شاخص BMI برای کودکان یک معیار مهم برای ارزیابی سلامت کلی، به‌ویژه درمواجهه با افزایش چاقی آن‌هاست. محاسبه مقادیر به‌دست آمده از جدول BMI کودکان و نوجوانان با بزرگ‌سالان متفاوت است و حتی این محاسبات برای دختران و پسران نیز فرق می‌کند. همچنین، عواملی مانند ژنتیک، نوع تغذیه و فعالیت بدنی نیز بر شاخص توده بدنی تاثیرگذار هستند. در این مقاله به تعیین شاخص توده بدنی برای کودکان، ضرورت انجام این تست، روش‌های تعیین آن و جداول BMI برای کودکان دختر و پسر از 1 الی 14 سالگی پرداخته شده است.

فهرست مطالب (کلیک کنید)

آیا برای کودکان هم می‌توان BMI را محاسبه کرد؟
آیا BMI شاخص خوبی برای اندازه‌گیری وزن مناسب در کودکان است؟
چه روش‌هایی برای اندازه‌گیری BMI وجود دارد؟
جدول BMI در دختران
جدول BMI در پسران
اهمیت محاسبه BMI چیست؟

آیا برای کودکان هم می‌توان BMI را محاسبه کرد؟

BMI برای کودکان و نوجوانان متفاوت است، حتی اگر با فرمول یکسانی محاسبه شود. سطح BMI در بین کودکان و نوجوانان نسبت به سایر کودکان هم‌جنس و هم‌سن باتوجه به تغییرات وزن و قد با افزایش سن و همچنین ارتباط آن‌ها با چاقی بدن بیان می‌شود. اما شاخص توده وزنی کل داستان را بیان نمی‌کند. به‌عنوان مثال، بچه‌های کوتاه‌قد با هیکل ورزشی، می‌توانند شاخص توده وزنی بالاتری داشته باشند یا برخی از بچه‌ها بااین‌که به‌نظر می‌رسد درمحدوده مناسبی از جدول BMI کودکان هستند، اما غذای سالم نمی‌خورند و فعالیت کمی دارند.

برعکس، برخی از کودکان بااین‌که فعال هستند و تغذیه سالمی دارند، شاخص توده وزنی آن‌ها بالاست. یک متخصص تغذیه خوب باید براساس تمام این موارد تفسیر خود را ارائه دهد. یکی از موارد دیگری که درحیطه شاخص توده وزنی کودکان مطرح شده است، بحث BMI و نژاد است. شاخص توده وزنی ممکن است در نژادهای خاص نشان‌گر دقیقی از سلامت نباشد. این مقیاس عمدتاً از داده‌های بزرگسالان سفیدپوست مسن برآورد شده و درصد چربی بدن، تراکم عضلانی یا اندازه استخوان کودکان اقوام مختلف را درنظرنمی‌گیرد. در این شاخص برای کودکان از صدک‌ها استفاده می‌شود که درمورد رشد کودکان انعطاف‌پذیری بیشتری داشته باشد. اما مهم این است که BMI یک ابزار تشخیصی کامل نیست و تنها یکی از مواردی است که پزشکان هنگام ارزیابی کودک درکنار رژیم غذایی، بدن، فعالیت بدنی و سابقه پزشکی خانوادگی درنظرمی‌گیرند.

ویدئوی دکتر کرمانی در مورد چاقی کودکان را از دست ندهید:

آیا BMI شاخص خوبی برای اندازه‌گیری وزن مناسب در کودکان است؟

شاخص توده وزنی برای بزرگ‌سالان از صحت تقریبا خوبی برخوردار است، زیرا این شاخص برآی بزرگسالان بدون توجه به سن ثابت می‌ماند، مگر این‌که فرد وزن زیادی اضافه یا کم کند. اما ارزیابی BMI برای کودکان پیچیده‌تر است، زیرا BMI کودک با بلوغ تغییر می‌کند و الگوهای رشد بین پسران و دختران نیز متفاوت است. بنابراین، هنگام بررسی BMI باید سن و جنسیت کودک را درنظرگرفت. بااین‌وجود، برخی افراد از عملکرد جدول BMI کودکان به دلیل ارائه‌نکردن تصویر دقیق از سلامت زمینه‌ای انتقاد می‌کنند. به‌عنوان مثال، یک مطالعه در سال 2016 نشان داد بسیاری‌از افراد دارای اضافه‌وزن و چاق، برخلاف برآوردهای شاخص توده وزنی کاملاً سالم هستند و همچنین، 30٪ از افرادی که BMI “سالم” داشتند، براساس سایر داده‌های این جدول، سلامتی آن‌ها درمعرض خطر بود.

بیشتر بخوانید: رژیم هویج برای لاغری توصیه می‌شود؟ + معرفی رژیم هویج سه روزه

همچنین، بسیاری از انتقادات به این شاخص، حول این واقعیت است که عضله بیشتر از چربی وزن دارد و BMI نمی‌تواند بین آن‌ها تمایز قائل شود. بنابراین، برخی از افراد بسیار خوش‌اندام، لاغر و عضلانی نمرات BMI بالاتری نسبت به برخی با بدن کم عضله و چاق دارند. ازسوی‌دیگر، محل تجمع چربی در بدن نیز مهم است. چربی احشایی اطراف اندام‌ها حتی در کودکان و نوجوانان، برای سلامتی بسیار خطرناک‌تر از همان مقدار چربی است که به‌طور مساوی در بدن پخش شده باشد. در نهایت، منشأ قومی می‌تواند عامل مهمی باشد که BMI آن را نادیده می‌گیرد. البته باید توجه داشت بسیاری از این انتقادات مربوط به داده‌های بزرگسالان است و درمورد شاخص توده وزنی کودکان هنوز تحقیقات زیادی درحال انجام است که می‌گویند این شاخص اگرچه کامل نیست، اما یک معیار خوب ارزیابی سلامتی محسوب می‌شود. اندازه‌گیری آن نسبتاً آسان است و می‌تواند به سیاست‌های بهداشت عمومی کمک کند. برای مثال شاخص توده وزنی از برنامه‌های پیشگیری از چاقی کودکان حمایت می‌کند.

حتما بخوانید:
رژیم لاغری کودکان به همراه برنامه غذایی رایگان

چه روش‌هایی برای اندازه‌گیری BMI وجود دارد؟

نمودارهای رشد CDC معمولاً برای اندازه‌گیری وزن و الگوهای رشد کودکان و نوجوانان در ایالات متحده استفاده می‌شود. دسته‌بندی وضعیت وزنی در جدول BMI کودکان براساس سن و صدک‌های مربوطه و توصیه‌های کمیته تخصصی در جدول ذیل ارائه شده است:

محدوده درصدی	دسته وضعیت وزن
کمتر از صدک 5	کمبود وزن
صدک 5 تا کمتر از صدک 85	وزن سالم
85 تا کمتر از صدک 95	اضافه‌وزن
صدک 95 یا بیشتر	چاقی

در کودکان، نقطه برش صدک BMI برای چاقی درنظرگرفته شده است تا به‌طور قابل‌اعتماد سطحی را مشخص کند که بالاتر یا پایین‌تر از آن احتمال ابتلای کودک یا خطر ابتلابه پیامدهای نامطلوب سلامتی مرتبط با چاقی یا بیماری‌ها را بالا می‌برد. سایر روش‌هایی که به اندازه‌گیری بهتر BMI کمک می‌کنند، عبارتند از:

اطلاع‌رسانی به برنامه‌‎ریزان محلی و ارائه خدمات برای کودکان مناطق مختلف کشور
جمع‌آوری داده‌های سطح جمعیت برای امکان‌سنجی تجزیه‌وتحلیل روند الگوهای رشد و چاقی
افزایش درک عمومی و حرفه‌ای از مسائل مربوط به وزن در کودکان
ایجاد راهی برای تعامل با کودکان و خانواده‌ها درمورد سبک زندگی سالم و مسائل مربوط به وزن

شاخص BMI برای کودکان یک معیار مهم برای ارزیابی سلامت کلی آن‌هاست.

جدول BMI در دختران

BMI اگرچه به همان روشی که برای بزرگ‌سالان محاسبه می‌شود، برای کودکان هم‌سن نیز فرمول‌بندی شده است، اما جدول BMI کودکان با جنسیت‌های مختلف متفاوت است. در این فرمول، به‌جای مقایسه آستانه‌های ثابت برای کم‌وزنی و اضافه‌وزن، BMI با صدک برای کودکان هم‌جنس و هم‌سن مقایسه می‌شود. رشد کودک، نه‌تنها طول و وزن بدن او را شامل می‌شود، بلکه شامل رشد و نمو درونی نیز هست.

بیشتر بخوانید: 8 دارویی که کاهش وزن را دشوار می کنند

مغز کودک در پنج سال اول زندگی بیشترین رشد را خواهد داشت و به 90 درصد اندازه نهایی خود می‌رسد. رشد همچنین بر قسمت‌های مختلف بدن با سرعت‌های متفاوتی تأثیر می‌گذارد. سر تقریباً تا یک‌سالگی به فرم کامل خود می‌رسد و سایر اعضای بدن کودک با یکدیگر به تناسب می‌رسند. رشد بین 16 تا 18 سالگی کامل می‌شود و انتهای درحال رشد استخوان‌ها به‌هم می‌پیوندند. اما ازسوی‌دیگر، بین توده وزنی دختران و پسران در این سال‌ها تفاوت‌هایی مشاهده می‌شود که باید درنظرگرفته شود.

رشد طبیعی در محدوده‌ای طبقه‌بندی می‌شود که توسط متخصصان اطفال برای سنجش چگونگی رشد کودک تعیین شده است. جدول BMI کودکان که در ذیل آمده، براساس نمودارهای رشد که توسط مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ایالات متحده امریکا (CDC) طراحی شده است، نشان‌دهنده محدوده نرمال میانگین وزن و قد کودکان 1 الی 14 سال هستند.

سن	قد (سانتی‌متر)	وزن (کیلوگرم)
1	77.5 – 67.5	10 – 7.5
2	90 – 79	16 – 11
3	100 – 86	19 – 13
4	92.5 – 106	22- 14
6	122.5 – 105	30 – 18
8	135 – 117.5	40 – 22
10	147.5 – 125	53 – 27
12	160 – 137.5	68 – 34
14	169 – 147.5	68 – 34

اگرچه ممکن است کودک در حال رشد باشد، اما الگوی رشد او می‌تواند از حالت طبیعی منحرف شود. در نهایت، کودک باید تا بزرگ‌سالی به قد و وزن طبیعی برسد و اگر والدین در این‌مورد نگران هستند و فکر می‌کنند کودک یا نوجوان‌شان به‌درستی رشد نمی‌کند، لازم است با پزشک کودک خود مشورت کنند.