پورین چیست و چگونه باعث نقرس می‌شود؟

ممکن است برای بسیاری از افراد این سؤال پیش آمده باشد که پورین چیست؟ پورین‌ها از رایج‌ترین ترکیبات شیمیایی روی کره‌زمین هستند. دو نوع پورین وجود دارد: درون‌زا و برون‌زا. پورین‌های اگزوژن ازطریق غذاهایی که خورده می‌شود، جذب می‌شوند و پورین‌های اندوژن مستقیماً توسط خود بدن ساخته می‌شوند. اسیداوریک زمانی تشکیل می‌شود که پورین‌ها در دستگاه گوارش تجزیه شوند. مصرف بیش‌ازحد پورین‌ها می‌تواند باعث تجمع اسیداوریک در بدن و نقرس شود. بنابراین، رعایت تعادل در مصرف پورین‌ها مهم است. این مقاله به بررسی اثرات پورین روی بدن، مواد غذایی مفید و مضر حاوی پورین، افرادی که نباید از این ماده استفاده کنند، ارتباط نقرس و غذاهای پورین‌دار خواهد پرداخت.

انواع پورین چیست؟

پورین چیست؟ پورین‌ها مولکول‌هایی هستند که از اتم‌های کربن و نیتروژن ساخته شده و در DNA و RNA سلول‌ها یافت می‌شوند. در بدن انسان، پورین‌ها را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:

پورین‌های درون‌زا

حدود 3/2 از پورین‌های بدن درون‌زا (اندوژن) هستند و توسط بدن انسان تولیدشده و داخل سلول‌های آن یافت می‌شوند. سلول‌های بدن درحالت مرگ و حیات دائمی هستند و پورین‌های درون‌زای سلول‌های آسیب‌دیده، درحال مرگ یا مرده باید دوباره توسط بدن ساخته شوند.

پورین‌های برون‌زا

پورین‌هایی که ازطریق غذا وارد بدن می‌شوند، پورین‌های برون‌زا (اگزوژن) نامیده می‌شوند. این پورین‌ها به‌عنوان بخشی از فرآیند گوارش توسط بدن متابولیزه می‌شوند.

هنگامی که پورین‌های درون‌زا و برون‌زا در بدن پردازش می‌شوند، یک محصول جانبی به نام اسیداوریک ایجاد می‌کنند. به‌طور معمول، حدود 90 درصد از اسیداوریک دوباره جذب بدن شده و مابقی ازطریق ادرار و مدفوع دفع می‌شود.

پورین چیست و چگونه بر بدن اثر می‌گذارد؟

حالا که متوجه شدیم پورین چیست باید بدانیم اگر میزان پورین در بدن با توانایی بدن برای پردازش آن در تعادل نباشد، اسیداوریک بیش‌ازحد در جریان خون بدن می‌تواند منجر به هایپراوریسمی شود. همچنین، پورین زیاد در بدن باعث کریستاله و سفت‌شدن اسیداوریک در کلیه‌ها و درنتیجه ایجاد سنگ کلیه می‌شود.

یکی دیگر از عوارض هایپراوریسمی، ایجاد یک بیماری التهابی مفصلی به‌نام نقرس است. بسیاری از افراد مبتلابه هایپراوریسمی هیچ علامتی ندارند. پزشکان این وضعیت را هایپراوریسمی بدون علامت می‌نامند. به افرادی که در متابولیسم پورین‌ها مشکل دارند، مانند مبتلایان به هایپراوریسمی یا نقرس توصیه می‌شود مصرف غذاها و نوشیدنی‌های سرشار از پورین را محدود کنند.

مصرف بیش‌ازحد پورین‌ها می‌تواند باعث تجمع اسیداوریک در بدن و نقرس شود.

موادغذایی مفید سرشار از پورین چیست؟

پورین‌ها در سلول‌های همه موجودات زنده، از جمله انسان، حیوانات و گیاهان یافت می‌شوند. بنابراین هیچ راهی برای حذف آن‌ها از رژیم غذایی وجود ندارد. معمولا به افرادی که مبتلابه هایپراوریسمی تشخیص داده شده‌اند، توصیه می‌شود از یک رژیم غذایی سالم استفاده کنند و موارد زیر را در نظر بگیرند:

• مصرف متوسط ​​سبزیجاتی که دارای پورین بالایی هستند (مانند نخود، مارچوبه و بلغور جو دوسر)، سطح اسیداوریک خون را افزایش نمی‌دهد.
• محصولات لبنی کم‌چرب یا بدون چربی پورین کمی دارند و با هایپراوریسمی رابطه معکوس دارند.
• نوشیدن آب زیاد می‌تواند به هضم غذا و کاهش غلظت اسیداوریک در خون کمک کند.
• تحقیقات محدود نشان می‌دهد مکمل‌های غذایی ویتامین C و فولات ممکن است به درمان یا پیشگیری از هایپراوریسمی کمک کند.

علاوه‌بر کاهش سطح اسیداوریک و کاهش خطر ابتلابه نقرس، یک رژیم غذایی کامل و گیاهی ممکن است سطح کلی التهاب و خطر ابتلابه انواع دیگر آرتریت را کاهش دهد. مواد غذایی مفید کم‌پورین نیز عبارتند از:

• کره بادام‌زمینی و آجیل
• لبنیات کم‌چرب و بدون چربی، مانند شیر، پنیر و ماست
• تخم‌مرغ (در حد اعتدال)
• چربی و روغن
• سیب‌زمینی، نان، برنج و پاستا
• میوه و آب‌میوه

البته مصرف متعادل برخی غذاهای غنی از پورین زیر نیز مفید است:

کشمش

100 گرم کشمش حاوی 107 میلی‌گرم پورین است. کشمش نه تنها منبع عالی کربوهیدرات‌های سالم و انرژی است، بلکه در صدر فهرست غذاهای غنی از پورین قرار دارد.

100 گرم کشمش حاوی 107 میلی‌گرم پورین است.

کلم بروکلی

100 گرم بروکلی حاوی 81 میلی‌گرم پورین است. کلم بروکلی یک منبع بسیار غنی از ویتامین‌های C و K است که به تشکیل کلاژن کمک نموده و برای ساخت استخوان‌ها و دندان‌های قوی مورد نیاز هستند.

کنگرفرنگی

100 گرم کنگرفرنگی حاوی 78 میلی‌گرم پورین است. کنگر سرشار از فیبر است و به کاهش سطح قندخون و فشارخون و کاهش کلسترول بد در بدن کمک می‌کند.

تره‌فرنگی

100 گرم تره‌فرنگی حاوی 74 میلی‌گرم پورین است. تره‌فرنگی به‌ویژه سرشار از ویتامین A، لوتئین و زآگزانتین است که همگی باعث تقویت بینایی می‌شوند.

زردآلو

100 گرم زردآلو حاوی 73 میلی‌گرم پورین است. زردآلو سرشار از پتاسیم است و پتاسیم برای عملکرد قلب و انقباض عضلات ضروری بوده و به کاهش سطح فشارخون کمک می‌کند.

کلم بروکسل

100 گرم کلم بروکسل حاوی 69 میلی‌گرم پورین است. کلم بروکسل سرشار از فیبر و فولات است. فیبر سطح کلسترول خون را کاهش می‌دهد و به کاهش وزن وسلامت دستگاه گوارش کمک می‌کند.

100 گرم کلم بروکسل حاوی 69 میلی‌گرم پورین است.

آلو خشک

100 گرم آلو خشک حاوی 64 میلی‌گرم پورین است. آلو خشک منبع خوبی از مس و منگنز است. مس برای تشکیل گلبول‌های قرمز خون ضروری است و منگنز در سلامت استخوان‌ها نقش دارد. آلو همچنین حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی است که با رادیکال‌های آزاد و التهاب مبارزه می‌کنند.

قارچ

100 گرم قارچ حاوی 58 میلی‌گرم پورین است. قارچ‌ها منابع خوبی از بتا گلوکان هستند که برای سلامت روده بسیار مفید است. آن‌ها همچنین حاوی سلنیوم هستند که به سلامت تیروئید کمک می‌کند.

موز

100 گرم موز حاوی 57 میلی‌گرم پورین است. موز باعث افزایش انرژی می‌شود، به همین دلیل است که یک میان‌وعده عالی قبل و بعد از تمرین است. فیبر موز سلامت گوارش را افزایش داده و محتوای پتاسیم آن فشارخون را تنظیم می‌کند.

اسفناج

100 گرم اسفناج حاوی 57 میلی‌گرم پورین است. اسفناج یکی از غنی‌ترین منابع آهن است که برای تولید هموگلوبین ضروری بوده و باعث افزایش قدرت و انرژی می‌شود. اسفناج می‌تواند سطح قندخون را بهبود بخشیده و خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد.

گوشت مرغ

مرغ منبع بسیار خوبی از پروتئین است و حاوی تمام اسیدهای آمینه ضروری و سرشار از ویتامین (B3) نیاسین است که مسئول تبدیل کربوهیدرات‌ها به انرژی است. سلنیوم موجود در مرغ به پیشگیری از بیماری‌های قلبی – عروقی و التهابی کمک می‌کند.

100 گرم گوشت مرغ حاوی 175 میلی‌گرم پورین است.

ماهی قزل‌آلا

100 گرم ماهی سالمون حاوی 170 میلی‌گرم پورین است. ماهی قزل‌آلا به دلیل داشتن امگا 3 شناخته شده است. اسیدهای چرب امگا 3 باعث بهبود سلامت قلب و مغز، کاهش کلسترول، مبارزه با التهاب، بهبود سلامت بینایی و حتی ارتقای سلامت پوست و مو می‌شوند.

گوشت بوقلمون

100 گرم بوقلمون حاوی 150 میلی‌گرم پورین است. بوقلمون علاوه‌بر پروتئین، سرشار از تریپتوفان است که خواب را تنظیم می‌کند.

میگو

100 گرم میگو حاوی 147 میلی‌گرم پورین است. میگو یک منبع عالی از پروتئین بدون چربی با کیفیت بالا و حاوی تمام آمینواسیدهای ضروری است.

گوشت اردک

100 گرم اردک حاوی 138 میلی‌گرم پورین است. گوشت اردک علاوه‌بر روی و سلنیوم، حاوی ویتامین‌های B5 و B12 نیز هست که هردو از سلامت سیستم عصبی حمایت می‌کنند.

صدف

100 گرم صدف حاوی 90 میلی‌گرم پورین است. صدف‌ها منبع پروتئین کم‌چرب و سرشار از ویتامین B12 و ویتامین C هستند که به جلوگیری از کم‌خونی، خستگی و افسردگی کمک می‌کند.

100 گرم صدف حاوی 90 میلی‌گرم پورین است.

گوشت گاو

100 گرم گوشت گاو حاوی 133 میلی‌گرم پورین است. گوشت گاو علاوه‌بر پروتئین، حاوی روی، فسفر، سلنیوم، آهن و ویتامین B6 نیز هست.

ماش

100 گرم ماش حاوی 222 میلی‌گرم پورین است. ماش سرشار از فیبر است که افراد را برای مدت طولانی سیر نموده و از پرخوری جلوگیری می‌کند. ماش حاوی موادمغذی دیگری مانند پتاسیم، منیزیم و ویتامین‌های B است که به مبارزه با بیماری قلبی، دیابت و چاقی کمک می‌کند.

سویا

100 گرم دانه سویا حاوی 190 میلی‌گرم پورین است. سویا یکی از بهترین منابع پروتئین گیاهی و دارای ساپونین است که سطح کلسترول را کاهش می‌دهد.

لوبیا سفید

100 گرم لوبیا سفید حاوی 128 میلی‌گرم پورین است. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در لوبیا سفید می‌تواند از سرطان و سایر بیماری‌های التهابی شدید جلوگیری کند. لوبیا همچنین سرشار از فولات است.

عدس

100 گرم عدس حاوی 127 میلی‌گرم پورین است. عدس منبع عالی پروتئین، فولات و منیزیم است که برای سلامت قلب ضروری هستند.

نخودسبز

100 گرم نخودسبز حاوی 84 میلی‌گرم پورین است. نخودسبز منبع عالی ویتامین K است که برای تولید و رشد استخوان بسیار مهم است. نخودسبز به تنظیم سطح قندخون کمک می‌کند.

100 گرم نخودسبز حاوی 84 میلی‌گرم پورین است.

جوانه لوبیا

100 گرم جوانه لوبیا حاوی 80 میلی‌گرم پورین است. جوانه لوبیا منبعی بسیار غنی از پروتئین و حاوی تمام اسیدهای آمینه موردنیاز، ویتامین C و فولات است.

بادام‌زمینی

100 گرم بادام‌زمینی حاوی 79 میلی‌گرم پورین است. بادام‌زمینی سرشار از پروتئین و یکی از غنی‌ترین منابع بیوتین است که در دوران بارداری بسیار مهم است. بادام‌زمینی منبع غنی ویتامین E است.

توفو

100 گرم توفو حاوی 68 میلی‌گرم پورین است. توفو منبع غنی کلسیم و پروتئین است و خطر ابتلابه چاقی و دیابت را کاهش می‌دهد.

لوبیاسبز و لوبیاچیتی

100 گرم لوبیاسبز و لوبیاچیتی حاوی 45 میلی‌گرم پورین است. این لوبیاها حاوی مقادیر زیادی کلروفیل هستند که می‌تواند به مبارزه با سرطان کمک نموده و فولات موجود در آن‌ها افسردگی را درمان نموده و از نقایص مادرزادی جلوگیری می‌کند.

مطالعات نشان داده‌اند میوه‌ها و سبزیجات سرشار از پورین، خطر ابتلابه نقرس را افزایش نمی‌دهند. آن‌ها می‌توانند به این بیماری کمک کنند، زیرا آنتی‌اکسیدان‌ها و اسیدهای میوه‌ها مانند اسیدسیتریک و مالیک (در لیمو و سیب) با التهاب مبارزه می‌کنند.

100 گرم لوبیاسبز و لوبیاچیتی حاوی 45 میلی‌گرم پورین است.

موادغذایی مضر سرشار از پورین چیست؟

باوجوداین‌که همه گیاهان و گوشت‌ها حاوی پورین هستند، اما در برخی غذاهای خاص، غلظت‌های بالاتری از این ماده وجود دارد که ممکن است بر تولید و متابولیسم پورین در بدن تأثیر بگذارند و باید از آن‌ها اجتناب نمود:

• غذاها و نوشیدنی‌های شیرین، به‌ویژه آن دسته که با شربت ذرت با فروکتوز بالا ساخته شده‌اند (مانند نوشابه‌های گازدار)
• غذاهای دریایی
• گوشت قرمز
• جگر و گوشت شکار
• غذاهای پرچرب
• سس‌ها
• مخمرها
• آبجو
• نان‌های شیرین
• بیکن
• بلغور جو دوسر
• نخود و لوبیا خشک
• نوشیدنی‌های الکلی به‌ویژه آبجو: الکل علاوه‌بر افزایش سطح اسیداوریک، می‌تواند توانایی بدن را برای پردازش و از بین‌بردن اسیداوریک مهار کند،.بنابراین به افراد مبتلابه نقرس توصیه می‌شود از نوشیدن الکل خودداری کنند.

سبزیجات سرشار از پورین چیست؟

قارچ، نخود سبز، اسفناج، مارچوبه، کلم بروکلی و گل‌کلم، سبزیجاتی هستند که بیشترین میزان پورین را به خود اختصاص داده‌اند. توصیه می‌شود مصرف این سبزیجات حداکثر به نصف فنجان در روز محدود شود. بااین‌حال، این‌که تاثیر این نوع پورین چیست و آیا سبزیجات با پورین بالا می‌توانند همان اثرات منفی را ایجاد کنند که با سایر غذاهای با پورین بالا رخ می‌دهد؟ هنوز جوابی وجود ندارد.

یک گزارش در سال 2014 حاکی از این بود که سبزیجات با پورین بالا خطر ابتلابه نقرس را افزایش نمی‌دهند. این موضوع ممکن است به این دلیل باشد که محتوای این ماده در سبزیجات، سه تا چهار برابر کمتر از محتوای آن در گوشت است یا ممکن است به این دلیل باشد که سبزیجات حاوی پورین‌های خاصی به نام آدنین و گوانین هستند و به‌نظر نمی‌رسد گوانین باعث افزایش میزان این ماده شود. شاید هم به این دلیل باشد که سایر ترکیبات مفید موجود در سبزیجات، مانند آنتی‌اکسیدان‌ها و فیتوکمیکال‌ها، مضرات بالقوه‌ای را که پورین‌ها می‌توانند ایجاد کنند، جبران می‌کنند.

قارچ، نخود سبز، اسفناج، مارچوبه، کلم بروکلی و گل‌کلم، سبزیجات با پورین بالا هستند.

غذا‌های پورین‌دار برای چه افرادی مجاز است؟

معمولا غذاهای پورین‌دار برای اغلب افراد مجاز است، اما بهتر است دوز مصرف روزانه آن کاهش یابد. سطح اسیداوریک در حدود یک ‌پنجم از افراد در جهان، بالاست و احتمال بروز حملات نقرس یا ایجاد سنگ کلیه در آن‌ها زیاد است.

غذاهای پورین‌دار برای چه افرادی غیرمجاز است؟

زمانی که افراد متوجه می‌شوند علت افزایش پورین چیست باید به این موضوع نیز فکر کنند که غذاهای پورین‌دار برای هرکسی که برای مدیریت نقرس یا سنگ کلیه به کمک نیاز دارد، مضر هستند. رژیم کم‌پورین یک برنامه غذایی است که غذاهای با پورین بالا را محدود می‌کند.

هدف از این رژیم اجتناب کامل از پورین نیست، بلکه هدف این است که میزان پورین مصرفی خود را مدیریت کنید. برای شروع، مصرف مایعات خود را افزایش دهید. هر روز 8 تا 16 فنجان آب یا دمنوش‌های گیاهی بنوشید. حداقل نیمی از مایعاتی که می‌نوشید باید آب باشد.

آب و سایر مایعات به بدن کمک می‌کنند اسیداوریک اضافه را دفع کند. در مرحله بعد، بیاموزید چه غذاها و نوشیدنی‌هایی حاوی پورین هستند تا از مصرف آن‌ها خودداری کنید.

تفاوت بین پروتئین و پورین چیست؟

بسیاری از افراد ممکن است در پاسخ به این سوال که تفاوت بین پروتئین و پورین چیست گیج شوند. اما مساله ساده‌تر از این حرف‌هاست. تفاوت این دو ماده در این است که پورین (ترکیب آلی) از ترکیبات هتروسیکلیک آلی است که از حلقه‌های پیریمیدین و ایمیدازول ذوب شده تشکیل شده است که یکی از دو گروه بازهای نیتروژنی آلی را تشکیل می‌دهد.

درحالی‌که پروتئین (ترکیب بیوشیمیایی) از یک یا چند زنجیره بلند اسیدآمینه تشکیل شده که توسط پیوندهای پپتیدی کنار هم نگه داشته می‌شوند. پروتئین‌های حیوانی سرشار از پورین هستند. از آن‌جایی که تجمع پورین‌ها می‌تواند منجربه افزایش سطح اسیداوریک و نقرس شود، بهتر است مصرف غذاهای سرشار از پروتئین حیوانی به‌ویژه گوشت گاو محدود شود.

ارتباط بین نقرس و غذا‌های پورین‌دار

نقرس نوع دردناک و التهابی آرتریت است که اغلب مفاصل انگشت شست پا را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. جدا از انگشت شست پا، مفاصلی که بیشتر درگیر می‌شوند، مفاصل مچ پا، زانو، آرنج، مچ دست و بند انگشتان هستند. علاوه‌بر درد شدید در مفصل آسیب‌دیده، سایر علائم نقرس عبارتند از:

• تورم
• سرخی
• حرارت

رایج‌ترین درمان‌ها برای این بیماری شامل داروهای ضدالتهابی و کنترل درد است که علائم را قابل تحمل‌تر می‌کند. در دوره‌های بهبودی، ترکیبی از تغییرات سبک زندگی، مانند پیروی از رژیم غذایی کم‌پورین از عودهای بعدی پیشگیری می‌کند. ترکیبات پورین، چه در بدن تولید شوند و چه از خوردن غذاهای پرپورین ناشی شوند، می‌توانند سطح اسیداوریک را افزایش دهند.

اسیداوریک اضافی می‌تواند کریستال‌های اسیداوریک تولید کند با تجمع در بافت‌های نرم و مفاصل، باعث علائم دردناک نقرس ‌شود. بنابراین برای افراد مبتلابه نقرس، داشتن یک رژیم غذایی باکیفیت ضروری است.

سایز لباساتو
با رژیـــم ما
کوک کـــنهمین الان ثبت نام کن

کلام آخر

پورین چیست؟ پورین‌ها یکی از اجزای اساسی DNA بدن هستند. آن‌ها به رشد و نمو بدن کمک نموده و در غذاهای مختلف یافت می‌شوند. بااین‌حال، مصرف بیش‌ازحد پورین ممکن است باعث مشکلات سلامتی مانند اسیداوریک بالا، نقرس و سنگ کلیه شود. محدود‌کردن مصرف گوشت‌های قرمز، جگر، الکل، شکلات، غذاهای چرب و شیرین، نوشابه‌های گازدار و مخمرها می‌تواند به درمان ‌هایپراوریسمی و کاهش خطر تشدید نقرس کمک کند. یک رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها و سبزیجات تازه درکنار آب فراوان، ماهی، صدف، میگو، مرکبات، قهوه، چای سبز و برخی حبوبات و غلات کامل نیز راهی مناسب برای بهبود علائم افراد مبتلابه نقرس یا اسیداوریک بالای خون است.

منبع: +++++++

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.