.
• برنج سفید: برنج سفید فیبر کمتری نسبت به برنج قهوه‌ای دارد و باعث افزایش سریع قند خون می‌شود.

چرا برخی غذاها باید در رژیم دیابت بارداری محدود شوند؟

غذاهایی که بالاتر ذکر شد، باید در رژیم دیابت بارداری محدود و یا به طور کامل حذف شوند. دلایل حذف این غذاها در ادامه بیان شده است:

• افزایش سریع قند خون: برخی غذاها باعث افزایش سریع قند خون می‌شوند که برای مادر و جنین مضر است.
• کمبود مواد مغذی: برخی غذاهای فرآوری شده حاوی مواد افزودنی و قندهای اضافی هستند که ارزش غذایی کمی دارند.
• افزایش وزن بیش از حد: مصرف بیش از حد برخی غذاها می‌تواند منجر به افزایش وزن بیش از حد در دوران بارداری شود.

آنچه از مقاله رژیم دیابت بارداری آموختیم:

دیابت بارداری، یک بیماری است که در دوران بارداری رخ می‌دهد و در آن بدن مادر به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند یا به آن مقاوم می‌شود. در نتیجه، سطح قند خون افزایش می‌یابد. رعایت یک برنامه غذایی منظم یکی از مهم‌ترین اصول در رژیم دیابت بارداری است. با مصرف وعده‌های غذایی منظم و متعادل، می‌توانید قند خون خود را کنترل کرده و یک بارداری سالم داشته باشید.

سوالات متداول مقاله رژیم دیابت بارداری:

منابع:

• www.diabetes.org.uk
• www.nhs.uk

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.