برنامه رژیم کاهش وزن زنان در دوره پیش از قاعدگی (PMS) رژیم غذایی دوران پریودی

برنامه رژیم کاهش وزن زنان در دوره پیش از قاعدگی (PMS) اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا در این بازه زمانی تغییرات هورمونی می‌تواند باعث افزایش اشتها، احتباس آب و تمایل به مصرف غذاهای پرکالری شود که کنترل وزن را دشوارتر می‌کند. شناخت نیازهای خاص بدن در این دوره و تنظیم یک برنامه غذایی مناسب می‌تواند به مدیریت بهتر علائم PMS و جلوگیری از افزایش وزن ناخواسته کمک کند.

در این مقاله به بررسی نکات کلیدی تغذیه‌ای، تأثیر هورمون‌ها بر اشتها و راهکارهای علمی برای کاهش وزن مؤثر و سالم در دوره پیش از قاعدگی خواهیم پرداخت.

دوره PMS چیست و مخفف چیست؟

دوره PMS مخفف عبارت Premenstrual Syndrome به معنی سندروم پیش از قاعدگی است. این دوره معمولاً چند روز تا دو هفته قبل از شروع قاعدگی رخ می‌دهد و شامل مجموعه‌ای از علائم جسمی، روانی و رفتاری است که بسیاری از زنان در این بازه تجربه می‌کنند.

رایج ترین علائم دوران PMS عبارتند از:

• تغییرات خلقی مثل تحریک‌پذیری، افسردگی یا اضطراب
• افزایش اشتها و هوس خوردن غذاهای خاص
• نفخ و احتباس آب
• خستگی و کاهش انرژی
• دردهای عضلانی یا سردرد

این دوره به دلیل تغییرات هورمونی (خصوصاً نوسانات استروژن و  هورمون پروژسترون) اتفاق می‌افتد و می‌تواند روی وضعیت کلی بدن و حتی کنترل وزن تأثیر بگذارد.

درک تاثیر PMS بر وزن و اشتها

سندرم پیش از قاعدگی (PMS) شامل مجموعه‌ای از تغییرات فیزیولوژیکی و روانی است که می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر وزن و اشتهای زنان داشته باشد. این تغییرات اغلب موجب افزایش تمایل به خوردن غذاهای پرکالری و ایجاد نوسانات وزنی می‌شوند.

نقش هورمون‌ها در تغییر وزن و اشتها در دوره پیش از قاعدگی

در دوره PMS، نوسانات هورمونی به ویژه تغییرات در سطح استروژن و هورمون پروژسترون، باعث افزایش اشتها و تغییر در نحوه ذخیره چربی در بدن می‌شود. استروژن که معمولا متابولیسم را تحریک می‌کند، در این دوره کاهش یافته و پروژسترون افزایش می‌یابد که تمایل به مصرف غذاهای پرکالری و چرب را بیشتر می‌کند. همچنین این هورمون‌ها بر هورمون‌های تنظیم‌کننده اشتها مانند لپتین و گرلین تاثیر گذاشته و باعث تحریک اشتها می‌شوند.

رایج ترین علائم PMS  که روی رژیم غذایی تاثیر می‌گذارند

علائم جسمی و روانی PMS شامل نفخ، دردهای شکمی، تحریک‌پذیری و تغییرات خلقی است که همه می‌توانند الگوی غذا خوردن را تحت تأثیر قرار دهند. افزایش تمایل به مصرف شیرینی‌جات و خوراکی‌های ناسالم، احساس خستگی و کاهش انگیزه برای ورزش از جمله این علائم است که می‌تواند باعث افزایش وزن شود.

چگونه نوسانات هورمونی متابولیسم را تحت تاثیر قرار می‌دهد

تغییرات هورمونی در PMS می‌توانند سرعت متابولیسم پایه را کاهش دهند، به طوری که بدن کالری کمتری می‌سوزاند و احتمال ذخیره چربی بیشتر می‌شود. همچنین انسولین حساسیت کمتری پیدا می‌کند که می‌تواند منجر به افزایش قند خون و ذخیره چربی در ناحیه شکم شود.

اصول تغذیه‌ای برای کاهش وزن در دوره PMS

برنامه رژیم غذایی کاهش وزن زنان در دوره پیش از قاعدگی (PMS) باید بر پایه انتخاب مواد غذایی مغذی و کنترل اشتها تنظیم شود تا ضمن کاهش علائم PMS، از افزایش وزن جلوگیری شود.

بهترین مواد غذایی برای کنترل اشتها و کاهش نفخ

مصرف مواد غذایی با شاخص گلایسمی پایین مانند غلات کامل، سبزیجات و پروتئین‌های کم‌چرب به کنترل نوسانات قند خون و احساس سیری کمک می‌کند. همچنین خوردن مواد غذایی سرشار از پتاسیم مثل موز و سبزیجات برگ‌دار به کاهش نفخ و احتباس آب کمک می‌کند.

مواد غذایی که باید در دوره PMS محدود یا حذف شوند

مواد غذایی پرنمک، نوشیدنی‌های کافئین‌دار و قندی، فست‌فود و خوراکی‌های فرآوری شده باعث افزایش نفخ، تحریک سیستم عصبی و تشدید علائم PMS می‌شوند و بهتر است در این دوره محدود شوند.

اهمیت فیبر و آب در رژیم غذایی PMS

فیبر باعث بهبود هضم و کاهش یبوست می‌شود که در دوره PMS شایع است و همچنین به کنترل قند خون کمک می‌کند. نوشیدن آب کافی نیز به کاهش احتباس آب و بهبود متابولیسم کمک می‌کند.

برنامه نمونه رژیم غذایی کاهش وزن برای زنان در دوره PMS

برای اثرگذاری بهتر برنامه رژیم غذایی کاهش وزن زنان در دوره پیش از قاعدگی (PMS)، تنظیم یک برنامه غذایی متعادل و انعطاف‌پذیر ضروری است.

برنامه غذایی یک هفته‌ای همراه با وعده‌ها و میان‌وعده‌ها

نکات مهم برای رعایت برنامه رژیم و انعطاف‌پذیری آن

رعایت انعطاف‌پذیری در برنامه غذایی مهم است تا استرس ناشی از محدودیت‌های شدید کاهش یابد. می‌توان وعده‌ها را متناسب با ذائقه و شرایط روز تغییر داد، اما باید حتماً مواد مغذی کلیدی حفظ شوند.

غذای طبع سرد یا غذای طبع گرم در پریودی؟

در دوران قاعدگی (پریودی)، انتخاب بین غذاهای با طبع گرم یا طبع سرد می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر کاهش یا تشدید علائم این دوره داشته باشد، به‌ویژه در طب سنتی ایرانی و طب شرقی. در ادامه به بررسی این دو نوع غذا و توصیه‌ها می‌پردازم:

غذاهای با طبع گرم؛ توصیه‌شده در دوران پریودی

در طب سنتی، دوران قاعدگی با نوعی سردی مزاج و کاهش انرژی همراه است. بنابراین، مصرف غذاهای با طبع گرم و معتدل می‌تواند:

• به کاهش دردهای قاعدگی کمک کند
• جریان خون را بهبود دهد
• نفخ، سردی شکم و کرختی بدن را کاهش دهد
• خلق و خو را متعادل کند

مثال‌هایی از غذاهای با طبع گرم:

• زنجبیل تازه یا دم‌نوش آن
• دارچین (به‌خصوص در چای یا با عسل)
• خرما و عسل
• سوپ گوشت یا استخوان (مثل آب قلم)
• تخم‌مرغ نیم‌برشته، همراه با دارچین یا رازیانه
• بادام، گردو و کشمش

غذاهای با طبع سرد؛ بهتر است محدود شوند

در زمان قاعدگی، غذاهای با طبع سرد می‌توانند علائم زیر را تشدید کنند:

• گرفتگی عضلات
• سردی دست و پا
• بی‌حالی و ضعف
• اختلال در هضم و نفخ

مثال‌هایی از غذاهای با طبع سرد که بهتر است محدود شوند:

• ماست و دوغ (به‌ویژه سرد خورده‌شده)
• خیار، کاهو و گوجه‌فرنگی خام
• شیر سرد
• نوشیدنی‌های خنک یا یخ‌دار
• ماهی یا مرغ سرد شده (نه پخته گرم)

نکات عملی برای مدیریت وزن و علائم PMS

کنترل وزن در دوره PMS تنها با تغذیه مناسب ممکن نیست و باید به عوامل دیگری مانند ورزش، خواب و استرس نیز توجه کرد.

تاثیر فعالیت بدنی و ورزش سبک در کنترل وزن و علائم PMS

ورزش منظم و سبک مانند پیاده‌روی یا یوگا باعث کاهش استرس، بهبود خلق و کاهش نفخ می‌شود. این فعالیت‌ها همچنین متابولیسم را افزایش داده و به کنترل وزن کمک می‌کنند.

راهکارهای کاهش استرس و اهمیت خواب کافی

استرس و کمبود خواب می‌توانند هورمون‌های اشتها را تغییر داده و تمایل به خوردن غذاهای پرکالری را افزایش دهند. تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن و تنظیم زمان خواب مناسب برای مدیریت بهتر علائم PMS ضروری است.

نکات مهم در انتخاب مکمل‌ها و استفاده صحیح از آنها

مکمل‌های منیزیم، ویتامین B6 و ویتامین D می‌توانند در کاهش علائم PMS موثر باشند، اما باید تحت نظر پزشک مصرف شوند تا از عوارض جانبی جلوگیری شود.

هشدارهای رایج و نکات احتیاطی در رژیم‌های PMS

عدم رعایت تعادل غذایی، مصرف خودسرانه مکمل‌ها و کاهش شدید کالری می‌تواند منجر به اختلالات متابولیکی و ضعف سیستم ایمنی شود. بهتر است تغییرات رژیم غذایی با مشورت متخصص تغذیه انجام شود.

مقایسه رژیم‌های مختلف برای کاهش وزن در دوره PMS

انتخاب رژیم غذایی مناسب در دوره PMS اهمیت دارد و بسته به نیازهای فردی می‌تواند متفاوت باشد.

رژیم کم کربوهیدرات در مقابل رژیم متعادل

رژیم‌های کم کربوهیدرات می‌توانند به کاهش سریع وزن کمک کنند اما ممکن است باعث افزایش استرس و تحریک علائم PMS شوند. رژیم متعادل که شامل همه گروه‌های غذایی است، به حفظ انرژی و تعادل هورمونی بهتر کمک می‌کند.

مزایا و معایب هر رژیم در زمینه کاهش علائم PMS و وزن

• رژیم کم کربوهیدرات
  • مزایا: کاهش سریع وزن، کاهش سطح انسولین
  • معایب: خستگی، کمبود انرژی، تشدید علائم PMS
• رژیم متعادل
  • مزایا: حفظ تعادل هورمونی، انرژی پایدار، کاهش علائم PMS
  • معایب: کاهش وزن کندتر نسبت به رژیم‌های محدود

توصیه نهایی برای انتخاب رژیم مناسب

برنامه رژیم غذایی کاهش وزن زنان در دوره پیش از قاعدگی (PMS) بهتر است بر اساس اصول تعادل، تنوع مواد غذایی و توجه به علائم فردی تنظیم شود تا هم وزن کنترل شود و هم کیفیت زندگی بهبود یابد.

داده‌ها و آمار مرتبط با تاثیر رژیم بر وزن و PMS

اطلاعات آماری نشان می‌دهد که درصد قابل توجهی از زنان در دوره PMS افزایش وزن موقتی را تجربه می‌کنند که با انتخاب رژیم غذایی مناسب قابل کنترل است.

آمار شیوع افزایش وزن در دوره PMS

مطالعات نشان می‌دهد حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد زنان در دوره PMS افزایش وزن متوسطی دارند که عمدتاً ناشی از احتباس آب و افزایش اشتها است.

تاثیر مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده بر کاهش علائم

مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده مانند غلات کامل و سبزیجات می‌تواند سطح قند خون را متعادل کرده و از افزایش ناگهانی اشتها جلوگیری کند که به کاهش علائم PMS کمک می‌کند.

نتایج مطالعات بالینی درباره رژیم‌های غذایی در PMS

در مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۳  تأثیر رژیم‌های غذایی بر علائم PMS بررسی شد. نتایج نشان داد که رژیم‌های غذایی غنی از میوه‌ها، سبزیجات و فیبر می‌توانند به کاهش علائم PMS کمک کنند. همچنین، مصرف زیاد قندهای ساده، غذاهای سرخ‌شده و الکل با شدت علائم PMS مرتبط بود.

در مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۴ به بررسی ارتباط بین الگوهای غذایی و اختلالات پیش از قاعدگی پرداخت شد. نتایج نشان داد که رژیم غذایی مدیترانه‌ای که شامل مصرف زیاد میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل است، با کاهش خطر ابتلا به PMS مرتبط بود.

همچنین در مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۵ تأثیر مصرف مکمل‌های غذایی بر علائم روانی PMS بررسی شد. نتایج نشان داد که مصرف مکمل‌های ویتامین B6، کلسیم و روی تأثیرات مثبتی بر علائم روانی PMS دارد.

جمع بندی مقاله برنامه رژیم کاهش وزن زنان در دوره پیش از قاعدگی (PMS)

برنامه رژیم غذایی کاهش وزن زنان در دوره پیش از قاعدگی (PMS) باید بر اساس درک صحیح از تغییرات هورمونی این دوره تنظیم شود. نوسانات هورمونی در این زمان می‌تواند منجر به افزایش اشتها، تمایل به مصرف شیرینی‌جات، کاهش متابولیسم و احتباس آب شود. رعایت اصول تغذیه‌ای مانند مصرف غذاهای غنی از فیبر، پروتئین‌های سبک، کربوهیدرات‌های پیچیده و چربی‌های سالم نقش مهمی در کنترل وزن و کاهش علائم PMS دارد.

 حذف یا محدود کردن غذاهای شور، شیرین و فرآوری‌شده نیز به کاهش نفخ و نوسانات خلقی کمک می‌کند. استفاده از برنامه غذایی منظم، نوشیدن آب کافی، ورزش ملایم و خواب باکیفیت از دیگر مؤلفه‌های مؤثر در این رژیم هستند. انتخاب رژیم‌های متعادل نسبت به رژیم‌های سخت و محدود، پایداری بیشتری در کاهش وزن و مدیریت علائم PMS فراهم می‌کند. در نهایت، حمایت روانی و توجه به نیازهای فردی در این دوران ضروری است.

سوالات متداول برنامه رژیم کاهش وزن زنان در دوره پیش از قاعدگی (PMS)

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.