قندها کربوهیدرات هستند و همانند تمام کربوهیدرات‌‌ها، منبع انرژی در رژیم غذایی به شمار می‌روند. بدن، کربوهیدرات‌‌ها را به قندهای ساده مانند گلوکز تجزیه می‌کند تا به‌راحتی قابل استفاده باشند. قندها در صنایع غذایی فرآوری شده محبوب هستند، زیرا طعم و رنگ را به محصولات غذایی اضافه می‌کنند. بسیاری از بزرگسالان بسیار بیشتر از آنچه لازم است شکر مصرف می‌کنند، بنابراین کاهش مصرف شکر، اید‌ه‌ای سالم برای اکثر افراد است. امروزه رژیم غذایی بدون قند محبوبیت زیادی پیدا کرده است، زیرا مردم همچنان به دنبال راه‌‌های موثر برای داشتن یک زندگی سالم یا کاهش وزن هستند. از آنجا که هیچ نیاز غذایی از مصرف شکر رفع نمی‌شود، پس بهتر است از مصرف محصولاتی که قند اضافه دارند، اجتناب کنید. جایگزین کردن قند رژیمی نیز یکی از راهکار‌ها برای طرفداران پر و پا قرص طعم شیرین است. با این حال، استفاده از شیرینکنندههای جایگزین نیز دشوار و پر چالش است، زیرا منابع متعددی از قند رژیمی وجود دارد. در ادامه با این محصول و انواع آن بیشتر آشنا خواهید شد.
قند رژیمی چیست؟
این شکر نوعی شیرین‌کننده است که در کارخانه‌‌ها با استفاده از قندهای طبیعی گیاهی یا شیرینکنندههای مصنوعی تولید می‌شود. شیرینی این قندها بسیار بیشتر از نوع طبیعی آن‌هاست و همین امر باعث می‌شود افراد در ازای مصرف کمتر شکر به شیرینی مورد نظر خود در وعده‌‌های غذایی و میان‌وعده‌‌های اصلی دسترسی داشته باشند. از آنجا که قندهای رژیمی در مقایسه با شکر، کالری بسیار کمتری دارند یا اصلا کالری ندارند، به آنها شیرین‌کننده غیرمغذی نیز می‌گویند. قندهای طبیعی مانند گلوکز یا قندهای ساده می‌توانند سطح قند خون را افزایش دهند، اما مصرف این قند تاثیری بر سطح قند خون افراد ندارد. ساخارین، آسپارتام، آسه سولفام، سیکلامات، کندر و سوئیت نوترا، برخی از محبوب‌ترین و پرمصرف‌ترین شیرینکنندههای مصنوعی هستند.
بهترین قند برای دیابتی‌ها چیست؟ از زبان کارشناس دکتر کرمانی بشنوید:
کدام قندها مورد تایید FDA هستند؟
هشت شیرین‌کننده غیرمغذی که توسط سازمان غذا و دارو ایالات متحده (FDA) تایید شده، عبارتند از: آسپارتام، اسه سولفام پتاسیم، عصاره میوه لو‌‌هان گو (راهب)، نئوتام، ساخارین، استویا، سوکرالوز و آدوانتام.
ترکیبات قندهای رژیمی
آسپارتام حدود 200 برابر شیرین‌تر از شکر است و به عنوان یک قند رژیمی در طیف گسترد‌ه‌ای از غذا‌ها و نوشیدنی‌‌ها، از جمله غلات، ماست، دسر‌های منجمد و ژلاتینی، آب نبات، آدامس‌‌های بدون قند، آب میوه‌‌ها، نوشابه‌‌های رژیمی و بسیاری از محصولات دیگر استفاده می‌شود. همچنین در دارو‌هایی مانند مکمل‌‌های ویتامینی و ملین‌‌ها استفاده می‌شود. این محصول، اغلب در یک بسته آبی یافت می‌شود. به طور کلی، افراد مبتلا به فنیل کتونوری (PKU) – که یک اختلال ژنتیکی نادر است – باید از مصرف این شیرین‌کننده اجتناب کنند.
اسه سولفام پتاسیم شیرین‌کننده دیگری است که در ترکیب با سایر شیرینکنندههای غیرمغذی استفاده می‌شود و اغلب در نوشابه‌‌های بدون قند یافت می‌شود. نئوتام در غذا‌ها و نوشیدنیهای کم کالری، به میزان کمتری نسبت به سایر شیرین‌کننده‌‌ها استفاده می‌شود و حدود 7000 تا 13000 برابر شیرین‌تر از شکر است. ساخارین قدیمی‌ترین شیرین‌کننده مصنوعی موجود در بازار است که در اواخر دهه 1800 کشف شد. این شیرین‌کننده 200 تا 700 برابر شیرین‌تر از شکر است و اغلب در یک بسته صورتی یافت می‌شود.
سوکرالو 600 برابر شیرین‌تر از شکر است و می‌توان از آن به عنوان جایگزینی برای شکر در پخت و پز استفاده کرد. این شیرین‌کننده در بسیاری از غذا‌ها و نوشیدنیهای کم کالری، مانند محصولات پخته شده و سایر دسر‌ها، میوه‌‌های کنسرو شده، محصولات لبنی و شربت‌‌ها یافت می‌شود. سوکرالوز ممکن است به عنوان یک شیرین‌کننده برای شیرینی پذیرایی استفاده شود و معمولاً در یک بسته زرد بسته‌بندی شده است.
استویا از برگهای گیاه استویا – که بومی آمریکای جنوبی است – استخراج می‌شود. این شیرین‌کننده 200 تا 300 شیرین‌تر از شکر است و در طیف گسترد‌ه‌ای از غذا‌ها و نوشیدنی‌‌ها، از جمله چای و آب میوه و به عنوان شیرین‌کننده در انواع شیرینیها استفاده می‌شود. اغلب آن را با یک شیرین‌کننده غیرمغذی دیگر برای کاهش تلخی مخلوط می‌کنند. این گیاه در ایران چند سالی است که طرفداران خود را پیدا کرده است. همچنین برگهای فرآوری نشده این گیاه در عطاری‌ها به فروش می‌رسد.
عصاره میوه راهب، شیرین‌کنند‌های طبیعی است که از میوه له شده راهب تهیه می‌شود. این شیرین‌کننده جدیدترین قند رژیمی موجود در بازار است و تقریباً 1000 سال است که از آن به عنوان شیرین‌کننده در چین استفاده می‌شود. این شیرین‌کننده حاوی کالری نیست و حدود 10 تا 250 برابر شیرین‌تر از شکر است. این ماده اغلب با سایر شیرینکنندههای غیرمغذی ترکیب می‌شود. آدوانتم جدیدترین شیرین‌کننده غیرمغذی مورد تایید FDA است و 20000 بار شیرین‌تر از شکر است. این ماده در حال حاضر استفاده نمی‌شود.
آسپارتام حدود 200 برابر شیرین‌تر از شکر است و به عنوان یک قند رژیمی محسوب می‌شود.
آیا شیرینکنندههای طبیعی و قندهای رژیمی یکی هستند؟
شیرینکنندههای مغذی که به عنوان شیرینکنندههای دارای کالری یا قند نیز شناخته می‌شوند، انرژی را به شکل کربوهیدرات تامین می‌کنند. برخی از قندها به طور طبیعی در غذا‌ها یافت می‌شوند. به عنوان مثال، فروکتوز در میوه‌‌های تازه یافت می‌شود. با خوردن یک میوه کامل، نه تنها فروکتوز مصرف می‌کنید، بلکه فیبر، ویتامین‌‌ها و مواد معدنی بدن خود را دریافت می‌نمایید. بسیاری از قندهای موجود در رژیم غذایی ما از “قندهای افزوده” – قند‌هایی که قبل از مصرف یا حین آماده سازی یا فرآوری به غذا اضافه می‌شوند – می‌آیند. قندهای افزوده شده برای بهبود طعم و بافت غذا‌ها و افزایش ماندگاری استفاده می‌شوند. نمونه‌‌هایی از قندهای اضافه شده، عبارتند از ساکاروز و شربت ذرت با فروکتوز بالا. این قندها کالری بالایی دارند که موجب مشکلات سلامتی چون چاقی، دیابت و دیگر بیماری‌‌های مربوط به چاقی می‌شود.
قندهای رژیمی جایگزین‌‌های صفر یا کم کالری برای شیرینکنندههای مغذی مانند شکر هستند. این شیرین‌کننده‌‌ها را می‌توان هم به نوشیدنیهای گرم و هم به نوشیدنیهای سرد اضافه کرد و از برخی برای پخت استفاده نمود. به استثنای بعضی موارد، زمانی که شیرینکنندههای مصنوعی در معرض دما‌های بالا قرار گیرند، دچار تغییرات شیمیایی می‌شوند. از این رو مصرف کنندگان باید برچسب محصول را مطالعه کنند تا بدانند چگونه می‌توان از یک شیرین‌کننده غیرمغذی استفاده کرد. حتی اگر شیرین‌کننده برای پخت و پز تایید شده باشد، ممکن است نیاز به تنظیم دستور غذا برای به دست آوردن نتایج دلخواه داشته باشد. شیرینکنندههای غیرمغذی بسیار شیرین‌تر از شکر هستند، بنابراین فقط مقادیر کمی از آنها مورد نیاز است. آنها کالری کمتری نسبت به شکر دارند و به طور کامل توسط دستگاه گوارش جذب نمی‌شوند.
مزایای شیرینکنندههای غیرمغذی چیست؟
کنترل وزن در قند رژیمی
شیرینکنندههای غیرمغذی ممکن است برای افرادی که سعی در کاهش وزن یا حفظ وزن فعلی خود دارند، مفید باشد. قندهای رژیمی در مقایسه با شکر که 4 گرم آن حدود 16 کالری انرژی دارد، کالری کمی دارند یا کالری ندارند. این محصول هنگامی که به عنوان شیرین‌کننده در پخت و پز استفاده می‌شود، می‌توانند شیرینی شکر را بدون کالری فراهم کنند.
کنترل دیابت در قند رژیمی
افراد مبتلا به دیابت نوع 2، ممکن است غذا‌ها و نوشیدنیهای حاوی شیرینکنندههای غیرمغذی را در مقابل موادی که قند اضافه دارند، انتخاب کنند، زیرا این شیرین‌کننده‌‌ها به میزان بسیار کمتری بر قند خون تأثیر می‌گذارند.
پیشگیری از پوسیدگی دندان در قند رژیمی
شیرینکنندههای غیرمغذی، شانس ایجاد حفره‌‌های دندانی را افزایش نمی‌دهند. به همین دلیل است که از آنها در محصولات بهداشتی دهان مانند د‌هان‌شویه و خمیر دندان استفاده می‌شود. مطالعات نشان داد‌ه‌اند که زایلیتول ممکن است به پیشگیری از حفره‌‌های دندانی کمک کند.
طعم مطبوع در قند رژیمی
این شیرین‌کننده‌‌ها طعم شیرینی را برای کسانی که سعی در کاهش قندهای افزوده شده در رژیم غذایی دارند به ارمغان می‌آورد.
شیرینکنندههای غیرمغذی ممکن است برای افرادی که سعی در کاهش وزن یا حفظ وزن فعلی خود دارند، مفید باشد.
معایب قندهای مصنوعی و ابهامات این نوع قندها
نحوه واکنش بدن و مغز انسان نسبت به قند رژیمی بسیار پیچیده است. نگرانی اصلی این است که افرادی که از شیرینکنندههای مصنوعی استفاده می‌کنند، ممکن است کالری از دست رفته را از طریق منابع دیگر جایگزین کنند. این امر احتمالاً کاهش وزن یا مزایای سلامتی را به طور معکوس جبران می‌کند و ممکن است به این دلیل اتفاق بیفتد که ما دوست داریم خودمان را گول بزنیم: “من نوشابه رژیمی می‌نوشم، پس بد نیست کنار آن یک کیک هم بخورم.”
همچنین ممکن است این محصولات طعم غذا را تغییر دهند. شیرینی قند رژیمی، بسیار قوی‌تر از شکر و شربت ذرت با فروکتوز بالا است. مقدار ناچیز قند رژیمی، طعم شیرینی مشابه قند و بدون کالری یا کالری در حد صفر ایجاد می‌کند. تحریک بیش از حد گیرنده‌‌های قند ناشی از استفاده مکرر از این شیرین‌کننده‌‌ها، ممکن است تحمل را برای طعم‌‌های پیچیده‌تر محدود کند؛ یعنی افرادی که به طور معمول از شیرینکنندههای مصنوعی استفاده می‌کنند، ممکن است میل کمتری به مصرف غذا‌هایی با شیرینی کمتر و سالم‌تر، مانند میوه‌‌ها و سبزیجات پیدا کنند. به عبارت دیگر، استفاده از شیرینکنندههای مصنوعی می‌تواند شما را از غذا‌های سالم و مغذی دور کند و در عین حال، غذا‌هایی با طعم مصنوعی بیشتر و در عوض با ارزش غذایی کمتر مصرف کنید.
قندهای رژیمی ممکن است ترفند دیگری نیز داشته باشند. تحقیقات نشان می‌دهد که با مصرف این شیرین‌کننده‌‌ها ممکن است هوس شیرینی بیشتری داشته باشیم و در نتیجه اضافه وزن پیدا کنیم. شرکت‌کنندگان در مطالعه قلب سن آنتونیو که بیش از 21 نوشیدنی رژیمی در هفته مصرف می‌کردند، دو برابر بیشتر از افرادی که نوشابه رژیمی مصرف نمی‌کردند، دچار اضافه وزن یا چاقی شدند.
مطالعات حیوانی نشان می‌دهد شیرینکنندههای مصنوعی ممکن است اعتیادآور باشند. در مطالعات انجام شده، موش‌‌هایی که در معرض کوکائین قرار گرفتند، بین کوکائین داخل وریدی یا ساخارین خوراکی، بیشتر ساخارین را انتخاب کردند. ایمن بودن شیرینکنندههای غیرمغذی به تعریف شما از ایمن وابسته است. مطالعاتی که منجر به تایید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) شده است، در بیشتر موارد خطر سرطان را رد کرده است. با این حال، این مطالعات با استفاده از مقادیر بسیار کمتر از قند رژیمی موجود در یک نوشابه رژیمی [ 680 گرم] انجام شد. ما واقعاً نمی‌دانیم مقادیر زیادی از این مواد شیمیایی طی سالیان متمادی چه تأثیری خواهند داشت. در مطالعه چند قومیتی آترواسکلروز، مصرف روزانه نوشیدنیهای رژیمی با 36 درصد بیشتر خطر ابتلا به سندرم متابولیک و 67 درصد افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 همراه بود.
مصرف چه مقدار قند رژیمی ایمن است؟
جایگزین‌‌های قند مورد تایید FDA در مقادیری که مردم معمولا می‌خورند یا می‌نوشند، ایمن در نظر گرفته می‌شوند. FDA برای هر شیرین‌کننده غیرمغذی مورد تایید برای استفاده عمومی در ایالات متحده (از جمله زنان باردار و شیرده) سطح قابل قبولی مصرف روزانه (ADI) تعیین کرده است. ADA حداکثر مقدار شیرین‌کنند‌های است که می‌توان هر روز در طول زندگی بدون ایجاد خطر برای سلامتی مصرف کرد و عملاً غیرممکن است مصرف‌کننده معمولی از این مقدار برای غذا‌ها و نوشیدنیهای کم کالری تجاوز کند.
در مورد استفاده از آسپارتام (NutraSweet) استثنا وجود دارد. این برای افرادی است که در آنها فنیل کتونوری (PKU) تشخیص داده شده است؛ اختلالی که در آن، بدن فاقد آنزیمی است که اسید آمینه فنیل آلانین را تجزیه کند. مگر اینکه فرد از غذا‌های خاصی که حاوی فنیل آلانین هستند، اجتناب کند. از آنجایی که آسپارتام با ورود به دستگاه گوارش به فنیل آلانین و اسید آسپارتیک تبدیل می‌شود، افراد مبتلا به PKU باید از مصرف غذا‌ها و نوشیدنیهای حاوی آسپارتام خودداری کنند. عملاً غیرممکن است که مصرف‌کننده معمولی از حداکثر سطح مجاز مصرف روزانه بر اساس سطوح مصرف معمولی برای غذا‌ها و نوشیدنیهای کم کالری تجاوز کند.
با رژیـــم ما
کوک کـــنهمین الان ثبت نام کن
ضد و نقیض‌های شیرینکنندههای غیرمغذی در رابطه با دیابت
مطالعات در رابطه با تاثیر قند رژیمی بر دیابت در یک مرور سیستماتیک در سال 2014 منتشر شد. این مطالعات ارتباط بین مصرف نوشابه‌‌های غیرالکلی شیرین شده مصنوعی و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را با استفاده از اطلاعات اضافی ارائه شده توسط نویسندگان دو نشریه مورد بررسی قرار داد. این بررسی افزایش خطر ابتلا به دیابت را هنگام مصرف 330 میلی‌لیتر در روز نوشابه‌‌های غیرالکلی شیرین شده مصنوعی گزارش کرد. با این حال، ناهمگونی قابل توجهی میان مطالعات توصیف شد. همچنین، مرور سیستماتیک دیگری در سال 2016 منتشر شد و ارتباطی مثبت بین مصرف نوشیدنیهای شیرین شده مصنوعی و بروز دیابت نوع 2 را توصیف کرد.
علیرغم اینکه FDA مصرف قند رژیمی را ایمن می‌داند و شواهدی مبنی بر مزیت کوتاه مدت این شیرین‌کننده‌‌ها برای مدیریت وزن دارد، مضرات سلامتی مشکوک مرتبط با شیرینکنندههای غیرمغذی نیز وجود دارد. توصیههای غذایی برای مصرف شیرینکنندههای غیرمغذی در سازمان‌‌های مختلف بهداشتی، ناسازگار و اغلب بی‌نتیجه است. از این رو ممکن است اتخاذ یک رویکرد محتاطانه عاقلانه باشد، تا زمانی که تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام گیرد. بدین‌ترتیب می‌توان تا آن زمان از توصیه انجمن قلب آمریکا که معتقد است «برای کسانی که به طور منظم نوشیدنیهای شیرین شده با شکر مصرف می‌کنند، یک نوشیدنی شیرین کم‌کالری یا غیرمغذی ممکن است به عنوان یک استراتژی جایگزین کوتاه مدت عمل کند، اما به طور کلی، مردم تشویق می‌شوند هم شیرینیها و هم نوشیدنیهای شیرین را کاهش دهند و در عوض مصرف آب را بیشتر کنند»، استفاده نمود.
شواهد کنونی نشان می‌دهد نیاز به تحقیقات اولیه بیشتر و با کیفیت بالا از جمله متاآنالیز‌ها، برای اطلاع‌رسانی به توصیههای آتی در مورد مزایا و خطرات سلامت قندهای رژیمی و تصمیم‌گیری سلامت عمومی وجود دارد. مطالعات آتی باید در طراحی و انجام، با مداخلات کاملاً تعریف شده (ارائه اطلاعات در مورد نوع و دوز شیرین‌کننده غیرمغذی) و کنترل دقیق باشد. گزارش‌‌های مطالعه نیز باید شامل توضیحات مفصلی از تمام جنبه‌‌های روش‌شناختی باشد تا امکان تفسیر مناسب نتایج را فراهم کند.
نظرات