آگاهی از علت یبوست می‌تواند به درمان این مشکل شایع در برخی افراد کمک کند. یبوست به معنای دفع سخت مدفوع و دفع کمتر از سه بار در هفته است. کمبود فیبر غذایی، مایعات و ورزش می‌تواند باعث یبوست شود، اما سایر شرایط پزشکی یا داروهای خاص نیز ممکن است از دلایل آن باشد.
درمان یبوست معمولا با تغییر در رژیم غذایی و ورزش یا حتی با برخی داروهای بدون نسخه انجام می‌شود. همچنین ممکن است به داروهای تجویز شده از سوی پزشک نیاز باشد. در این مقاله به بررسی علل شایع ایجاد یبوست می‌پردازیم. تا انتها با ما همراه باشید:
علت یبوست چیست؟
به طور کلی، یبوست زمانی رخ می‌دهد که مدفوع به آرامی در روده بزرگ حرکت می‌کند که کولون نیز نامیده می‌شود. اگر مدفوع به آرامی حرکت کند، بدن آب زیادی از مدفوع جذب می‌کند؛ در نتیجه می‌تواند سفت، خشک و به سختی دفع شود.
نظر دکتر کرمانی درباره جلوگیری از یبوست با غذا:
در ادامه به این سوال پاسخ می‌دهیم که چرا یبوست می‌گیریم و مهمترین و شایعترین علت یبوست چیست؟
بیماری‌ها
اگر به یبوست مزمن مبتلا هستید، مراقب باشید؛ چرا که ممکن است نشانه یکی از بیماری‌های زیر باشد:
- بیماری‌هایی مانند ام اس یا پارکینسون و مشکلات نخاعی که اعصاب را تحت تاثیر قرار می‌دهند؛
- سندروم روده تحریک‌پذیر و رشد سرطانی که می‌توانند مسیر روده را ببندند.
- بیماری‌های روانی مثل دیبروسیون، عصبانیت؛
- بیماری‌های هورمونیک مثل مرض قند، کم‌کاری تیروئید، افزایش فعالیت غده‌ی پاراتیروئید، حاملگی؛
- بیماری‌های عضوی مانند شقاق مقعد، بواسیر، تنگی مقعد، دایورتیکولوم، تومورکولون، تنگی روده بزرگ؛
- یبوست در اثر درد شقاق مقعد، آبسه دور مقعد، فیستول مقعد؛
- یبوست‌های انسدادی در اثر سرطان روده بزرگ، فشار غده سرطانی داخل شکم بر روده، چسبندگی روده‌ها، فتق و بواسیر.
رژیم لاغری غیر اصولی
شکی نیست که رژیم کاهش وزن می‌تواند برای برخی افراد منجر به یبوست شود. رژیمهای پرپروتئین بیشتر از سایر رژیم‌ها در این امر دخیل هستند. یبوست در رژیم اغلب به دلیل کم آبی خفیف ایجاد می شود، بنابراین اولین قدم در پیشگیری و رفع یبوست، افزایش مصرف مایعات روزانه است.
علت یبوست
علت یبوست در این ویدئو شرح داده شده است، پیشنهاد می‌کنیم تا انتها تماشا کنید:
همچنین رژیمهای لاغری که برخی از گروه‌های غذایی یا وعده‌های غذایی را حذف می‌کنند یا بر پایه چند غذای بسیار محدود هستند نیز در کنار خطر سو تغذیه، احتمال ابتلا به یبوست را نیز بسیار افزایش می‌دهند.
رژیم لاغری استاندارد که مملو از مواد غذایی گوناگون و بر پایه فیبر و مایعات و غذاهای سالم مانند گوشت و چربی سالم باشد، نه تنها شما را سیر نگه می‌دارد بلکه مانع مشکلات دستگاه گوارش و یبوست نیز خواهد بود.
رژیم دکتر کرمانی تنها رژیمیه که حسرت هیچ غذایی رو به دلت نمی‌ذاره. کافیه همین الان تصمیم بگیری که می‌خوای وزنت رو کم کنی و به اون اندامی که همیشه آرزوش رو داشتی برسی! از همین لحظه ما کنارتیم تا باهم به هدفت برسیم.
استفاده از غذاهای کم‌فیبر
درحالی که انسان به ۲۴ گرم فیبر در روز نیاز دارد، امروزه افراد معمولا کمتر از ۱۰ گرم فیبر می‌خورند. از آنجا که فیبر در روده‌ها هضم و جذب نمی‌شود، مدفوع مخلوط با فیبر، مقدار زیادی آب جمع می‌کند و به صورت توده حجیم و مرطوب درآمده و عمل دفع را آسان‌تر می‌کند.
ولی مدفوع‌های بدون فیبر، کوچک و خشک هستند. ممکن است مدت طولانی در روده بزرگ انباشته شده و خیلی دیرتر و با سختی دفع شوند.
از آنجا که مصرف زیاد فیبر باعث ایجاد نفخ می‌گردد، توصیه می‌کنیم که حتی‌الامکان از مقدار کم شروع کرده و مقدار آن را کم کم اضافه کنید.
اهمال در رفتن به سرویس بهداشتی
جمع شدن مواد دفعی و افزایش حجم آن باعث ایجاد احساس دفع می‌شود. این حالت، بهترین زمان برای دفع است. ولی اگر به این فرمان طبیعی جواب مثبت داده نشود و به آن بی‌توجهی شود، مایعات موجود در مواد دفعی، جذب شده و باعث یبوست می‌گردد.
عدم تحرک و فعالیت
حرکت و فعالیت بدنی، کلید حرکت مدفوع روده است. درصد ابتلا به یبوست در افرادی که در اثر کهولت سن یا معلولیت یا شکستگی استخوان دچار محدودیت حرکت شده‌اند، بیشتر از دیگران است.
کمبود مایعات
انسان روزانه به ۶ تا ۸ لیوان آب نیاز دارد. مصرف این مقدار آب برای کل سیستم بدن، خصوصا سیستم کلیوی و گوارشی ضروری است، زیرا بدون وجود مایعات در رژیم غذایی، دستگاه گوارش دچار مشکل یبوست می‌شود.
ضرورت ندارد که این مقدار مایعات را به صورت آب مصرف کنیم. باید این مقدار مایعات وارد بدن شود حال چه به صورت آب، چای، آبمیوه یا چه خود میوه؛ مخصوصا اگر از میوه‌های پر از تفاله یا میوه‌هایی باشد که پوست آن قابل مصرف است.
شیر و لبنیات
به نظر می‌رسد لبنیات یک علت یبوست باشد، حداقل برای برخی افراد. نوزادان و کودکان نوپا احتمالاً به دلیل حساسیت به پروتئین‌های موجود در شیر گاو در معرض خطر یبوست به نظر می‌رسند.
مروری بر مطالعات انجام شده در یک دوره ۲۶ ساله نشان داد که برخی از کودکان مبتلا به یبوست مزمن با قطع مصرف شیر گاو بهبودهایی را تجربه کردند.
عمل جراحی
معمولا پس از عمل‌های جراحی (مخصوصا جراحی شکم) یبوست ایجاد می‌شود که می‌توانیم علت آن را در ۴ نکته جستجو کنیم:
- کمتر غذا خوردن به ویژه غذاهای فیبردار؛
- ترس از افزایش درد محل عمل، هنگام دفع؛
- فلج موقت روده و توقف حرکت پریستالسیس آن در اثر عمل جراحی روده؛
- عدم تحرک بیمار.
کاهش مصرف سبزی و میوه
امروزه وجود سبزیجات در سفره‌های خانواده کم رنگ شده است. متاسفانه در رستوران‌ها نیز سبزیجات را کاملا حذف کرده‌اند و به جای آن نوشابه‌های خطرناک، زینت‌بخش سفره‌ها شده است. هر چه کمتر میوه و سبزی مصرف کنید احتمال ابتلا به یبوست بیشتر خواهد شد.
غذاهای حاوی گلوتن
گلوتن پروتئینی است که در غلاتی مانند گندم، جو و چاودار یافت می‌شود و برخی از افراد ممکن است با خوردن غذاهای حاوی گلوتن دچار یبوست شوند.
اگر مشکوک هستید که گلوتن باعث یبوست شما می‌شود، قبل از حذف گلوتن از رژیم غذایی خود، حتما با پزشک صحبت کنید.
مسافر‌ت
یک علت یبوست تغییر آب و هوا و وضعیت افراد است. معمولا خیلی از افراد درمسافرت‌ها دچار یبوست می‌شوند و علت آن را می‌توان در موارد زیر ذکر کرد:
- تغییر برنامه غذایی در سفر؛
- به تعویق انداختن رفتن به سرویس بهداشتی؛
- کثیف بودن سرویس بهداشتی و تنفر مسافر از وضعیت آن.
در زمان سفر از مصرف به اندازه مایعات و میوه و سالاد غافل نشوید!
مصرف غذاهای تصفیه شده
غلات فرآوری شده و محصولات آن مانند نان سفید، برنج سفید و ماکارونی سفید فیبر کمتری دارند و ممکن است نسبت به غلات کامل یا سبوس‌دار موجب یبوست شوند.
دلیل آن این است که سبوس و قسمت‌های جوانه دانه در طول فرآوری غلات حذف می‌شوند. به ویژه، سبوس حاوی فیبر است، یک ماده مغذی که حجم مدفوع را افزایش می‌دهد و به حرکت آن کمک می کند.
بنابراین، افرادی که یبوست را تجربه می کنند ممکن است از کاهش تدریجی مصرف غلات فرآوری شده و جایگزینی آنها با غلات کامل سود ببرند.
معلولیت و عدم تحرک
کاهش حرکت در معلولین، منجر به ایجاد یبوست می‌شود. توالت رفتن اینگونه افراد نیز سخت است و نرفتن به موقع دستشویی باعث افزایش یبوست می گردد.
داروهای یبوست‌زا
مصرف تعداد زیادی از داروها باعث یبوست می‌شود که مهمترین آنها عبارتند از:
- مواد مخدر و داروهایی که مواد مخدری مثل مورفین و کدئین دارند؛
- مکمل‌هایی که آهن دارند؛
- فوروزماید و دیگر مدرها؛
- کلسیم کاربونت؛
- داروهای ضدافسردگی؛
- داروهای ضد فشار خون؛
- داروهای ضد پارکینسون؛
- داروهای ضد حساسیت؛
- داروهای ضد تشنج مثل فنوباربیتال؛
- تکرار استفاده از داروهای ملین؛
- داروهای ضداسهال.
غذاهای یبوست آور
می‌توان گفت مهمترین علت یبوست مصرف بعضی از غذاها مانند موز، کنسرو ماهی، سیب زمینی سرخ شده، شیرهای غلیظ و قنددار، نان سفید، شیرینی‌های خشک، بیسکویت، ماکارونی، نخود، لوبیا و باقلا است که باعث یبوست می‌شود. پس بهتر است در خوردن این غذاها اعتدال را رعایت کنید.
تغییرات هورمونی
هر نوع تغییر در هورمون‌های بدن به علت عادت ماهیانه، بارداری یا یائسگی می‌تواند روی روده نیز تاثیر داشته باشد. بسیاری از زنان قبل از عادت ماهیانه، دوره‌ای از یبوست را تجربه می‌کنند و هنگام عادت ماهیانه مشکل‌شان حل می‌شود.
همچنین، مشکلات مرتبط با غده تیروئید هم می‌تواند باعث یبوست شود.
الکل
اگر الکل به مقدار زیاد مصرف کنید، می‌تواند میزان مایعات از دست رفته از طریق ادرار را افزایش دهد و باعث کم آبی بدن شود.
کسانی که می‌خواهند با اثرات بالقوه کم آبی و یبوست الکل مقابله کنند، باید سعی کنند هر وعده الکل را با یک لیوان آب یا یک نوشیدنی غیر الکلی جبران کنند.
گوشت قرمز
گوشت قرمز ممکن است به دو دلیل یبوست را بدتر کند:
- حاوی فیبر کمی است و موجب خشک شدن مدفوع خواهد شد به ویژه اگر همراه با سبزیجات یا سالاد مصرف نشود.
- برخلاف سایر انواع گوشت، مانند مرغ و ماهی، گوشت قرمز به طور کلی حاوی مقادیر بیشتری چربی است و غذاهای پرچرب زمان بیشتری برای هضم بدن نیاز دارند که ممکن است احتمال یبوست را حتی افزایش دهد.
استرس
یک علت یبوست می‌تواند استرس باشد. استرس باعث ایجاد علائم جسمانی و اختلال عملکرد روده می‌شود. همچنین تحقیقات نشان می‌دهد در زمان استرس میزان باکتری‌های مفید معده کاهش پیدا می‌کند.
دوره قاعدگی و یائسگی
در این دوران به دلیل تغییرات هورمونی و کاهش سطح استروژن و پروژسترون، اغلب خانم‌ها دچار یبوست می‌شوند که با یک برنامه غذایی پرفیبر و مصرف مایعات کافی، به راحتی قابل درمان است.
آنچه از مقاله علت یبوست آموختیم:
همان‌طور که دیدیم علت یبوست می‌تواند بسیار متنوع باشد و شما باید ببینید در چه شرایطی هستید و نوع تغذیه شما چگونه است. مصرف کم مایعات، سبزیجات و میوه، تاثیر برخی از داروها مانند داروی فشار خون، بیماری‌هایی مانند دیابت یا حتی گرفتن رژیم لاغری غیراصولی از مهمترین دلایل ابتلا به یبوست است. با آگاهی از علت این مشکل می‌توانید سریعا به درمان آن پرداخته و مانع بدتر شدن آن و ابتلا به بیماری‌های مزمن گوارشی شوید.
منابع:
سلام مطالب خیلی آموزنده و مفید بود ممنونم
خیلی خوب و مفید بود استفاده کردیم.
اللروز آغرماسن.
ممنون وتشکر از شما
سلام ممنونم گل گفتی خسته نباشید
به نظر من خیلی آموزنده و مفید بود استفاده کردم
سلام عالی بود ممنون از زحمات بی دریغ شما انشاا.. همیشه سلامت و تندرست و موفق باشید
توضیحتان عالی بود
سلام من خانومی ۴۳ ساله هستم یوبو ست دارم در ده روز به زور دشویی میرم اونم به زور اب که به مقعدم مزنم ومفاصل هم دارم میشه راهنمایی کنید چه کنم با تشکر
سلام دوست عزیز
احتمالا مشکلتون هموروئید یا فیشر هست، که بهترین راه درمان اینه که نذارید دچار یبوست بشید و از غذاهای فیبردار استفاده کنید، آب زیاد بنوشید و از سرکه سیب به صورت خوراکی و موضعی مصرف کنید
عالی بود ممنونم
سلام.من میخواستم زیر قسمت ورزش برای شکم نظر بذارم .اما جایی برای نظر دادن نبود،اومدم اینجا .
من هیچکدوم از ورزشها رو نفهمیدم
میشه فیلم بذارید از ورزش ها ؟
ممنونم
سلام خیلی اموزنده و مفید بود برام مرسی
خیلی جالب وموثربود دستتان دردنکنه ممنون