صرع و تغذیه

صرع و تغذیه، دو واژه‌ای که شاید در نگاه اول ارتباطی با هم نداشته باشند، اما حقیقت این است که آنچه در بشقاب شما قرار می‌گیرد می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر کنترل تشنج‌ها داشته باشد. بیماری صرع با حملات ناگهانی تشنج، می‌تواند زندگی روزمره را مختل کند، اما دانش تغذیه به کمک آمده است تا نوری تازه بر این مسیر بیفکند. تحقیقات نوین نشان می‌دهند که تغذیه سالم، انتخاب هوشمندانه غذاها و حتی پیروی از رژیم‌های خاص مانند رژیم کتوژنیک می‌تواند در کاهش دفعات و شدت حملات نقش مؤثری ایفا کند.

از پرهیزهای غذایی گرفته تا انتخاب‌های مفید مانند میوه‌ها، پروتئین‌های سالم و چربی‌های مفید، مسیر تغذیه‌ای صرع پیچیده اما قابل مدیریت است. در این مقاله از تیم دکتر کرمانی، می‌خواهیم به دنیای پیچیده اما شگفت‌انگیز ارتباط صرع و تغذیه سفر کنیم. با ما همراه باشید تا با غذاهای مضر برای تشنج، خوراکی‌های مفید، نقش میوه های مفید برای تشنج، و رژیم‌های غذایی خاص مانند رژیم کتوژنیک آشنا شوید و بدانید که برای بیماری صرع چی خوبه و بعد از تشنج چه بخوریم تا به بهبودی سریع‌تر کمک کنیم.

صرع چیست؟ نگاهی کوتاه به این اختلال عصبی

قبل از اینکه به بحث صرع و تغذیه بپردازیم، بیایید به طور خلاصه با خود بیماری صرع آشنا شویم. صرع یک اختلال عصبی مزمن است که با تکرار حملات تشنجی غیرقابل پیش‌بینی مشخص می‌شود. تشنج در واقع طوفانی از فعالیت الکتریکی غیرطبیعی و بیش از حد در سلول‌های مغزی (نورون‌ها) است که می‌تواند منجر به تغییرات موقتی در حرکات بدن، احساسات، رفتار یا سطح هوشیاری فرد شود.

انواع مختلفی از تشنج وجود دارد و علائم آن‌ها نیز می‌تواند از خیره شدن کوتاه مدت تا حرکات پرشی و از دست دادن هوشیاری، بسیار متفاوت باشد. تشخیص و درمان صرع باید حتما توسط متخصص مغز و اعصاب انجام شود.

نقش تغذیه در صرع؛ آیا غذاها می‌توانند محرک یا محافظ باشند؟

ارتباط بین صرع و تغذیه یک حوزه تحقیقاتی فعال است. گرچه در حال حاضر شواهد قطعی مبنی بر اینکه یک نوع غذای خاص به طور مستقیم باعث ایجاد تشنج در تمام افراد مبتلا به صرع شود، وجود ندارد (به جز در موارد نادر “صرع رفلکسی” که یک محرک غذایی خاص می‌تواند تشنج را آغاز کند)، اما تجربیات بیماران و برخی یافته‌های علمی نشان می‌دهند که الگوهای غذایی و برخی مواد می‌توانند بر آستانه تشنج تاثیر بگذارند.

غذاهای مضر برای اعصاب

محرک‌های احتمالی تشنج در برخی افراد:

• کمبود خواب و استرس: این دو عامل از شایع‌ترین محرک‌های تشنج هستند و تغذیه نامناسب می‌تواند به تشدید آن‌ها کمک کند.
• الکل: مصرف الکل، به‌ویژه به مقدار زیاد یا قطع ناگهانی آن، می‌تواند محرک قوی تشنج باشد.
• کافئین: گرچه رابطه کافئین و صرع پیچیده است، اما در برخی افراد، مصرف زیاد کافئین (موجود در قهوه، چای، نوشابه‌های انرژی‌زا) ممکن است آستانه تشنج را پایین بیاورد یا با داروهای ضد صرع تداخل ایجاد کند. با این حال، در موارد نادری هم اثر محافظتی گزارش شده است. مشورت با پزشک در این مورد ضروری است.
• مواد افزودنی و نگهدارنده: برخی بیماران گزارش می‌دهند که رنگ‌های خوراکی مصنوعی، مواد نگهدارنده (مانند بنزوات سدیم) یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی (مانند آسپارتام) می‌توانند در آن‌ها محرک تشنج باشند. بسیاری از غذاهای فرآوری شده و “کم‌چرب” ممکن است حاوی این مواد باشند.
• مونوسدیم گلوتامات (MSG): یک طعم‌دهنده رایج که در برخی افراد حساسیت‌زا است و ممکن است به عنوان محرک تشنج عمل کند.
• آب گریپ‌فروت و انار: خود این میوه‌ها به طور مستقیم باعث تشنج نمی‌شوند، اما می‌توانند با متابولیسم برخی داروهای ضد صرع تداخل کرده و غلظت آن‌ها را در خون تغییر دهند.

اینکه چه چیزی برای تشنج خوب است یا بد، می‌تواند برای هر فرد متفاوت باشد. بنابراین، توجه به تجربیات شخصی و مشورت با پزشک در شناسایی محرک‌های احتمالی بسیار مهم است.

غذاهای مضر برای تشنج؛ از چه چیزهایی باید پرهیز کرد؟

بر اساس آنچه گفتیم و توصیه‌های عمومی، برخی مواد غذایی و نوشیدنی‌ها وجود دارند که افراد مبتلا به صرع بهتر است مصرف آن‌ها را محدود یا از آن‌ها پرهیز کنند. این لیست غذاهای مضر برای تشنج می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• قندهای تصفیه‌شده و کربوهیدرات‌های ساده: نوسانات شدید قند خون می‌تواند در برخی افراد محرک تشنج باشد. شیرینی‌جات، نوشابه‌های گازدار، آبمیوه‌های صنعتی و نان سفید از این دسته‌اند.
• چربی‌های اشباع و ترانس: این چربی‌ها برای سلامت عمومی مضر هستند و می‌توانند التهاب را افزایش دهند. منابع آن‌ها شامل کره، مارگارین، چربی گوشت قرمز، روغن نارگیل و پالم (به مقدار زیاد) و غذاهای فرآوری‌شده مانند کیک‌ها و کلوچه‌های بسته‌بندی شده و فست‌فودها است.
• کافئین زیاد: همانطور که گفته شد، تاثیر آن متغیر است، اما بهتر است مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار محدود شود.
• مواد افزودنی و مصنوعی: سعی کنید تا حد امکان از غذاهای طبیعی و کمتر فرآوری شده استفاده کنید و برچسب مواد غذایی را برای شناسایی افزودنی‌های احتمالی بخوانید.
• الکل: باید به طور کامل از مصرف آن اجتناب شود یا به شدت محدود گردد.
• غذاهای تند و محرک (در برخی افراد): برخی افراد گزارش می‌دهند که غذاهای بسیار تند می‌توانند برایشان محرک باشند.

به یاد داشته باشید، این یک لیست کلی است و مهم‌ترین راهنما، تجربه شخصی شما و مشورت با تیم درمانی‌تان است.

چه غذاهایی برای صرع خوب است؟ راهنمای تغذیه متعادل

حالا که با غذاهای مضر برای تشنج آشنا شدیم، بیایید ببینیم برای بیماری صرع چی خوبه و چه غذاهایی برای صرع خوب است. انجمن صرع و سایر نهادهای معتبر، بر اهمیت یک رژیم غذایی متعادل و کامل برای تأمین تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن و مغز تأکید دارند. یک رژیم غذایی سالم می‌تواند به بهبود سلامت عمومی، کاهش استرس و ثبات بیشتر سطح انرژی کمک کند که همگی در کنترل بهتر صرع مؤثرند.

۱. کربوهیدرات‌های پیچیده و تصفیه‌نشده؛ سوخت پایدار برای مغز

کربوهیدرات‌ها منبع اصلی انرژی برای مغز هستند. اما نوع کربوهیدرات مصرفی بسیار مهم است. انتخاب کربوهیدرات‌های پیچیده به جای انواع ساده و تصفیه‌شده، به حفظ سطح قند خون پایدارتر کمک می‌کند و از نوسانات شدیدی که ممکن است محرک تشنج باشند، جلوگیری می‌کند.

منابع خوب کربوهیدرات‌های پیچیده:

• غلات کامل: جو دوسر، برنج قهوه‌ای، نان سبوس‌دار، کینوا، بلغور.
• میوه‌ها: انواع میوه‌های تازه و کامل (نه آبمیوه‌های صنعتی).
• سبزیجات: به‌ویژه سبزیجات نشاسته‌ای مانند سیب‌زمینی شیرین، کدو حلوایی و ذرت (به مقدار متعادل).
• حبوبات: نخود، لوبیا، عدس.

کربوهیدرات‌های فوق همچنین منبع خوبی از فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند.

۲. پروتئین بدون چربی؛ برای ساخت و ترمیم و ثبات قند خون

پروتئین برای ساخت و ترمیم بافت‌های بدن، تولید آنزیم‌ها و هورمون‌ها و همچنین مبارزه با عفونت‌ها ضروری است. مصرف پروتئین کافی به همراه وعده‌های غذایی می‌تواند به تثبیت قند خون و افزایش احساس سیری کمک کند.

منابع خوب پروتئین بدون چربی:

• گوشت قرمز بدون چربی (به مقدار متعادل)
• مرغ و بوقلمون (ترجیحا سینه و بدون پوست)
• ماهی (به‌ویژه ماهی‌های چرب مانند سالمون که امگا-۳ دارند)
• غذاهای دریایی (میگو، صدف)
• حبوبات (نخود، لوبیا، عدس)
• محصولات سویا (توفو، شیر سویا)
• آجیل و دانه‌ها (بدون نمک و به مقدار متعادل)
• تخم مرغ
• محصولات لبنی کم‌چرب (شیر، ماست، پنیر)

گنجاندن منابع پروتئینی باکیفیت در هر وعده غذایی، بخشی از پاسخ به سوال “برای جلوگیری از تشنج چه بخوریم” است.

۳. چربی‌های سالم؛ دوستان مغز و اعصاب

چربی‌ها برای جذب ویتامین‌های محلول در چربی (A, D, E, K)، تولید هورمون‌ها و سلامت غشای سلول‌های عصبی ضروری هستند. تمرکز باید بر مصرف چربی‌های غیراشباع سالم باشد.

منابع خوب چربی‌های سالم:

• آووکادو
• روغن زیتون فرابکر
• مغزها (گردو، بادام، پسته)
• دانه‌ها (تخم کتان، دانه چیا، تخمه آفتابگردان)
• ماهی‌های چرب (سالمون، ساردین، ماهی خال‌مخالی)
• نارگیل (به مقدار متعادل)

چربی‌های سالم به عملکرد بهتر مغز کمک کرده و می‌توانند اثرات مثبتی بر سلامت کلی داشته باشند.

۴. مایعات کافی؛ هیدراتاسیون برای عملکرد بهینه مغز

کم‌آبی بدن (دهیدراتاسیون) می‌تواند بر عملکرد مغز تاثیر منفی گذاشته و در برخی افراد مستعد، آستانه تشنج را پایین بیاورد. نوشیدن آب کافی در طول روز بسیار مهم است.

 به نقل از healthline:

” Experts recommend that males consume 15.5 cups (3.7 liters) of water daily and females 11.5 cups (2.7 liters).”

بیشتر بخوانید: ویتامین B6 برای چی خوبه؟

 «متخصصان توصیه می‌کنند که مردان روزانه ۱۵.۵ فنجان (۳.۷ لیتر) و زنان ۱۱.۵ فنجان (۲.۷ لیتر) آب مصرف کنند.»

نکته: نیاز به مایعات می‌تواند بر اساس سطح فعالیت، آب و هوا و شرایط فردی متفاوت باشد. همیشه به احساس تشنگی خود توجه کنید و آب را به عنوان نوشیدنی اصلی انتخاب نمایید.

میوه‌های مفید برای تشنج؛ آیا چنین چیزی وجود دارد؟

سوالی که زیاد پرسیده می‌شود این است که آیا میوه های مفید برای تشنج وجود دارند؟ به طور کلی، هیچ میوه خاصی به تنهایی نمی‌تواند تشنج را درمان یا کنترل کند. با این حال، یک رژیم غذایی سرشار از انواع میوه‌ها و سبزیجات تازه به دلیل داشتن ویتامین‌ها، مواد معدنی، آنتی‌اکسیدان‌ها و فیبر، برای سلامت عمومی و عملکرد بهتر مغز مفید است و می‌تواند به طور غیرمستقیم به کاهش عوامل خطر تشنج (مانند استرس اکسیداتیو و التهاب) کمک کند. از جمله میوه‎های مفید برای تشنج می‌توان به موارد زیر تشاره کرد:

• میوه‌های آبدار و تازه: سیب، انواع توت‌ها (به‌ویژه بلوبری که آنتی‌اکسیدان بالایی دارد)، گلابی، هلو و غیره .
• میوه درخت Aidan: اخیرا مطالعه‌ای در نیجریه بر روی میوه درخت Tetrapleura tetraptera (درخت Aidan) انجام شده که نشان می‌دهد عصاره این میوه ممکن است خواص ضد تشنجی مشابه داروی سدیم والپروات داشته باشد. این یافته‌ها بسیار اولیه هستند و نیاز به تحقیقات گسترده‌تری دارند.
• میوه ستاره‌ای (Carambola): در طب سنتی برخی مناطق به عنوان میوه‌ای با خواص ضد تشنج شناخته شده است که به ترکیبات کارامبوکسین و اگزالات آن نسبت داده می‌شود. با این حال، مصرف زیاد این میوه برای افراد با مشکلات کلیوی می‌تواند خطرناک باشد و باید با احتیاط فراوان و مشورت پزشک صورت گیرد.

در مجموع، تمرکز بر مصرف متنوع میوه‌ها به عنوان بخشی از یک رژیم متعادل، بهترین رویکرد است.

رژیم‌های غذایی خاص برای کنترل صرع؛ آیا واقعا موثر است؟

در برخی موارد، به‌ویژه در کودکانی که به درمان‌های دارویی پاسخ نمی‌دهند یا صرع مقاوم به درمان دارند، پزشکان ممکن است رژیم‌های غذایی خاصی را توصیه کنند. این رژیم‌ها باید حتما تحت نظر دقیق تیم پزشکی (متخصص مغز و اعصاب و متخصص تغذیه) اجرا شوند، زیرا می‌توانند پیچیده باشند و نیاز به مکمل‌یاری داشته باشند.

۱. رژیم کتوژنیک؛ چربی بالا، کربوهیدرات بسیار پایین

جالب است بدانید که رژیم غذایی کتوژنیک، احتمال تشنج را در افراد مبتلا به صرع کاهش می‌دهد! علاوه بر این، فرد در رژیم غذایی کتو برای تامین انرژی خود به جای قندها از چربی‌ها (کتون) کمک می‌گیرد و این کار فرد را به مرحله کتوزیس و به تبع تاثیر مثبت رژیم وارد می‌کند.

همچنین، در آزمایشات بالینی انجام شده بر روی این بیماران، شواهد نشان می‌دهد که حتی داروهای ضد صرع هم نتوانسته اثرات ناشی از تشنج‌ها را در این افراد کاهش دهد.

اما در کمال تعجب، رژیم کتوژنیک با برنامه غذایی منحصر به فرد خود، تعداد دفعات تشنج را در ۵۰ درصد از بیماران تا حد زیادی کم می‌کند. این رژیم با کنترل شاخص گلیسمی و محدود کردن منابع کربوهیدرات در غذاها باعث بهبود وضعیت بیماران می‌شود.

به بیان ساده‌تر، حذف قند و شیرینی در این رژیم موجب می‌شود که مغز برای سوخت و ساز از چربی‌ها استفاده کند. در نتیجه، سطح گلوکز خون پایین آمده و فرکانس‌های تشنج نیز کم می‌شود.

نکات مهم: رژیم کتوژنیک بسیار محدودکننده است و نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، اندازه‌گیری غذاها و نظارت پزشکی برای جلوگیری از کمبودهای تغذیه‌ای و عوارض جانبی دارد. حتی مقادیر کم قند می‌تواند اثر رژیم را معکوس کند.

۲. رژیم اصلاح‌شده اتکینز (Modified Atkins Diet – MAD)؛ نسخه منعطف‌تر از رژیم کتوژنیک

رژیم غذایی اتکینز، یک نسخه منعطف‌تر از رژیم کتوژنیک است.

• اساس رژیم: همچنان بر چربی بالا و کربوهیدرات پایین تاکید دارد، اما محدودیت کربوهیدرات کمی کمتر از کتوژنیک است (مثلا ۲۰-۲۵ گرم در روز برای شروع) و نیازی به محدودیت شدید پروتئین یا کالری نیست.
• غذاها: شامل غذاهای پرچرب مانند تخم مرغ، سس مایونز، کره، خامه غلیظ و روغن‌ها.

مزیت رژیم اصلاح‌شده اتکینز، اجرای ساده‌تر از آن نسبت به رژیم کتوژنیک است و برای برخی افراد تحمل‌پذیرتر است.

۳. رژیم با شاخص گلیسمی پایین؛با هدف ثابت نگه‌داشتن سطح ترشح انسولین

رژیم با شاخص گلیسمی پایین (Low Glycemic Index Treatment – LGIT) بر انتخاب کربوهیدرات‌هایی تمرکز دارد که تاثیر کم و آهسته‌ای بر سطح قند خون دارند.

• اساس رژیم: مصرف کربوهیدرات‌هایی با شاخص گلیسمی (GI) پایین (معمولا زیر ۵۰). مقدار کل کربوهیدرات مصرفی نیز کنترل می‌شود اما نه به شدت رژیم کتوژنیک.
• مکانیسم احتمالی: حفظ سطح قند خون پایدارتر ممکن است به کنترل تشنج در برخی افراد کمک کند.
• غذاها: شامل گوشت، پنیر، اکثر سبزیجات پرفیبر و برخی میوه‌ها با GI پایین. نیازی به وزن کردن دقیق غذاها نیست، اما کنترل حجم وعده‌ها مهم است.

در نهایت، انتخاب و اجرای هر یک از این رژیم‌ها باید حتما با صلاحدید و تحت نظارت تیم پزشکی متخصص باشد.

بعد از تشنج چه بخوریم؟ تغذیه برای بهبودی

تجربه تشنج می‌تواند برای بدن بسیار خسته‌کننده باشد. در نتیجه، پاسخ درست به سوال بعد تشنج چی بخوریم می‌تواند به بهبودی سریع‌تر و بازگشت انرژی کمک کند.

• مایعات فراوان: نوشیدن آب برای جبران مایعات از دست رفته و جلوگیری از کم‌آبی مهم است.
• وعده‌های غذایی سبک و متعادل: از غذاهای سنگین و چرب پرهیز کنید. وعده‌های کوچک و مکرر حاوی کربوهیدرات‌های پیچیده (برای انرژی)، پروتئین سبک (برای ترمیم) و میوه‌ها و سبزیجات (برای ویتامین‌ها و مواد معدنی) مناسب هستند.
• غذاهای نرم (در صورت نیاز): اگر فرد دچار آسیب دهانی یا خستگی شدید در جویدن است، غذاهای نرم مانند سوپ، پوره یا اسموتی می‌تواند مفید باشد.
• پرهیز از محرک‌ها: از مصرف کافئین، الکل و غذاهایی که ممکن است محرک باشند، خودداری کنید.

مهم‌ترین نکته پس از تشنج، استراحت کافی و پیگیری با پزشک است. اگر سوالی دارید که “برای تشنج چی خوبه بخوریم” تا از تکرار آن جلوگیری کنیم، باید با پزشک خود در مورد رژیم غذایی طولانی‌مدت صحبت کنید.

آیا بستنی و صرع با هم ارتباط دارند؛ تخم مرغ و ماست چطور؟

برخی سوالات رایج در مورد غذاهای خاص و ارتباط آن‌ها با صرع مطرح می‌شود:

• بستنی و صرع: بستنی به خودی خود معمولا محرک تشنج نیست، اما حاوی قند زیادی است. مصرف زیاد قند و نوسانات قند خون در برخی افراد می‌تواند مشکل‌ساز باشد. بنابراین، مصرف متعادل و انتخاب انواع کم‌شکرتر توصیه می‌شود.
• تخم مرغ و صرع: تخم مرغ یک منبع عالی پروتئین و مواد مغذی است و معمولا برای افراد مبتلا به صرع مفید است، مگر اینکه فرد به آن آلرژی داشته باشد.
• ماست برای تشنج: ماست ساده و کم‌چرب منبع خوبی از پروتئین و کلسیم است و می‌تواند بخشی از یک رژیم غذایی سالم برای افراد مبتلا به صرع باشد. از ماست‌های طعم‌دار و بسیار شیرین پرهیز کنید.

به طور کلی، هیچ کدام از این مواد غذایی به طور ذاتی برای همه افراد مبتلا به صرع مضر یا مفید نیستند و باید در چارچوب یک رژیم غذایی متعادل و با توجه به حساسیت‌های فردی مصرف شوند.

ویتامین‌ها و مواد معدنی مهم در صرع؛ آیا کمبود ویتامین، تحریک کننده تشنج است؟

گرچه مکمل‌های ویتامینی به طور روتین برای درمان صرع توصیه نمی‌شوند، اما کمبود برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند بر آستانه تشنج تاثیر بگذارد:

• ویتامین B6 (پیریدوکسین): کمبود شدید آن، به‌ویژه در نوزادان، می‌تواند باعث تشنج‌های مقاوم به درمان شود.
• منیزیم: سطوح پایین منیزیم می‌تواند منجر به افزایش تحریک‌پذیری عصبی و تشنج شود.
• کلسیم و سدیم: عدم تعادل این الکترولیت‌ها نیز می‌تواند بر فعالیت الکتریکی مغز تاثیر بگذارد.

برخی داروهای ضد صرع می‌توانند جذب یا متابولیسم ویتامین‌های خاصی (مانند ویتامین D، فولات) را تحت تاثیر قرار دهند. بنابراین، پزشک ممکن است در صورت نیاز، مصرف مکمل‌های خاصی را توصیه کند. هرگز بدون مشورت پزشک مکمل مصرف نکنید.

دمنوش‌ها و گیاهان دارویی؛ آیا برای صرع مفیدند؟

علاقه به درمان‌های گیاهی رو به افزایش است، اما در مورد صرع باید بسیار محتاط بود. گرچه برخی گیاهان مانند سنبل‌الطیب، بابونه یا گل ساعتی به دلیل خواص آرام‌بخشی‌شان ممکن است به طور غیرمستقیم به کاهش استرس (که خود یک محرک تشنج است) کمک کنند، اما:

• شواهد علمی محدود: مطالعات معتبر و کنترل‌شده کمی در مورد اثربخشی مستقیم گیاهان دارویی در درمان صرع وجود دارد.
• خطر تداخلات دارویی: بسیاری از گیاهان دارویی می‌توانند با داروهای ضد صرع تداخل داشته و اثربخشی آن‌ها را کم یا عوارض جانبی‌شان را زیاد کنند.
• سمیت احتمالی: برخی گیاهان حتی ممکن است سمی باشند یا علائم را بدتر کنند.

توصیه اکید: هرگز از دمنوش‌ها یا گیاهان دارویی به عنوان جایگزین درمان‌های پزشکی صرع استفاده نکنید و قبل از مصرف هرگونه فرآورده گیاهی، حتما با پزشک خود مشورت کنید.

جمع‌بندی؛ صرع و تغذیه، یک همکاری برای زندگی بهتر

همانطور که در این مقاله دیدیم، رابطه بین صرع و تغذیه یک موضوع چندوجهی است. گرچه هیچ رژیم غذایی “جادویی” برای درمان قطعی صرع وجود ندارد، اما انتخاب‌های هوشمندانه غذایی و یک رژیم غذایی تشنج متعادل می‌تواند نقش حمایتی مهمی در کنار درمان‌های دارویی ایفا کند. دانستن اینکه چه غذاهایی برای صرع خوب است و از غذاهای مضر برای تشنج پرهیز کردن، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و کاهش احتمالی دفعات یا شدت تشنج‌ها کمک کند.

رژیم‌های غذایی خاص مانند کتوژنیک، تحت نظر پزشک، برای برخی افراد بسیار مؤثر بوده‌اند. اما برای عموم افراد مبتلا به صرع، تمرکز بر یک رژیم غذایی کامل، سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین‌های بدون چربی و چربی‌های سالم، همراه با هیدراتاسیون کافی، بهترین رویکرد است. به یاد داشته باشید که برای جلوگیری از تشنج چه بخوریم یا بعد از تشنج چه بخوریم، سوالاتی هستند که پاسخ آن‌ها باید با توجه به شرایط فردی و با راهنمایی تیم پزشکی (متخصص مغز و اعصاب و متخصص تغذیه مانند تیم دکتر کرمانی) داده شود.

سوالات متداول درباره صرع و تغذیه