کم‌خونی، اسطوره و باقی قضایا

خون سرخ جاری در رگ‌های ما که حیاتمان به آن وابسته است و بدون آن زندگی ممکن نیست، جریان گرمی‌ست که در دل تاریخ جاری بوده و از میان آداب و رسوم و عقاید و اسطوره‌ها سردرآورده و به کشف بیماری‌ها و پیشرفت پزشکی منجر شده است. رنگ سرخ خون، نماد زایش و زندگی بوده و به همین جهت، رسم قربانی کردن حیوان جهت گرفتن برکت قدمتی دیرینه دارد و در همه‌ی فرهنگ و تمدن‌های بشری نشانی از آن وجود دارد و تا امروز نیز این رسم به حیات خود ادامه داده است. خون در گذشته کارکرد طلسمی داشته و به عنوان چشم‌زخم برای رفع بلا استفاده می‌شده غیر از اینکه به عقیده‌ی مردمان باستان، با آمیختن خون دو فرد، بین ایشان پیوند ناگسستنیِ اخوت و برادری برقرار می‌شود.

خون از دل داستان‌ها و افسانه‌ها نیز به عقاید مردم راه پیدا کرده. به عقیده‌ی مردم، درخت سیاووشان از ریختن خون سیاوش که بی‌گناه به دست سودابه کشته شد روییده، چندانکه در اساطیر مصر، گندم از خون اوزیریس و در اساطیر یونان شقایق از خون آدونیس روییده است.

ما در این اپیزود به صورت مختصر به موضوع اسطوره‌ی خون پرداخته و سپس سراغ عارضه‌ی کم‌خونی رفته‌ایم.

کم‌خونی بیماری نیست اما عارضه‌ای شایع به خصوص در بین جامعه‌ی کودکان و زنان در اکثر کشورهای دنیاست. از هر هفت کودک دوساله، یک نفر به کم‌خونی مبتلاست که غیر از موارد ژنتیکی، به سبک زندگی، تغذیه و عدم مصرف مکمل‌های ضروری مرتبط می‌باشد.

در بین جمعیت زنان، این آمار نگران‌کننده‌تر است. حدود پنجاه درصد از زنان پانزده تا پنجاه ساله‌ی کشور دچار کم‌خونی هستند. کم‌خونی مسبب اتلاف انرژی و مراقبت‌های بهداشتی، کاهش بهره‌‎وری و حتی افزایش مرگ و میر و ابتلا به بیماری‌های مختلف در زنان و کودکان است. غیر از ضعف و خستگی و سرگیجه که جزو علائم اولیه‌ی کم‌خونی است، پای علائم جدی‌تر و عوارض سخت‌تری نیز در میان است و نامنظمی ضربان قلب، تنگی نفس و درد قفسه‌ی سینه را نیز می‌تواند در پی داشته باشد.

کم خونی در اثر فقر آهن، کمبود ویتامین، عفونت در بدن، قاعدگی شدید یا عمل جراحی به وجود می‌آید. فقر آهن از جمله اصلی‌ترین دلایل کم خونی محسوب می‌شود. کم‌خونیِ ناشی از کمبود آهن در هموگلوبین خون، باعث به وجود آمدن گلبول‌های قرمز کوچک‌تر از حد طبیعی و در نتیجه کاهش هموگلوبین خون می‌شود. آهن یکی از منابع ضروری تامین انرژی بدن است که در هموگلوبین، میوگلوبین، کبد، مغزاستخوان و طحال ذخیره می‌شود.

کم‌خونی انواع مختلفی دارد و بسته به شدت یا ضعف آن دسته‌بندی می‌شود. کم‌خونی آپلاستیک و کم‌خونی داسی شکل که وراثتی است از جمله انواع کم‌خونی هستند.

تغذیه یکی از راهکارهای جلوگیری و بهبود کم‌خونی است و می‌توان با مصرف مواد غذایی مناسب تا حد زیادی این مشکل را کنترل و عوارض آن را به حداقل رساند. ما در اپیزود کم خونی، اسطوره و باقی قضایا… در مورد راهکارهای پیشگیری و بهبود کم‌خونی صحبت می‌کنیم و مقدار مناسب مصرف آهن در هر گروه سنی و منابع اصلی آن در گروه‌های غذایی را بررسی کرده و در مورد بیماری‌هایی که منجر به عارضه‌ی کم‌خونی می‌شوند نیز صحبت می‌کنیم.