BMI در بارداری چیست و میزان نرمال آن چند باید باشد؟

مقدار وزنی که زنان باردار در دوران بارداری به‌دست می‌آورند یا ازدست می‌دهند، برای سلامت بارداری و نیز برای سلامت طولانی مدت آن‌ها و جنین‌شان مهم است. میزان وزنی که زنان باردار باید در دوران بارداری اضافه کنند، براساس شاخص توده بدنی (BMI) قبل‌از بارداری محاسبه می‌شود. BMI در بارداری نوعی شاخص اندازه‌گیری چربی بدن است که از نسبت میزان وزن و قد به‌دست می‌آید. در این مقاله به دلایل اهمیت محاسبه این شاخص در دوران بارداری، میزان نرمال آن و جدول مناسب شاخص توده وزنی بدن در ماه‌های مختلف بارداری خواهیم پرداخت.

منظور از BMI در بارداری چیست؟

داشتن شاخص توده بدنی بالا (BMI) در دوران بارداری، می‌تواند تأثیر زیادی بر سلامت مادر و جنین داشته باشد. برای پیشگیری از عوارض احتمالی افزایش وزن در این دوران، ابتدا باید بدانیم مقصود از BMI در بارداری چیست و چه میزان وزنی در این دوران، چاقی محسوب می‌شود؟ اصولا چاقی در شاخص توده وزنی بدن، زمانی تشخیص داده می‌شود که BMI فرد 30 یا بالاتر باشد. برای تعیین شاخص توده بدنی در دوران بارداری نیز لازم است فرد وزن خود را برحسب پوند بر قد برحسب اینچ تقسیم کرده و در 703 ضرب نموده یا وزن خود را برحسب کیلوگرم بر مجذور قد برحسب متر تقسیم کند.

آیا رژیم در دوران بارداری مجاز است؟ دکتر کرمانی پاسخ می‌دهد:

چرا محاسبه BMI در بارداری اهمیت دارد؟

داشتن BMI بالا می‌تواند بر توانایی زنان برای باردارشدن تأثیر بگذارد. BMI بالا می‌تواند با مهار تخمک‌گذاری منظم، به باروری آسیب برساند. حتی در زنانی که به‌طورمنظم تخمک‌گذاری می‌کنند، هرچه BMI بالاتر باشد، ممکن است زمان باردار شدن طولانی‌تر شود. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که BMI بالاتر با افزایش خطر لقاح آزمایشگاهی ناموفق (IVF) مرتبط است. داشتن BMI بالا در دوران بارداری، خطر عوارض مختلف بارداری را افزایش می‌دهد که ازآن‌جمله می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• سقط جنین
• مرده زایی و سقط مکرر
• دیابت بارداری
• پره اکلامپسی: یک عارضه بارداری که با فشارخون بالا و علائم آسیب به کبد و کلیه مشخص می‌شود.
• مشکلات قلبی
• آپنه خواب
• نیاز به سزارین و خطر عوارض سزارین، مانند عفونت زخم

علاوه بر این، داشتن BMI بالا در دوران بارداری با افزایش خطر مشکلات سلامتی مختلف برای جنین و نوزاد مرتبط است که ازاین‌جمله می‌توان موارد زیر را نام برد:

• اختلالات مادرزادی
• ماکروزومی جنینی: جنین به‌طورقابل توجهی بزرگ‌تر از حد متوسط ​​در هنگام تولد است.
• مشکلات رشد
• آسم دوران کودکی
• چاقی دوران کودکی
• مشکلات شناختی و تاخیر رشد

بااین‌حال، عوامل دیگری نیز ممکن است در این پیامدها نقش داشته باشند.

توی بارداریت
خبری از اضافه
وزن نیســتهمین الان ثبت نام کن

چرا افزایش وزن توصیه‌شده در دوران بارداری مهم است؟

افزایش وزن کمتر از مقدار توصیه‌شده در بارداری با به‌دنیاآوردن نوزاد بسیار کوچک همراه است. برخی از نوزادانی که خیلی کوچک به‌دنیامی‌آیند، ممکن است در شروع شیردهی مشکل داشته یا درمعرض خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف قرار بگیرند. آن‌ها همچنین ممکن است تاخیر رشد ذهنی یا جسمی را تجربه کنند. ازسوی‌دیگر، افزایش وزن بیش‌ازحد توصیه‌شده در بارداری با تولد نوزادی بسیار بزرگ همراه است که می‌تواند منجر به عوارض زایمان، اجبار به سزارین و نیز چاقی در دوران کودکی شود. افزایش وزن بیش از مقدار توصیه‌شده در بارداری، همچنین می‌تواند میزان وزن را بعد از بارداری نیز همچنان تداوم دهد و باعث چاقی پس‌از بارداری شود.

BMI بالا در بارداری چند است؟

زنان بارداری که اضافه‌وزن دارند، احتمال این‌که نوزادی با وزن بیش از 4 کیلوگرم به‌دنیا بیاورند، بیشتر است. این موضوع باعث ایجاد خطر بروز عوارض برای مادر و نوزاد در زمان تولد می‌شود. زنانی که BMI در بارداری بیش از 30 را تجربه می‌کنند، درمقایسه با زنانی که BMI بین 20 تا 30 دارند، احتمال خطر برای خود و جنین را از 7 در 100 به 14 در 100 می‌رسانند. برای تعیین میزان وزنی که باید در دوران بارداری اضافه شود، مهم است وزن قبل‌از بارداری و BMI فرد درنظرگرفته شود. برای مدیریت وزن درطی بارداری لازم است با یک متخصص تغذیه یا متخصص زنان و زایمان مشورت شود. دستورالعمل‌های زیر معمولا برای افزایش وزن و چاقی بارداری پیشنهاد می‌شوند:

• بارداری تک: اگر BMI= 30 یا بالاتر دارید، افزایش وزن توصیه‌شده 11 تا 20 پوند (حدود 5 تا 9 کیلوگرم) است.
• بارداری دو یا چندقلو: اگر BMI= 30 یا بالاتر دارید و دو یا چندقلو باردار هستید، افزایش وزن توصیه‌شده بین 25 تا 42 پوند (حدود 11 تا 19 کیلوگرم) است.

برای زنانی که وزن نرمال دارند، متخصص تصمیم می‌گیرد به‌جای توصیه به افزایش وزن مشخص، روی جلوگیری از افزایش وزن بیش‌ازحد در دوران بارداری تمرکز کنند. اما اگر مادر BMI= 30 یا بالاتر داشته باشد، پزشک به‌دقت بارداری او را زیرنظر خواهد گرفت و ممکن است موارد زیر را تجویز کند:

افزایش وزن کمتر از مقدار توصیه‌شده در بارداری با به‌دنیاآوردن نوزاد بسیار کوچک همراه است.

آزمایش زودهنگام دیابت بارداری

برای زنانی که درمعرض خطر متوسط ​​دیابت بارداری قرار دارند، یک آزمایش غربالگری به نام تست چالش گلوکز اغلب بین هفته‌های 24 تا 28 بارداری انجام می‌شود. برای زنانی که BMI= 30 یا بالاتر دارند، ممکن است پزشک آزمایش غربالگری را در اولین ویزیت قبل‌از زایمان توصیه کند. اگر نتایج آزمایش نشان دهد سطح گلوکز مادر در محدوده استاندارد است، احتمالاً آزمایش غربالگری بین هفته24 تا 28 بارداری تکرار خواهد شد، اما اگر نتایج نشان داد سطح گلوکز خون وی بالاست، به آزمایشات بیشتری نیاز خواهد داشت.

تغییرات در سونوگرافی جنین

سونوگرافی استاندارد جنین، معمولا بین هفته‌های 18 تا 20 بارداری برای ارزیابی آناتومی نوزاد انجام می‌شود، اما امواج اولتراسوند برای زنانی که شاخص BMI در بارداری آن‌ها بالا باشد، به‌راحتی به بافت چربی شکم نفوذ نمی‌کنند. این موضوع می‌تواند در اثربخشی سونوگرافی جنین اختلال ایجاد کند. پزشک در این موارد تدابیر خاصی را باید درنظربگیرد.

غربالگری آپنه انسدادی خواب

آپنه خواب یک اختلال خواب بالقوه جدی است که باعث توقف مکرر تنفس درطول خواب می‌شود. زنانی که در دوران بارداری دچار آپنه انسدادی خواب هستند، درمعرض خطر ابتلا به پره اکلامپسی و سایر عوارض خواهد بود و احتمالاً در اولین ویزیت قبل‌از زایمان خود غربالگری خواهند شد. زنان باردار با شاخص توده وزنی بالا ممکن است آپنه انسدادی خواب پیدا کنند که در این‌صورت پزشک می‌تواند آن‌ها را برای ارزیابی و درمان احتمالی به یک متخصص طب خواب ارجاع دهد.

زنانی که در دوران بارداری دچار آپنه انسدادی خواب هستند، درمعرض خطر ابتلا به پره اکلامپسی خواهند بود.

BMI نرمال در بارداری چند است؟

BMI نرمال برای باردار شدن بین 18.5 تا 24.9 است که به‌عنوان محدوده سالم وزنی شناخته می‌شود. برای زنانی که BMI بالایی دارند، نزدیک‌کردن آن به محدوده سالم قبل‌از تلاش برای بچه‌دار شدن، سلامت بارداری خودشان و جنین را بهبود خواهد بخشید.

جدول BMI مناسب در بارداری در ماه‌های مختلف

مقدار وزنی که هر زن در دوران بارداری اضافه می‌کند، می‌تواند بر سلامت او و رشد کودک تأثیر بگذارد. مقدار توصیه‌شده افزایش وزن در دوران بارداری به وزن قبل از بارداری بستگی دارد. جدول زیر فقط یک راهنما است. گاهی شرایطی وجود دارد که ممکن است توسط ماما، پزشک یا متخصص تغذیه توصیه شود.

* میانگین افزایش وزن در سه ماه اول برای همه 1.2 تا 2 کیلوگرم است.

عواملی که می‌توانند بر میزان افزایش یا کاهش BMI در بارداری تأثیر بگذارند، شامل این موارد هستند:

• چه می‌خورید؟
• چقدر در دوران بارداری فعال هستید؟
• چقدر ورزش می‌کنید؟
• علائم مرتبط با بارداری، مانند حالت تهوع صبحگاهی
• تغییرات در اشتها (به‌عنوان مثال میل به یک غذا و بیزاری از یک غذای دیگر)
• احتباس مایعات در بارداری

برای حفظ وزن سالم در دوران بارداری، باید مادر وعده‌های غذایی منظم را همراه با انواع غذاها در برنامه غذایی خود داشته باشد تا تمام موادمغذی موردنیاز مادر و کودک تامین شده و میزان متابولیسم او نیز تنظیم شود. پرهیز از گرسنگی بیش‌ازحد و انتخاب نادرست غذایی در این دوران بسیار حائز اهمیت است.

توصیه‌های خوب برای افزایش وزن سالم در بارداری

• با پزشک خود در مورد اهداف افزایش وزن در ابتدا و به‌طور منظم در طول بارداری صحبت کنید.
• وزن خود را در ابتدا و به‌طور منظم در طول بارداری پیگیری کنید و پیشرفت خود را با محدوده‌های توصیه‌شده افزایش وزن سالم مقایسه کنید.
• یک رژیم غذایی متعادل حاوی غلات کامل، سبزیجات، میوه‌ها، لبنیات کم‌چرب و پروتئین بدون چربی داشته باشید.
• مصرف بیشتر غذاها در دوران بارداری بی‌خطر است، اما باید در مصرف برخی غذاها احتیاط یا حتی اجتناب کرد.
• اگر گرسنه هستید، میان‌وعده برای خود درنظربگیرید. با درنظرگرفتن کالری، برخی از غذاها (فست‌فودها، چیپس سیب‌زمینی، شکلات، بیسکویت، کیک و غیره) را به عنوان «غذاهای گاه‌به‌گاه» می‌توانید در برنامه خود داشته باشید.
• قندهای مصنوعی و چربی‌های جامد موجود در غذاهایی مانند نوشابه‌ها، دسرها، غذاهای سرخ شده، شیر کامل و گوشت‌های چرب را محدود کنید.
• نیازهای کالری خود را بشناسید. به‌طورکلی، زنان در سه ماهه اول بارداری نیازی به کالری اضافی ندارند و در سه ماهه دوم به حدود 340 کالری اضافی در روز و در سه ماهه سوم به حدود 450 کالری اضافی در روز نیاز دارند.
• حداقل 150 دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط ​​(مانند پیاده‌روی سریع) در هفته را داشته باشید. هرچند 150 دقیقه ممکن است خسته‌کننده به‌نظربرسد، اما شما می‌توانید با تقسیم فعالیت بدنی به فواصل کوتاه از این مشکل بکاهید.

توجه به BMI در بارداری بسیار مهم است. زنانی که شاخص توده وزنی بیش از 30 داشته باشند، ممکن است طی بارداری به مشکلاتی از قبیل: دیابت، فشارخون بالا، آپنه انسدادی خواب، کاهش رشد جنین و مشکلات قلبی دچار شوند. برای تعیین میزان وزنی که باید در دوران بارداری اضافه شود، مهم است که وزن قبل‌از بارداری و BMI فرد درنظر گرفته شود. زنان باردار عادی باید افزایش وزن 5 الی 9 کیلوگرم و زنان باردار چندقلو باید افزایش وزن 11 الی 19 کیلوگرم را تجربه کنند.

منبع: +++

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.