علت بازگشت وزن بعد از رژیم

شاید سخت ترین بخش رژیم گرفتن نگه داشتن وزنی که کم کردید باشد. این موضوع در بین بسیاری رایج است و در واقع یک پدیده ذهنی نیست بلکه یک پدیده واقعی است. محققان نیز این ادعا را تایید می‌کنند چون تحقیقات نشان داده بدن هر فرد یک وزن ثابت دارد که دوباره به آن بازمی‌گردد. این یعنی اگر وزنتان را از حدی پایین تر بیاورید بدن تلاش می‌کند تا دوباره وزنتان بازگردد.

وقتی بدن چربی از دست می‌دهد مجموعه ای از مکانیسم های جبرانی وجود دارد که برای جلوگیری از کاهش بیشتر وزن عمل می‌کنند و در برخی موارد منجر به افزایش وزن مجدد به عنوان تلاشی برای رسیدن به نقطه مشخصی از وزن که بدن ما به آن عادت کرده است می‌شوند.

درست است که شواهدی برای اثبات نظریه نقطه تنظیم وزن وجود دارد اما مطالعات نشان می‌دهد کاهش وزن و حفظ آن امکان پذیر است. در این مقاله می‌خواهیم به بررسی علت بازگشت وزن بعد از رژیم بپردازیم و ببینیم آیا راهی برای جلوگیری از آن وجود دارد یا خیر.

علت بازگشت وزن بعد از رژیم چیست؟

شما هم ممکن است در این چرخه کاهش و افزایش وزن که به عنوان چرخه وزن شناخته می‌شود گیر افتاده باشید و از خود می‌پرسید چرا پس از کاهش وزن دوباره وزن اضافه می‌کنید.

اگر بخواهیم خلاصه ماجرا را به شما بگوییم داستان از این قرار است که بدنتان سعی دارد شما را در برابر گرسنگی محافظت کند. از دیدگاه تکاملی قحطی تهدیدی قابل توجه برای بقای انسان بوده در نتیجه بدن مکانیزم های متعددی را توسعه داده تا در دوره هایی که غذا محدود می‌شود شانس بقای بیشتری داشته باشیم.

آنچه درباره قحطی و نگرانی بدن از گرسنگی گفته شد مربوط به گذشته بود و انسان امروز مانند گذشته کمتر در خطر این مشکلات قرار دارد اما بدن نمی‌تواند تفاوت بین گرسنگی بر اثر قحطی و محدودیت عمدی برای کاهش وزن را تشخیص دهد.

وقتی با کاهش کالری دریافتی و افزایش فعالیت ورزشی وزن کم می‌کنیدبدن نیز با کاهش میزان متابولیسم و افزایش گرسنگی به این امر پاسخ می‌دهد. بنابراین علت بازگشت وزن بعد از رژیم می‌تواند مکانیزم دفاعی بدن در برابر گرسنگی باشد.

نظریه ی دیگری در مورد علت بازگشت وزن بعد از رژیم وجود دارد که به نقطه تنظیم وزن بدن معروف است:

نظریه نقطه تنظیم وزن بدن، به دلیل دشواری کاهش وزن برای برخی افراد، بسیار مورد بحث قرار گرفته است. ورو می‌گوید: «دلیل اینکه مردم به وجود آن باور دارند این است که به نظر می‌رسد این اتفاق برای اکثر افراد اتفاق می‌افتد. حدود ۸۰ درصد از افراد، وزنی را که از دست داده‌اند، معمولاً ظرف دو تا پنج سال باز می‌گردانند. برخی از کارشناسان معتقدند که نقطه تنظیم در واقع فقط وزنیست که بدن شما به آن عادت کرده است.

www.webmd.com

به طور کلی درک اینکه چرا پس از کاهش وزن دوباره وزن اضافه می‌شود، می‌تواند به شما کمک کند تا از افتادن در الگوی رژیم غذایی یویو یا چرخه وزنی جلوگیری کنید. در ادامه به بررسی این عوامل می‌پردازیم:

ژنتیک

در ابتدا باید نقش ژنتیک را بر وزن بدن بپذیریم. دانشمندان ژن های زیادی را شناسایی کرده اند که ممکن است در ایجاد چاقی نقش داشته باشند و باعث می‌شوند افرادی که این ژن ها را به ارث می‌برند در طول زندگی خود بیشتر دچار نگرانی‌های مربوط به وزن شوند.

ژنتیک در تعیین نقطه تنظیم وزن فرد یا وزنی که بدن او ترجیح می‌دهد نقش دارد. نظریه نقطه تنظیم نشان می‌دهد هر فرد وزن از پیش تعیین شده ای دارد که بدن او برای حفظ آن سخت تلاش می‌کند – علیرغم رژیم غذایی و تغییرات سبک زندگی برای کاهش وزن.

وقتی فردی وزن خود را به پایین تر از نقطه تنظیم کاهش می‌دهد، می‌تواند منجر به کاهش سرعت متابولیسم شود و حفظ کاهش وزن را دشوار کند.

تحقیقات نشان می‌دهد که کاهش ۱۰ درصد از وزن می‌تواند انرژی سوزانده شده توسط بدن را تا ۲۵ درصد کاهش دهد. برای رسیدن به این میزان کاهش انرژی بدن مجبور است سرعت سوخت و ساز خود را کاهش دهد.

هورمون ها

بسیاری از هورمون های دخیل در متابولیسم و تنظیم وزن در طول و پس از کاهش وزن تغییر می‌کنند و می‌توانند روی افزایش وزن مجدد در آینده کمک کنند. به عنوان مثال تحقیقات نشان می‌دهد که پس از کاهش وزن سطح هورمون های لپتین و گرلین در فرد مبتلا به چاقی تغییر می‌کند.

لپتین هورمونی است که با نشانه‌های سیری مرتبط است در حالی که گرلین مسئول سیگنال‌های گرسنگی است. هنگامی که سطح لپتین پایین بیاید و گرلین افزایش پیدا کند فرد احساس خواهد کرد که اشتهای بیشتری دارد و از سوی دیگر سیگنال گرسنگی نیز ضعیف می‌شود، بنابراین احتمال پرخوری و افزایش وزن بالا خواهد رفت.

کاهش وزن همچنین می‌تواند بر سطح هورمون تحریک کننده تیروئید ( THS ) تأثیر بگذارد و انرژی سوزانده شده توسط بدن را کاهش داده و به افزایش وزن کمک کند.

رژیم غذایی ناپایدار

برخی افراد برای اینکه سریعتر کاهش وزن را تجربه کنند به رژیم های غذایی محدود کننده ای رو می‌آورند که کالری بسیار کمی دارند و یا گروه های غذایی را حذف می‌کنند. برنامه های غذایی سخت و بسیار کم کالری شاید در ابتدا سرعت کاهش وزن را بالا ببرند اما ادامه دادنشان کار بسیار دشواری است و به محض توقف وزن دوباره شروع به برگشتن می‌کند.

این کاهش و سپس افزایش وزن را به اصطلاح رژیم یو یو می‌گویند و معمولا در این چرخه وزنی بعد از یکدوره کاهش وزن دوباره افزایش وزن را تجربه خواهید کرد و حتی ممکن است وزنتان از گذشته هم بیشتر شود.

متاسفانه بسیاری از کسانی که بدون مشورت رژیم می‌گیرند چندین بار در چرخه وزنی رژیم یو یو گیر می‌افتند و هر بار نسبت به دفعات قبل کاهش وزنشان سخت تر می‌شود. رژیم های ناپایدار از اصلی ترین علت های بازگشت وزن بعد از رژیم غذایی به حساب می‌آیند.

بیماری ها

برخی شرایط پزشکی می‌توانند بر متابولیسم و اشتهای فرد تأثیر بگذارند و در الگوی بازگشت وزن پس از یک دوره کاهش وزن نقش داشته باشند. تحقیقات نشان می‌دهد که این شرایط همچنین می‌توانند بر نقطه تنظیم وزن فرد تأثیر بگذارند. مواردی که شامل این شرایط می‌شوند عبارتند از:

• سندروم تخمدان پلی کیستیک یا ( PCOS )
• کم کاری تیروئید
• اختلالات غذا خوردن
• افسردگی

علاوه بر این برخی از داروها می‌توانند با تأثیر بر میزان متابولیسم و ​​میزان گرسنگی باعث افزایش وزن شوند، مانند: •

• کورتیکواستروئیدها
• برخی داروهای ضد افسردگی
• برخی از داروهای فشار خون
• برخی از داروهای دیابت

داروها و بیماری ها ممکن است بعد از کاهش وزن موجب تقویت دیگر عوامل شوند و به مرور موجب اضافه شدن وزنی که کم کردید شوند.

تغییر در شرایط، زمان و محیط

دلیل بعدی و نسبتاً کمتر شناخته شده برای بازگشت وزن تغییر مداوم در محیط کلی فرد است. برای مثال شخصی را تصور کنید که در اداره کار می‌کرده و حالا در خانه کار می‌کند و یا برعکس و یا شخصی که زمان رژیم گرفتن در مهمانی یا محیط هایی که ممکن بوده در معرض هوس های غذایی قرار بگیرد حضور پیدا نمی‌کرده و حالا بعد از رژیم گرفتن دوباره باید به حالتا قبل بازگردد. همین تغییرات محیطی و قرار گرفتن در شرایط مختلف می‌توانند برای بعضی از ما علت افزایش وزن بعد از رژیم باشند.

سبک زندگی بی تحرک

یکی دیگر از مقصرین بازگشت وزن رابطه شما با ماشین، تلویزیون، کامپیوتر و دیگر وسائل الکترونیکی است که تشویقتان می کنند ساعت ها بی تحرک باشید. نشستن سبب خاموش شدن سوخت و ساز شود اما این کاری است که بیشتر ما ساعت ها انجامش می دهیم.

افرادی که توانسته اند با موفقیت وزن خود را کم کنند معمولا مدت زمان تماشای تلویزیون را محدود کردند و در طول روز به دنبال راه هایی برای فعال بودن هستند.

اگر می خواهید بدانید چگونه تکنولوژی باعث اضافه وزن مان می شود، این ویدئو را از دست ندهید:

مشکلات روحی، روانی

برای هر فرد حالات درونی وجود دارد که ممکن است موجب افزایش مجدد وزن شود. استرس، خستگی، کمبود خواب، افسردگی و پایین آمدن سطح فعالیت می‌توانند موجب افزایش مجدد وزن شوند.

برای بسیاری از افراد به ویژه در حالت کاهش وزن بدن هر یک از این عوامل می‌تواند میل به غذا، انگیزه برای خوردن و کاهش مهارت‌های خودتنظیمی (مهار) را افزایش دهد. اگر کسی در حال افزایش وزن مجدد است، ضروری است که هر یک از این تعدیل کننده ها را بررسی کند و تشخیص دهد که چگونه تغییر در هر یک از این موارد ممکن است منجر به افزایش کالری دریافتی و افزایش وزن مجدد شود.

چگونه از بازگشت وزن بعد از رژیم جلوگیری کنیم؟

اگر در مسیر کاهش وزن هستید و یا به وزن ایده آل خود رسیده اید نکات زیر را برای ایجاد تغییرات پایدار در نظر بگیرید:

سبک زندگی سالم را در پیش بگیرید

به جای پیروی از یک رژیم غذایی محدود و کوتاه مدت تمرکز خود را بر ایجاد عادات غذایی متعادل و بلند مدت که بتوانید حفظ کنید قرار دهید. بسیاری از رفتارها می‌توانند سلامت شما را بهبود بخشند و برخی از آنها به طور خاص با موفقیت در تثبیت وزن طولانی مدت مرتبط هستند.

فراموش نکنید تنها هدف یک برنامه غذایی کاهش وزن نیست بلکه پیروی از آن باید روی عادات غذایی و به صورت کلی سبک زندگی تاثیر بگذارد. این موارد عبارتند از:

• افزایش مصرف میوه و سبزیجات
• گنجاندن وعده غذایی صبحانه در برنامه روزانه
• خوردن وعده های غذایی کوچکتر و مکرر در طول روز

از خود انتظارات واقع بینانه داشته باشید و به جز تغییر عدد ترازو فاکتورهای دیگری مانند خواب بهتر، سطح انرژی بیشتر و بهبود نشانگرهای بالینی مانند بهبود کلسترول و فشار خون را هم پیروزی ببینید.

آگاهانه غذا بخورید

آگاهانه غذا خوردن یعنی بدانید در هر وعده بدنتان به چه مقدار غذایی نیاز دارد و آیا ادامه غذا خوردن فقط از روی هوس و خوشمزه بودن آن است یا خبر. برای کمک به میزان مصرف غذا و توجه به نیازهای بدن باید غذا خوردن آگاهانه را تمرین کنید. تحقیقات نشان داده غذا خوردن آگاهانه با کاهش وزن در ارتباط است.

ابزارهای تغذیه آگاهانه کمک می‌کنند تا عادات غذایی متعادل را در دراز مدت حفظ کنید زیرا به شما این امکان را می‌دهند که به جای پیروی از قوانین خارجی در مورد کالری و وعده های غذایی به بدن خود گوش دهید. نمونه های آن عبارتند از:

• نشانه های سیری خود را بشناسید
• خوردن غذا زمانی که احساس گرسنگی دارید
• کاهش سرعت غذا خوردن
• محدود کردن چیزهایی که هنگام غذا خوردن حواستان را پرت می‌کنند (مانند کار کردن با گوشی همراه یا تماشای چیزی)
• توجه به طعم، بافت و مزه غذا

مرتب ورزش کنید

بخش مهمی از رسیدن به هدف و ثابت نگه داشتن وزن حفظ سبک زندگی فعال است. تمرینات مقاومتی مانند وزنه برداری یا تمرین با وزن بدن (شنا، اسکات و غیره) می‌توانند به ویژه در طول مسیر کاهش یا ثابت نگه داشتن وزن مفید باشند.

تحقیقات نشان داده اگر بدون فعالیت ورزشی وزن کم کنید مقداری از بافت عضلانی را بدنتان کم خواهد شد در نتیجه سرعت سوخت و ساز نیز پایین خواهد آمد. پس توصیه می‌شود چه در طول رژیم و چه بعد از آن فعالیت بدنی را ادامه دهید.

عوامل تحریک کننده را بشناسید

اگر نگران پرخوری عصبی هستید با یک متخصص تغذیه یا درمانگر مشورت کنید تا مشخص شود کدام موقعیت ها باعث ایجاد این دوره ها در شما می‌شوند.

یادگیری تنظیم احساسات منفی بدون استفاده از غذا می‌تواند به شما در پایبندی به اهداف سلامتی تان کمک کند. رژیم های غذایی بسیار کم کالری و محدود کننده احتمال بروز پرخوری های عصبی را افزایش می‌دهند پس نوع رژیمی که انتخاب می‌کنید بسیار اهمیت دارد.

از یک رژیم غذایی تثبیت وزن پیروی کنید

نداشتن برنامه برای دوره بعد از کاهش وزن می‌تواند علت بازگشت وزن بعد از رژیم باشد. متاسفانه بسیاری از کسانی که می‌توانند با موفقیت به وزن ایده آل خود برسند بعد از آن برنامه دیگری ندارند و همین موجب می‌شود به مرور مقادیر غذایی را فراموش کنند.

در رژیم غذایی دکتر کرمانی سیستم پشتیبانی حتی زمانی که به وزن دلخواه هم می‌رسید وضعیت شما را پیگیری می‌کند و یک برنامه غذایی تثبیت وزن با تمامی امکانات در اختیارتان قرار می‌دهد.

کلام آخر:

رسیدن به کاهش وزن و وزن دلخواه تنها نیمی از راه است و بعد از آن باید برای حغظ نتیجه ای که بدست آوردید تلاش کنید. متاسفانه بسیاری از افراد برای این دوره چه از لحاظ ذهنی چه فیزیکی آمادگی ندارند و بعد از مدتی دوباره افزایش وزن را تجربه می‌کنند. نداشتن آمادگی اصلی ترین علت بازگشت وزن بعد از رژیم است.

سوالات متداول مقاله علت بازگشت وزن بعد از رژیم: