تغذیه و تنگی‌نفس

انواع تنگی‌نفس

در مجموع می‌توان تنگی‌نفس را به دو علت قلبی و ریوی نسبت داد که نشان‌دهنده علت اصلی تنگی‌نفس است. حال با توجه به این دو منشا اصلی تنگی‌نفس را می‌توان در یکی از موارد زیر قرار داد.

تنگی‌نفس کوششی

این نوع از تنگی‌نفس، با فعالیت و کوشش بدنی فرد ارتباط مستقیم دارد. انسان به طور طبیعی اگر به شدت و بدون آمادگی قبلی ورزش کند و یا مسافت طولانی را بدود، این نوع تنگی‌نفس را تجربه خواهد کرد.

ارتوپنه یا تنگی‌نفس در حالت درازکشیده

نوع دیگری از تنگی‌نفس قلبی در حالت دراز کش و خوابیده ایجاد می‌گردد که در طب به آن «ارتوپنه» می‌گویند. یعنی قلب فرد به حدی نارسا است که نمی‌تواند خون موجود در ریه‌ها را تخلیه کند و فرد مجبور است با کمک گرفتن از نیروی جاذبه این کار را انجام دهد. به همین جهت بیماران مبتلا به نارسایی قلب، هنگام خواب زیر سرشان دو یا چند بالش می‌گذارند. به عبارت دیگر وقتی این افراد دراز می‌کشند، ریه فرد در آب بدن غرق می‌شود و احساس خفگی به وی دست می‌دهد. در این صورت بیمار جهت تنفس راحت باید بنشیند.

تنگی‌نفس حمله‌ای شبانه

حالت دیگری نیز وجود دارد که به صورت حملات شبانه تنگی‌نفس خود رانشان می‌دهد. به این صورت که 4 – 2 ساعت بعد از خواب به طور ناگهانی بیمار مبتلا به نارسایی قلبی با حالت خفگی از خواب می‌پرد. تنگی‌نفس حمله‌ای شبانه مشخصه بیماری قلبی است، البته در بیماری آسم و برونشیت مزمن نیز فرد ممکن است با حالت تنگی‌نفس از خواب بیدار شود، ولی این دو مورد تا حدی قابل افتراق با تنگی‌نفس قلبی هستند. بدین ترتیب که در آسم فرد سابقه قبلی دارد، بعد از نیمه شب دچار حمله می‌شود و با اسپری‌های گشاد کننده مجاری تنفسی بهتر می‌شود. در برونشیت مزمن نیز حمله تنگی‌نفس در پاسی از شب بروز پیدا می‌کند و با دفع خلط تنگی‌نفس بیمار مرتفع می‌گردد.

تنگی‌نفس بازدمی

اشکال در خارج کردن هوا از ریه‌ها است. هوا براحتی به داخل ریه می‌رود، ولی خروج آن مشکل است. از آنجا که بیمار هوا را به سختی به بیرون می‌راند، صدای خس خس ایجاد می‌کند که به آن تنفس آسمي‌گفته می‌شود. حال که انواع تنگی‌نفس را به اختصار شناختیم باید ببینیم اقدامات عمومي‌و اولیه که تغذیه هم جزئی از آنها محسوب می‌شود، برای مقابله با این مشکل چیست.

راهکارهای تغذیه‌ای

تنگی‌نفس اگر منشاء ریوی داشته باشد، معمولا با التهاب نیز همراه است. برای رفع یا کاهش التهاب می‌توان از تغذیه و راهکارهای تغذیه‌ای بهره جست، اما چطور؟

ویتامین E و اسیدهای چرب امگا3 در کاهش التهاب موثرند

از منابع این دو می‌توان اغلب روغن‌های گیاهی و مغزدانه‌ها را برای ویتامین E و از روغن‌های گردو، کانولا، روغن ماهی، ماهی‌های چرب و … به عنوان منابع اصلی امگا3 نام برد.

مصرف مایعات را فراموش نکنید

مایعات کافی موجب رقیق شدن ترشحات ریه می‌شوند و این خود موجب احساس راحتی در تنفس به خصوص در افراد مبتلا به آسم می‌شود.

قبل از ورزش بخصوص در هوای سرد، قهوه بنوشید

قهوه به علت میزان زیاد کافئین در شل شدن و به اصطلاح ریلکس شدن عضلات دیواره مجاری هوایی در ریه نقش موثر دارد. این عمل موجب تنفس بهتر و راحت‌تر می‌شود. تحقیقات پژوهشگران در دانشگاه «گلاسكو» نشان داده‌اند، كسانی كه 3فنجان قهوه می‌خورند و سپس ورزش می‌كنند، كمتر از دیگران به آسم ورزشی مبتلا می‌شوند.

سيگار نكشيد

شاید مهم‌ترین دلیل که همه ما هم از آن مطلع هستیم دخانیات است، این مورد آنقدر واضح است که شاید نیازی به توضیح نداشته باشد. لطفا سیگار نکشید!

توجه به سلامت غذاها

در مورد تنگی‌نفس‌های با پایه قلبی، چون خونرسانی به ریه دچار مشکل و اختلال می‌شود، به دنبال آن تبادل گازهای تنفسی هم دچار مشکل می‌شود که پیامد آن تنگی‌نفس است. برای این مورد هم باید به سلامت غذاهایی که می‌خوریم توجه کنیم. کلسترول، چربی‌های اشباع و ترانس در دیواره رگ‌های اصلی خروجی از قلب تجمع می‌يابند و در دراز مدت عبور خون دچار مشکل می‌شود. با افزایش فعالیت بدنی و یا افزایش نیاز بدن به خونرسانی، رگ‌های گرفته شده جوابگوی نیاز افزایش یافته نیستند و اکسیژن رسانی مختل می‌شود. باز هم در این مورد مصرف چربی‌های تک و چند غیراشباع یا به اصطلاح MUFA و PUFA که امگا3‌ها هم جزئی از آنها می‌باشند، می‌تواند به ترانزیت عروقی کمک کند.

زیاد غذا نخورید

در صورتی که معده خیلی پر باشد به علت فشاری که بر ریه‌ها وارد مي‌آورد، مانع عملکرد درست ریه می‌شود و عمل تنفس دچار مشکل می‌شود. اين توصیه در اغلب بیماری‌های مرتبط با تغذیه به کار برده می‌شود. وعده‌های غذایی را زیاد کنید و از حجم هر وعده بکاهید، با این کار فضای مورد نیاز برای فعالیت ریه‌ها هم تامین می‌شود.

از ویتامین C و سایر آنتی‌اکسیدان‌ها استفاده کنید

آنتی اکسیدان‌ها برای عملکرد مطلوب بدن مورد نیازند، برای داشتن ریه‌ها و قلب سالم مصرف ویتامین C، لیکوپن (در گوجه‌فرنگي، سس گوجه‌فرنگی و میوه‌های سرخ وجود دارد)، ایزو فلاونوییدهاي موجود در طیف گسترده‌ای از میوه‌ها و سبزیجات بنفش، سیاه، قرمز تیره و … را نیز امتحان کنید. نتایج تحقیقات اثر مفید این دسته آنتی اکسیدان‌ها را بر ارتقاي کارکرد مفید قلب و ریه در مطالعات دراز مدت زیادی نشان داده‌اند. تحقیقات پژوهشگران دانشگاه «یل» نشان داده‌اند، افرادی كه برای 2 روز متوالی هر روز 500 میلی‌گرم اسید اسكوربیك در رژیم غذایی خود دارند، طی ماه‌های سرد كمتر دچار تنگی‌نفس، خس‌خس سینه، سرفه‌های حساسیتی و حملات آسم می‌شوند. در این تحقیقات مشخص شده است كه اسید آسكوربیك احتمالا با جلوگیری از آزادشدن هیستامین اثرات خود را اعمال می‌کند (هیستامین ماده‌ای شیمیایی است كه باعث تورم راه‌های هوایی و مشكلات تنفسی می‌شود). همچنین، ویتامین C باعث افزایش فعالیت سلول‌های ایمنی و افزایش یکپارچگی مخاط تنفسی شده و میزان عوارض ناشی از عفونت‌های تنفسی را کاهش مي‌دهد.

حساسیت‌های خود را بشناسید

ممکن است شما هم از آن دسته افرادی باشید که به برخی غذا‌هاحساسیت دارند، حساسیت‌های خود را بشناسید. معمولا حساسیت‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند، دسته اول گروهی از مواد غذایی هستند که فرد به آنها حساسیت دائمي‌دارد و باید به طور کلی از رژیم غذایی کنار گذاشته شوند. دسته دیگر غذاهایی هستند که با وجود حساسیت به آنها، می‌توان آنها را به صورت اندک‌اندک وارد رژیم کرد و با گذر زمان دوز مصرفی آنها را زیاد کرد. غذاهایی که بیشترین گزارش حساسیت به آنها داده شده است، شامل: شیر، ذرت، گندم، سویا، تخم مرغ، بادام زمینی و … می‌باشند.

کربوهیدرات کمتر و چربی بالاتر

در بیماران ریوی توصیه مي‌شود درصد کربوهیدرات دریافتی کمتر و درصد چربی دریافتی بالاتر باشد تا دی اکسید کربن کمتری تولید شود و بار ریه‌ها کمتر شود. و اما در آخر اینکه همانطور که در ابتدای مطلب ذکر کردیم، تنگی‌نفس می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که برای درمان و یا تخفیف عوارض آنها باید ابتدا به بررسی دقیق علت ایجاد آن بپردازیم تا بتوان بهترین درمان را زیر نظر پزشک مربوطه به انجام رساند.