علت یبوست در کودکان + راهنمای جامع یبوست در کودکان

آیا تا به حال شده است که دلبندتان با چشمان اشکبار از توالت خارج شود و بگوید: مامان، موقع شماره 2 درد زیادی دارم؟ در این شرایط به احتمال زیاد، مشکل کودک مربوط به یبوست است که اتفاقا بین کودکان بسیار شایع می‌باشد. برای اکثر کودکان، یبوست به‌معنای دفع مدفوع سفت و سخت‌تر از حد معمول است.

اما گاهی یبوست می‌تواند باعث انسداد قسمت تحتانی روده‌ی بزرگ شود که در این حالت، کودک یبوست بسیار دردناکی را تجربه خواهد کرد.

تشخیص زود هنگام یبوست بسیار مهم است؛ تا از تبدیل‌شدن آن به یک مشکل طولانی‌مدت (مزمن) جلوگیری شود. در ادامه‌ی این مطلب هر آنچه باید درباره‌ی یبوست در کودکان و علت آن را بدانید خواهید خواند. با ما همراه باشید.

یبوست در کودکان به چه معناست؟

در ابتدای بررسی علت یبوست در کودکان باید بدانید که الگوی مدفوع (زمان و تعداد دفعات دفع مدفوع) از کودکی به کودک دیگر متفاوت است. یعنی آنچه برای کودک شما طبیعیست، ممکن است با آنچه برای کودک دیگری طبیعیست متفاوت باشد.

اکثر کودکان 1 یا 2 بار در روز دفع مدفوع دارند. این عدد برای سایر کودکان ممکن است هر 2 تا 3 روز یکبار باشد. اما در زمان ابتلا به یبوست، به دلیل سفت و خشک‌شدن مدفوع و عدم تحرک کافی روده، ممکن است الگوی مدفوع در کودک به هم بریزد.

در این حالت خروج مدفوع بسیار دردناک خواهد بود و ممکن است تعداد دفعات دفع مدفوع در کودک کمتر از یک بار در روز باشد. این اختلال به نام یبوست شناخته می‌شود که اگرچه بین کودکان بسیار شایع است، اما معمولا موقتی بوده و خودبه‌خود رفع می‌شود. با این حال در موارد شدید و طولانی‌مدت (یبوست مزمن)، در صورت عدم درمان، علائم کودک ممکن است بدتر شوند.

معجون دکتر کرمانی برای رفع سریع یبوست

علت یبوست در کودکان چیست؟

علت یبوست در کودکان معمولا حرکت بسیار آهسته‌ی ضایعات یا مدفوع در دستگاه گوارش است که این امر باعث سفت و خشک‌شدن مدفوع می‌شود. علت یبوست در کودکان به عوامل زیادی وابسته است، از جمله:

خودداری‌کردن از اجابت مزاج به موقع

کودک شما ممکن است تمایل به اجابت مزاج را نادیده بگیرد، زیرا یا از توالت می‌ترسد یا نمی‌خواهد حین بازی‌کردن به توالت برود. برخی از کودکان هم زمانی که از خانه دور هستند از اجابت مزاج خودداری می‌کنند، زیرا در توالت‌های عمومی احساس ناراحتی می‌کنند.

ابتلا به یبوست هم ممکن است منجربه خودداری‌ کردن از اجابت مزاج به موقع شود. اگر مدفوع کودک دردناک باشد، تا حد ممکن از مدفوع‌کردن جلوگیری خواهد کرد که این امر موجب بدتر‌شدن یبوست او خواهد شد.

مسائل مربوط به آموزش توالت

اگر خیلی زود به کودکتان آموزش دهید که تنهایی به توالت برود، ممکن است کودکتان لجبازی کرده و مدفوع خود را نگه دارد. آموزش توالت باید به صورتی باشد که کودک بدون ناراحتی زیاد آن را پذیرفته و اجرا کند.

تغییرات در رژیم غذایی

کمبود میوه و سبزیجات غنی از فیبر یا مایعات کافی در رژیم غذایی ممکن است مهم‌ترین علت یبوست در کودکان باشد. یکی از شایع‌ترین دوره‌هایی که کودکان دچار یبوست می‌شوند، زمانیست که از رژیم غذایی کاملاً مایع به رژیمی که شامل غذاهای جامد است، وارد می‌شوند.

تغییرات در روتین زندگی

هر گونه تغییر در برنامه زندگی کودک (مانند سفر، گرم‌ شدن ناگهانی هوا یا استرس) می‌تواند بر عملکرد روده‌ی او تأثیر بگذارد. کودکان همچنین زمانی که برای اولین بار به مدرسه می‌روند، بیشتر احتمال دارد یبوست را تجربه کنند.

مصرف برخی داروها

برخی از داروهای ضد افسردگی و داروهای مختلف دیگر می‌توانند در ایجاد یبوست نقش داشته باشند.

سابقه خانوادگی

کودکانی که اعضای خانواده‌ی آنها زیاد به یبوست مبتلا می‌شوند، بیشتر در معرض ابتلا به یبوست هستند. این امر ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی یا محیطیِ مشترک بین اعضای خانواده باشد.

شرایط پزشکی

یبوست در کودکان می‌تواند نشان‌دهنده‌ی یک ناهنجاری آناتومیک، یک مشکل متابولیک یا مشکل در سیستم گوارشی و یا یک بیماری زمینه‌ای دیگر باشد. البته این موضوع بسیار نادر است.

علائم یبوست در کودکان چیست؟

نشانه‌ها و علت یبوست در کودکان، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• کمتر از سه بار اجابت مزاج در هفته
• وجود مدفوعی که سفت و خشک است و به سختی دفع می‌شود
• درد هنگام اجابت مزاج
• دل درد
• آثار مدفوع مایع روی لباس زیر کودک
• وجود خون روی سطح مدفوعِ سفت
• کم اشتها شدن
• زرد‌شدن پوست صورت
• تغییرات رفتاری، مانند تحریک‌پذیری یا ناراحتی بیشتر
• بی‌قراری
• حالت تهوع

اگر کودک شما علائم یبوست را نشان می‌دهد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک با بررسی علائم و انجام معاینات لازم، علت یبوست را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز می‌کند.

راه‌های تشخیص یبوست در کودکان کدام است؟

پزشک برای تشخیص علت یبوست در کودکان در مورد علائم و سابقه سلامتی کودک شما سوالاتی پرسیده و او را معاینه فیزیکی می‌کند. بسته به اینکه فرزندتان چند سال دارد، ممکن است از شما سؤالاتی مانند لیست زیر پرسیده شود:

• زمانی که کودک شما اولین بار به تنهایی مدفوع کرد، چند ساله بود؟
• فرزند شما هر چند وقت یک بار مدفوع می‌کند؟
• آیا کودک شما هنگام اجابت مزاج از درد شکایت دارد؟
• آیا اخیراً سعی کرده‌اید کودک نوپای خود را برای توالت رفتن آموزش دهید؟
• کودک شما چه غذاهایی می‌خورد؟
• آیا اخیراً در زندگی فرزند شما رویدادهای استرس‌زا رخ داده است؟
• آیا کودک شما در شلوارش مدفوع می‌کند؟

همچنین در ادامه ممکن است آزمایشاتی مانند لیست زیر برای تشخیص دقیق‌تر توسط پزشک انجام شوند:

• معاینه دیجیتال رکتوم (DRE): پزشک یک انگشت خود را با استفاده از دستکش و به صورت روغن‌کاری شده در مقعد کودک قرار می‌دهد و بدین‌ترتیب می‌تواند هر چیز غیر طبیعی را در انتهای روده‌ی بزرگ احساس کرده و تشخیص دهد.
• تست اشعه ایکس از شکم: با این آزمایش میزان مدفوع در روده بزرگ بررسی می‌شود.
• تنقیه باریوم: barium enema (تنقیه باریوم) یک نوع روش معاینه علت یبوست در کودکان با استفاده از اشعه ایکس از راست روده، روده بزرگ و قسمت پایین روده کوچک است.

• مانومتری آنورکتال: این تست قدرت ماهیچه‌های مقعد، رفلکس‌های عصبی و همچنین توانایی کودک در درک و احساس پر بودن راست روده (اتساع رکتوم) و نیاز به اجابت مزاج را بررسی کرده و به چگونگی عملکرد عضلات در طول اجابت مزاج می‌پردازد.
• بیوپسی رکتوم: در این آزمایش نمونه‌ای از سلول‌های راست روده جدا شده و برای شناسایی هر گونه مشکل در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند.
• سیگموئیدوسکوپی (Sigmoidoscopy): در این آزمایش قسمتی از روده بزرگ بررسی می‌شود تا پزشک تشخیص دهد که چه چیزی باعث اسهال، درد شکم، یبوست و خونریزی در فرد شده است.

• مطالعه ترانزیت کولورکتال (Colorectal transit study): این آزمایش نشان می‌دهد که غذا به چه صورتی در روده بزرگ کودک حرکت می‌کند. بدین‌منظور، کودک کپسول‌هایی پر از نشانگرهای کوچکی که در عکس اشعه ایکس قابل مشاهده هستند را می‌بلعد. کودک در چند روز آینده یک رژیم غذایی پر فیبر مصرف می‌کند. 3 تا 7 روز پس از مصرف قرص توسط کودک، عکس‌برداری با اشعه ایکس انجام می‌شود. اشعه ایکس نشان می‌دهد چگونه قرص‌ها در روده بزرگ حرکت می‌کنند.
• کولونوسکوپی: کولونوسکوپی که یکی از معروف‌ترین روش‌های تشخیص علت یبوست در کودکان است، می‌تواند به بررسی رشد غیرطبیعی، بافت قرمز یا متورم، زخم و خونریزی در روده بزرگ کمک کند.

کدام کودکان بیشتر درمعرض یبوست هستند؟

آمار می‌گوید 10 درصد از کودکان در سرتاسر دنیا در طول دوران کودکی به یبوست مبتلا خواهند شد. عوامل خطر ابتلا به یبوست در کودکان، شامل موارد زیر است:

• یبوست در پسران کمی بیشتر از دختران است.
• کودکانی که در سن آموزش توالت هستند، ممکن است مدفوع خود را برای طولانی‌مدت نگه دارند و دچار یبوست شوند.
• کودکانی که دارای تاخیر در رشد، مشکلات رفتاری یا مشکلاتی هستند که بر مقعد یا راست روده‌ی آنها تاثیر می‌گذارد، ممکن است از یبوست مزمن (طولانی مدت) رنج ببرند.
• کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان در صورتی که رژیم غذایی آنها به اندازه کافی حاوی غذاهای دارای فیبر بالا و آب نباشد نیز ممکن است دچار یبوست شوند.

و در آخر، کودکانی که فعالیت فیزیکی کمی دارند (به طور مثال آنهایی که برای طولانی‌مدت بازی‌های ویدیویی انجام می‌دهند یا با موبایل و تبلت مشغول هستند) و همچنین کودکانی که به هر دلیل تحت فشار روحی و استرس زیاد قرار می‌گیرند، بیشتر درمعرض ابتلا به یبوست می‌باشند. بنابراین کودک خود را تشویق کنید تا فعالیت فیزیکی بیشتری داشته باشد و بازی‌های واقعی را امتحان کند. همچنین تا حد امکان سعی کنید در مورد آموزش توالت رفتن به کودک خود فشار روانی وارد نکنید.

عوارض یبوست در کودکان چیست؟

در بخش آخر از مطلب علت یبوست در کودکان، به عوارض این اختلال می‌پردازیم. کودکانی که یبوست کوتاه‌مدت دارند، معمولاً عارضه خاصی را تجربه نمی‌کنند. با این حال، اجتناب از مدفوع‌ کردن یا به تاخیر انداختن اجابت مزاج ممکن است منجر به مشکلات زیر شود:

• یبوست طولانی‌ مدت
• دردناک‌ شدن حرکات روده
• مشکلات کنترل مثانه
• نهفتگی مدفوع

عوارض یبوست طولانی مدت در کودکان، به ویژه در کودکان با سن بیشتر، ممکن است شامل موارد زیر شود:

• هموروئید
• شقاق مقعد
• افتادگی راست‌ روده

و در پایان مطلب یبوست در کودکان از شما می‌خواهیم تا نکات کلیدی زیر را به یاد داشته باشید:

• در میزان سفتی مدفوع و دفعات اجابت مزاج بین کودکان تفاوت زیادی وجود دارد. بنابراین فقط زمانی که به نظر می‌رسد مشکلی در دفع مدفوع وجود دارد، باید نگران یبوست کودک خود باشید.
• یبوست می‌تواند باعث گرفتگی معده، کاهش اشتها و تحریک‌پذیری شود.
• تغییرات رژیم غذایی، به خصوص مصرف آب زیاد و غذاهای حاوی فیبر بالا، بهترین روش برای پیشگیری و درمان یبوست در کودکان هستند. اگر تغییرات ساده در رژیم غذایی کمکی به بهبود یبوست کودک نمی‌کند یا کودک شما درد قابل توجهی داشته و دچار خونریزی از مقعد شده است، حتما به پزشک مراجعه کنید.
• طبق توصیه پزشک معمولاً می‌توان یبوست را با سبک زندگی، تغذیه‌ی سالم و داروها کنترل کرد.

آنچه از مقاله یبوست در کودکان آموختیم:

یبوست در کودکان یک مشکل شایع است که می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. علائم اصلی یبوست در کودکان عبارتند از مدفوع پشکلی در کودکان، مدفوع دردناک، شکم درد و نفخ، کاهش اشتها و … . پزشک برای تشخیص یبوست، علاوه بر بررسی علائم، ممکن است آزمایش خون، مدفوع یا سونوگرافی را تجویز کند. مهمترین نکته یبوست در کودکان این است که خوشبختانه این عارضه قابل درمان است و با مراجعه به پزشک و پیروی از توصیه‌های او، می‌توان این مشکل را برطرف کرد.

سوالات متداول یبوست در کودکان:

منابع:

• www.mayoclinic.org
• www.nhs.uk
• patient.info

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.