جدول BMI در سنین مختلف + ساده‌ترین روش محاسبه BMI

علی‌رغم این‌که جدول BMI در سنین مختلف ممکن است با تفاوت‌هایی روبه‌رو باشد، اما همچنان این شاخص به‌عنوان یکی از شاخص‌های معتبر سنجش سلامت افراد به‌کار گرفته می‌شود. جدول شاخص توده وزنی بدن براساس قد و وزن افراد طراحی شده و عموما برای نوزادان کاربردی ندارد. بااین‌وجود، از این معیار برای سنجش سلامت بزرگ‌سالان، کودکان، نوجوانان و افراد مسن استفاده می‌شود. در این مقاله علاوه بر توضیح درمورد علت اختلاف BMI در سنین مختلف، به بررسی جداول BMI در نوزادان، کودکان، نوجوانان، بزرگ‌سالان و کهن‌سالان نیز پرداخته شده است.

 جدول BMI بر چه اساسی طراحی شده است؟

BMI که در گذشته به شاخص Quetelet نیز مشهور بود، معیاری برای نشان‌دادن وضعیت تغذیه و سلامت عمومی در بزرگ‌سالان است. فرمولاسیون آن به‌صورت تقسیم وزن فرد (برحسب کیلوگرم) بر مجذور قد همان فرد (برحسب متر) یا (kg/m²) تعریف می‌شود. به‌عنوان مثال، یک فرد بالغ با وزن 70 کیلوگرم و قد 1.75 متر دارای BMI= 22.9 خواهد بود. بزرگ‌سالان بالای 20 سال بر این اساس در یکی از دسته‌های زیر قرار می‌گیرند.

• زیر 18.5 = کمبود وزن
• 9-18.5 = وزن نرمال
• 9-25.0 = اضافه‌وزن
• 0-30.0= چاقی کلاس I
• 9-35.0 = چاقی کلاس II
• بالای 40 = چاقی کلاس III

مبنای BMI براساس تأثیر و ارتباط چاقی با بیماری و مرگ است. BMI به‌عنوان شاخص خطر برخی بیماری‌ها محسوب شده و با افزایش آن، خطر ابتلابه این بیماری‌ها نیز افزایش می‌یابد. برخی از بیماری‌های شایع مرتبط با اضافه‌وزن و چاقی عبارتند از: بیماری‌های قلبی – عروقی، فشارخون بالا، آرتروز، برخی سرطان‌ها و دیابت.

اگر نمی‌دانید BMI مناسب برای شما چند است، حتما این ویدئوی دکتر کرمانی را تماشا کنید:

چرا BMI در سنین مختلف متفاوت است؟

به دلیل این واقعیت که افراد مسن 65 ساله یا بالاتر مقادیر بیشتری چربی در بدن خود نسبت‌به بزرگ‌سالان جوان در سایر گروه‌های سنی ذخیره می‌کنند و همچنین به‌علت کاهش قد کهن‌سالان در اثر پوکی استخوان و کم‌تحرکی اجباری ناشی از افزایش سن، BMI آن‌ها متفاوت است. در مورد کودکان و نوجوانان نیز به‌علت قرار داشتن آن‌ها در سنین رشد و تراکم بافت استخوانی، BMI متفاوت خواهد بود.

چه ارتباطی بین سن و BMI وجود دارد؟

BMI به‌طور قابل توجهی با افزایش سن تغییر می‌کند. پس از حدود 1 سالگی، BMI شروع به کاهش کرده و درطول سال‌های پیش‌دبستانی نیز به کاهش خود ادامه می‌دهد تا زمانی که فرد به سن 4 تا 6 سالگی برسد. بعد از 4 تا 6 سالگی، شاخص توده وزنی تا پایان بزرگ‌سالی شروع به افزایش تدریجی می‌کند و در کهن‌سالی دوباره روبه کاهش می‌رود. بازگشت یا افزایش در BMI که پس از رسیدن به پایین‌ترین نقطه رخ داده و به‌عنوان بازگشت “چاقی” نام برده می‌شود، یک الگوی رشد طبیعی است که در همه کودکان اتفاق می‌افتد.

بدین‌ترتیب، شاخص توده وزنی روشی است که برای غربالگری اضافه‌وزن و کمبود وزن در کودکان و نوجوانان 2 تا 20 سال توصیه می‌شود و حتی ممکن است به تشخیص یک بیماری خاص منجر گردد. برای کودکان، شاخص براساس سن و جنسیت است و وضعیت تغذیه بر مبنای صدک‌ها مشخص می‌شود. برای بزرگسالان، وضعیت تغذیه با نقاط برش ثابت تعریف می‌شود. تفسیر دقیق این شاخص بستگی به دقت توزین و اندازه‌گیری قد دارد.

جدول BMI در سنین مختلف نوزادان

باوجودی‌که استانداردهای رشد WHO که شامل نمودار شاخص توده وزنی است از بدو تولد شروع می‌شود، اما هیأت متخصصان این سازمان به‌طورکلی به این توافق رسیده‌اند که بسیاری از سوالات درمورد BMI دوران نوزادی بی‌پاسخ مانده است. بنابراین استفاده از نمودار شاخص توده وزنی برای استفاده بالینی قبل از دو سالگی توصیه نمی‌شود. شاخص توده بدنی در دوران شیرخوارگی براساس طول نوزاد خوابیده به جای قد است و تا به امروز، تحقیقات کمی درمورد تفسیر شاخص توده بدنی محاسبه شده از روی طول در دوران نوزادی و عواقب BMI بالا یا پایین در این دوران انجام شده است.

شاخص توده بدنی در دوران شیرخوارگی براساس طول نوزاد خوابیده به جای قد است.

جدول BMI در سنین مختلف کودکان

جدول BMI در سنین مختلف ازجمله دوران کودکی قابل استفاده است، اما در کودکان، BMI مانند بزرگ‌سالان محاسبه شده و سپس با z-score یا صدک مقایسه می‌شود. در دوران کودکی و نوجوانی، نسبت بین وزن و قد با جنس و سن متفاوت است. بنابراین مقادیر قطعی که وضعیت تغذیه افراد 2 تا 19 ساله را تعیین می‌کند، به جنسیت و سن بستگی دارد. نقاط برش مرجع BMI در سال 2006 برای کودکان 2 تا 5 ساله برای تشخیص اضافه‌وزن و چاقی به ترتیب صدک 97 و 99 تعیین شد. برای افراد 5 تا 19 ساله، اضافه‌وزن به عنوان مقدار BMI برای سن بیش از 1+ SD و چاقی به عنوان مقدار BMI برای سن بالای 2+ SD تعریف می‌شود. اندازه‌گیری و محاسبه BMI برای کودکان بسیار آسان است، اما مانند هر معیار دیگری کامل نیست، زیرا فقط به قد و وزن بستگی دارد و سطوح مختلف چاقی را براساس سن، سطح فعالیت بدنی و جنسیت درنظر نمی‌گیرد.

به‌همین‌دلیل انتظار می‌رود در برخی موارد چاقی را بیش‌ازحد و در موارد دیگر کمتر از معمول محاسبه کند. سایر معیارها مانند دورکمر (WC)، می‌توانند تخمین‌های BMI را تکمیل کنند. ارتباط ‌دهی بین WC و خطرات سلامتی کار ساده‌ای نیست و باید به‌صورت علمی با استفاده از تکنیک‌های مناسب انجام شود. نمودار رشد کودکان به سرعت به هر نشانه‌ای از اختلالات رشدی واکنش نشان می‌دهد. آستانه‌های خطرناک عبارتند از:

• کودک در صدک 95 یا بالاتر = چاق
• کودک بین صدک 85 تا 94 = اضافه‌وزن
• کودک زیر صدک 5 = کم‌وزن

دلایل مختلفی برای وزن کم کودک وجود دارد که ازجمله آن‌ها می‌توان به کاهش اشتها، جهش رشد یا برخی از شرایط جدی‌تر، مانند پیامد سیگارکشیدن مادر در دوران بارداری اشاره کرد. در تمام این موارد، کنترل کالری دریافتی می‌تواند مفید باشد. البته مهم‌ترین زمان برای رشد مناسب کودک شب است. با توجه به ترشح هورمون‌ها، این موضوع نه تنها در مورد میزان خواب کافی، بلکه در مورد زمان خوابیدن نیز مطرح است.

جدول BMI در سنین مختلف نوجوانان

BMI برای کودکان و نوجوانان متفاوت است، حتی اگر با فرمول یکسان محاسبه شود. باتوجه به تغییرات وزن و قد با افزایش سن و همچنین ارتباط آن‌ها با چاقی بدن، سطح BMI دربین کودکان و نوجوانان نسبت‌به سایر کودکان هم‌جنس و هم‌سن بیان می‌شود. این صدک‌ها از نمودارهای رشد CDC که براساس داده‌های نظرسنجی ملی جمع‌آوری شده، محاسبه می‌شوند.

چرا نمی‌توان محدوده وزنی سالم برای کودکان و نوجوانان ارائه کرد؟

وضعیت وزن سالم براساس BMI بین صدک 5 و 85 در نمودار رشد CDC است. ارائه محدوده وزن مناسب برای کودکان و نوجوانان دشوار است، زیرا تفسیر BMI به وزن، قد، سن و جنس هر فرد بستگی دارد. بااین‌وجود، شیوع چاقی در کودکان و نوجوانانی که در نمودار رشد CDC در صدک 95 یا بیشتر قرار می‌گیرند، در 40 سال گذشته به‌شدت افزایش یافته است.

اگر بچه‌ها هم‌سن و هم‌جنس نباشند، نتایج شاخص توده وزنی معانی مختلفی دارد.

چگونه می‌توانم تشخیص دهم که فرزندم اضافه‌وزن دارد یا چاقی دارد؟

CDC و آکادمی اطفال آمریکا (AAP)، استفاده از BMI را برای غربال‌گری اضافه‌وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان 2 تا 19 سال توصیه می‌کنند. باید توجه داشت جدول BMI در سنین مختلف، یک ابزار تشخیصی نیست و برای تعیین این‌که آیا کودک چربی اضافی دارد، ارزیابی یک متخصص تغذیه آموزش‌دیده نیاز است. به‌طورکلی، نمی‌توان با استفاده از BMI بزرگ‌سالان، تشخیص چاقی یا کمبود وزن کودک و نوجوان را داد. شاخص بزرگ‌سالان، فقط مقدار BMI و نه صدک را ارائه می‌دهد و برای تفسیر نتایج شاخص کودکان و نوجوانان مناسب نیست.

بااین‌حال، اگر یک کودک یا نوجوان دارای BMI = 30 یا بالاتر باشد، تقریباً به‌طورقطع می‌توان گفت مبتلا به چاقی است. علاوه‌براین، تفسیر این شاخص براساس سن و جنس متفاوت است. بنابراین اگر بچه‌ها هم‌سن و هم‌جنس نباشند، نتایج شاخص توده وزنی معانی مختلفی دارد که می‌تواند نشان‌دهنده صدک‌های BMI مختلف و احتمالاً دسته‌بندی‌های وضعیت وزنی متفاوت باشد. برای مثال برای یک پسر 10 ساله و یک پسر 15 ساله که هر دو دارای BMI 23 هستند.

تفسیر حالت اول، ممکن است به این معنی باشد که کودک نسبت به قدش خیلی لاغر است. در تفسیر دوم، کودک بیش از حد وزن دارد و ممکن است نیاز به کاهش چند کیلوگرم از وزن فعلی داشته باشد. در هر دو حالت، باید با یک پزشک یا یک متخصص تغذیه مشورت شود.

جدول BMI در سنین مختلف بزرگسالان

شاخص توده وزنی بدن یک محاسبه ساده با استفاده از قد و وزن فرد است.

BMI = کیلوگرم وزن فرد/ (قد برحسب متر مربع)²

BMI= 25.0 یا بیشتر، نشانه اضافه‌وزن بوده و محدوده سالم بین 18.5 تا 24.9 است. BMI برای اکثر بزرگسالان 18-65 سال قابل اجراست. جدول ذیل شاخص توده وزنی بزرگ‌سالان را نمایش می‌دهد.

جدول BMI در افراد مسن

BMI در سنین مختلف به‌طور قابل توجهی تغییر می‌کند و به‌همین‌دلیل، افراد مسن‌تر اغلب بهتر است BMI بین 25 تا 27 داشته باشند تا چربی اضافه بتواند از سیستم ایمنی بدن در برابر نازک شدن استخوان‌ها (پوکی استخوان) محافظت کند.

آیا در محاسبه BMI براساس سن محدودیت وجود دارد؟

شاخص توده وزنی معیاری است که می‌تواند به‌طور مداوم از سن 2 تا 20 سالگی شروع شده یا حتی تا سن 65 سالگی برای غربالگری چاقی، اضافه‌وزن یا کمبود وزن استفاده شود، اما استفاده از این شاخص قبل از 2 سالگی و بعد از 65 سالگی توصیه نمی‌شود.

جدول BMI در سنین مختلف متفاوت است. شاخص توده وزنی با افزایش سن دچار تغییراتی می‌شود که باید به آن‌ها توجه نمود. این شاخص عموما برای نوزادان قابل‌استفاده نیست و برای کودکان نیز با احتیاط و توسط پزشک یا متخصص تغذیه تفسیر می‌شود. این شاخص درمورد نوجوانان و جوانان، می‌تواند یکی از عوامل تعیین‌کننده سلامت و وضعیت تغذیه فرد محسوب شود.

منبع: +++++

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.