کولیت روده چیست؟ با این غذاها به جنگ کولیت اولسراتیو بروید!

کولیت روده، به التهاب دیواره داخلی روده گفته می‌شود. دلایل بسیاری از جمله عفونت، بیماری التهابی روده، کولیت ایسکمیک، واکنش‌های آلرژیک و کولیت میکروسکوپی، سبب بروز کولیت می‌شوند. بیماری کرون و کولیت اولسراتیو دو نوع از بیماری التهابی روده یا IBD  هستند. در این مقاله به شما توضیح خواهیم داد کولیت روده چیست و برای درمان آن باید چه اقدام‌هایی را انجام بدهید.

کولیت روده چیست؟

کولیت روده بیماری طولانی‌مدت و نسبتاً شایع  است که باعث التهاب در روده بزرگ می‌شود. این مشکل گوارشی شبیه بیماری کرون است. روده بزرگ مواد مغذی موجود در مواد غذایی هضم نشده را از بین می‌برد و مواد زائد را از طریق مقعد، به صورت مدفوع خارج می‌کند. در نوع شدید این بیماری، زخم در پوشش روده بزرگ ایجاد می‌شود. این زخم‌ها ممکن است خونریزی کنند که باعث تولید چرک و مخاط می‌شوند. طبق آمارحدوداً 750000 نفر به کولیت اولسراتیو مبتلایند.

علائم کولیت روده چیست؟

دیدن خون در مدفوع، هیچ وقت عادی نیست و باید سریع برای شناسایی علت آن، به پزشک مراجعه شود. بسته به سابقه و معاینه فیزیکی، شاید فرد مجبور باشد برای شناسایی علت کولیت آزمایش بدهد. این آزمایش شامل آزمایش خون، ادرار و نمونه مدفوع، کولونوسکوپی و آنم باریم خواهد بود. اگر مبتلا به کولیت روده باشید، بدنتان علائم زیر را نشان خواهد داد:

• تب؛
• لرز؛
• خستگی؛
• کم‌آبی بدن؛
• التهاب چشم؛
• ورم کردن مفاصل؛
• زخم کانکر (زخم‌های کوچک مخصوصا در دهان)؛
• التهاب پوست؛
• درد روده؛
• ایجاد حساسیت در قسمت شکم؛
• افسردگی؛
• کاهش وزن پیوسته؛
• احساس درد و گرفتگی در قسمت مفاصل؛
• از دست دادن اشتها؛
• خستگی؛
• تغییر در عادات روده (افزایش دفع)؛
• تب؛
• ورم کردن بافت روده؛
• قرمزی سطح روده؛
• بروز زخم‌هایی در روده که امکان خون ریزی دارند؛
• مخاط یا خون در مدفوع و خونریزی رکتوم؛
• اسهال (بعضی از انواع کولیت نیز شامل یبوست می‌شوند).

درمان کولیت روده یا اولسراتیو چگونه است؟

درمان کولیت بستگی به علت آن دارد. معمولا روی بهبود بخشیدن علائم، مراقبت و تثبیت هیدراتاسیون کافی و کنترل درد تمرکز دارد. برای درمان کولیتی که علتش عفونت‌ها باشند، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود. برخی از عفونت‌های باکتریایی که سبب بروز کولیت می‌شوند، بدون استفاده از آنتی بیوتیک درمان خواهند شد.

1- درمان عفونت

عفونت‌هایی ممکن است، به صورت بالقوه، نیازمند آنتی‌بیوتیک باشند که موجب اسهال و کولیت می‌شوند. عفونت‌های ویروسی نیازمند مایعات و زمان‌اند. برخی از عفونت‌های باکتریایی، مانند سالمونلا، به درمان با آنتی‌بیوتیک نیاز ندارند. بدن قادر است عفونت را از بین ببرد. دیگر عفونت‌های باکتریایی، مانند عفونت کلستریدیوم دیفیسیل، نیازمند درمان با آنتی‌بیوتیک‌اند.

2- درمان بیماری‌های التهابی روده (IBD)

برای کنترل بیماری‌های التهابی روده، معمولا از داروها استفاده می‌شود. ممکن است در ابتدا، از داروهای ضدالتهابی و اگر نیاز باشد، از داروهایی استفاده شود که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند. در موارد خیلی شدید، جراحی نیز جزء راه‌های درمانی خواهد بود. این جراحی شامل حذف قسمت‌هایی از روده یا روده کوچک است.

3- درمان کولیت ایسکمیک

درمان کولیت ایسکمیک، با مایعات داخل وریدی شروع می‌شود تا به روده استراحت دهد و از کم‌آبی پیشگیری کند. اگر خون کافی مهیا نشود، ممکن است برای برداشتن قسمت‌هایی از روده جراحی نیاز باشد که خون کافی به آن‌ها نرسیده.

4- درمان اسهال و درد شکمی

اسهال و درد شکمی از علائم اصلی کولیت‌اند. درمان‌های اولیه در خانه، شامل رژیم مایعات شفاف به مدت ۲۴ ساعت، استراحت و استفاده از تیلنول، برای درد است. اگر علائم خیلی سریع از بین رفت، به مراقبت‌های بعدی نیازی نیست.

انواع کولیت روده کدام‌اند؟

کولیت انواع مختلفی دارد که عبارت‌اند از:

• • کولیت اولسراتیو؛
  • کولیت کرون؛
  • کولیت انحرافی؛
  • کولیت ایسکمیک؛
  • کولیت عفونی؛
  • کولیت فولینانت؛
  • کولیت کلاژن؛
  • کولیت شیمیایی؛
  • کولیت میکروسکوپی؛
  • کولیت لنفوسیتیک؛
  • کولیت آتیپیک.

آیا کولیت روده خطرناک است؟

با افزایش مدت زمان و شدت این بیماری، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ نیز بالا می‌رود. اگر کولیت روده منجر به اتفاق‌های زیر شود، سلامتی شما را به خطر خواهد انداخت.

1- سوراخ شدن یا پارگی روده

سوراخ شدن روده، زمانی اتفاق می‌افتد که التهاب مزمن دیواره روده را ضعیف و نهایتا یک سوراخ ایجاد می‌کند. اگر  دیواره روده سوراخ شود، مقدار زیادی باکتری  به درون شکم نفوذ خواهد کرد و موجب عفونت خواهند شد.

2- کولیت فولینانت

کولیت فولینانت به ضخامت دیواره روده آسیب می‌رساند. انقباض‌های عادی دیواره روده، به صورت موقت، متوقف می‌شوند. در نهایت، روده حجم عضلانی‌اش را از دست می‌دهد و شروع به باز شدن می‌کند. تصویرهای اشعه ایکس می‌توانند گازی که در قسمت‌های فلج شده روده گیر کرده را نشان دهند.

3- مگاکولون سمی

در این حالت، روده گشاد می‌شود و قابلیتش برای انقباض مناسب را از دست می‌دهد؛ بنابراین، گاز روده حرکت می‎کند. در نتیجه، شکم نفخ می‌کند. بیمار باید، بلافاصله، دنبال مراقبت‌های پزشکی بگردد. هدف از درمان مگاکولون سمی، پیشگیری از پارگی روده است.

میوه‌ها و غذاهای مفید برای کولیت روده

• • میوه‌هایی که فیبر کمی دارند، مانند موز، طالبی، خربزه و میوه‌های پخته. این میوه‌ها، معمولا، برای بیمارانی تجویز می‌شود که دچار زخم در روده شدند یا به تازگی جراحی داشتند؛
  • پروتئین کم‌چرب، مانند ماهی، گوشت سفید مرغ، سویا، تخم مرغ و توفو نرم؛
  • غلات تصفیه شده، مثل خمیر ترش، سیب زمینی یا نان‌های بدون گلوتن، پاستا بدون سبوس، برنج سفید و بلغور جو دو سر؛
  • سبزی‌هایی که کاملا پخته شده که بدون دانه و پوست‌اند، مثل مارچوبه، خیار، سیب زمینی و کدو حلوایی؛
  • مکمل‌های خوراکی یا شیک‌های پروتئینی خانگی؛
  • مکمل‌هایی که نیازهای بدن را تامین می‌کنند (حتما توسط پزشک تجویز شوند).

نکته‌هایی برای دریافت بهتر مواد مغذی در کولیت اولسراتیو

با اینکه برای برنامه ریزی غذایی، روش مناسبی برای همه وجود ندارد، این نکته‌ها می‌توانند راهنمایی برای دریافت بهتر مواد مغذی روزانه باشند.

• • روزانه چهار تا شش وعده کوچک مصرف کنید؛
  • آب بدن را همیشه تامین کنید. به اندازه آب بنوشید تا ادرارتان به رنگ زرد کم رنگ یا بی رنگ درآید. این کار را با مصرف آب، آب گوشت، آب گوجه فرنگی یا محلول‌های آب رسان انجام دهید؛
  • نوشیدنی‌ها را آرام بنوشید و از نی استفاده نکنید؛ چون، می‌تواند هوا را وارد روده و گاز تولید کند؛
  • وعده‌های غذایی را از قبل آماده کنید. آشپزخانه را از غذاهایی پر کنید که می‌توانید تحملشان کنید؛
  • از تکنیک‌های ساده پخت و پز، مانند جوشاندن، گریل کردن و بخار پز استفاده کنید؛
  • دفترچه‌ای برای ثبت غذاهایتان درست کنید تا غذاهایی که تاثیر بدی دارند شناسایی و کنار بگذارید.

میوه‌ها و غذاهای مضر برای کولیت روده

• • فیبرهای غیر محلول که سخت هضم می‌شوند، مانند میوه‌هایی که پوست و دانه دارند، سبزی‌های خام، مخصوصا سبزی‌های چلیپایی مانند بروکلی، گل کلم یا هر چیزی که پوست دارد، آجیل‌ها و غلات کامل؛
  • لاکتوز: قند موجود در لبنیات، مانند شیر، پنیر خامه‌ای و پنیر نرم؛
  • قند‌های جذب نشدنی، مانند سوربیتول، مانیتول و دیگر قندهای الکل که در آدامس‌های بدون قند، شیرینی‌ها، بستنی‌ها و انواع خاصی از میوه‌ها و آب میوه‌ها مانند گلابی، هلو و آلو بخارا پیدا می‌شود؛
  • غذاهای قندی مثل شیرینی‌ها و آب میوه‌ها؛
  • غذاهایی که چربی بالایی دارند، مانند کره، روغن نارگیل، مارگارین و خامه همچنین غذاهای چرب و سرخ شده؛
  • نوشیدنی‌های الکلی و حاوی کافئین مثلآب جو، مشروب، نوشابه و قهوه؛
  • غذاهای دارای ادویه و تند مزه.

کولیت عصبی روده چیست؟

کولیت عصبی روده یا سندروم روده تحریک ‌پذیر، از شایع‌ترین بیماری‌های گوارشی به حساب می‌آید. افراد زیادی نیز درگیر آن‌اند. کولیت عصبی روده در ناحیه شکم، با درد و نفخ و در برخی از افراد، به صورت اسهال یا یبوست همراه است.

این بیماری در میان خانم‌ها و اغلب در سنین کمتر از 45 سال، با بهم خوردن توازن اعصابی بروز می‌کند که احساس روده را به مغز منتقل می‌کند. استرس‌های روحی، فشار کار روزانه و مصرف برخی از مواد غذایی، موجب بر هم خوردن و اختلال در سیستم عصبی روده می‌شود. این عوامل روند پیشرفت کولیت عصبی روده را افزایش می‌دهند.

علائم شناسایی کولیت عصبی روده

یکی از شایع‌ترین علائم بیماری کولیت عصبی روده، درد‌های شکمی است. این درد‌ها بیشتر در نواحی مشاهده می‌شود که منتهی به ناف است. همچنین اسهال و یبوست شدید را به دنبال دارد. از دیگر علائم این بیماری، می‌توان به سرو صدای زیاد شکم، نفخ شکم، دفع بلغم همراه مدفوع، اضطراب و نگرانی و دفع ناکامل پسماندهای غذا اشاره کرد.

درمان کولیت عصبی روده

درمان این بیماری به مدت زمان زیادی نیاز دارد. متخصص گوارش باید به بیمار خود اطمینان بدهد که این بیماری خطرناک نیست. همچنین، این بیماری ناراحت‌کننده است و با یک بار مراجعه و مصرف دارو‌های تجویز شده توسط پزشک، درمان نمی‌شود. بیمار باید از نظر عصبی، تحت فشار نباشد. از عواملی جلوگیری کند که باعث استرس او می‌شود و رژیم غذایی خود را رعایت کند. همچنین توصیه می‌شود که از مصرف مواد غذایی دوری کند که حاوی نیترات‌اند. مانند غذاها و خوراکی‌های زیر:

• ترشی‌ها و ماهی‌های دودی؛
• مواد حاوی کافئین؛
• حبوبات، مانند نخود و لوبیا؛
• ادویه‌های تند؛
• غذاهای حاوی فیبر مانند نان‌های فیبردار، غلات و سیب‌زمینی؛
• میوه‌هایی نظیر انبه و آناناس (نفخ سازند).

در برخی از افراد، نوشیدن شیر موجب تحریک این بیماری می‌شود؛ چون، آنزیم لاکتاز که در هضم و جذب شیر موثر است در برخی از این افراد، وجود ندارد.

حالا می‌دانید کولیت روده چیست. افرادی که از بیماری کولیت روده رنج می‌برند باید از خوردن غذاهای چرب و محرک پرهیز کنند. همچنین باید به خاطر پسپرند که در محیط‌های استرس‌زا قرار نگیرند. افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو، نباید تند غذا بخورند. همچنین، وعده‌های غذایی خود را مرتب و به موقع، در آرامش کافی، به پایان برسانند. زمانی که این بیماری با اسهال بروز کند، باید از خوردن غذاهای ملین، روغن زیتون و میوه‌های مانند گلابی و آلو خودداری کنند.

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.