علائم سندرم متابولیک چیست و چه ارتباطی با چاقی دارد؟

امروز بسیاری از مردم بدون اینکه بدانند دچار سندرم متابولیک هستند. دلیل اینکه بسیاری از ما از وجود این سندرم بی خبریم این است که نشانه‌هایش بسیار شایع است طوری که نادیده گرفته می‌شود. سندروم متابولیک مجموعه‌ای از شرایط است که با هم اتفاق می‌افتند و خطر ابتلا به بیماری قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع 2 را افزایش می‌دهند. این شرایط شامل افزایش فشارخون، قند خون بالا، چربی اضافی بدن در اطراف کمر و سطوح غیر طبیعی کلسترول یا تری گلیسیرید است.

داشتن تنها یکی از این شرایط به خودی خود، به معنای ابتلا به سندروم متابولیک نیست، اما بدان معناست که فرد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری‌های جدی‌تر است. این عارضه به طور فزاینده‌ای رایج است و تا یک سوم بزرگسالان ایالات متحده به آن مبتلا هستند. اگر به این بیماری یا هر یک از اجزای آن مبتلا هستید، شاید زمان آن رسیده باشد که در سبک زندگی خود تجدیدنظر کنید. ما در این مقاله، به علائم سندروم متابولیک، عوارض آن، اثر این بیماری روی افراد مختلف از جمله کودکان و روش‌های پیشگیری و درمان پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.

سندروم متابولیک چیست؟

سندرم متابولیک مجموعه‌ای از پنج بیماری است که می‌تواند منجر به بیماری قلبی، دیابت، سکته مغزی و سایر مشکلات سلامتی شود. این سندرم زمانی تشخیص داده می‌شود که فردی سه یا چند مورد از علائم زیر را داشته باشد:

• قند خون بالا
• سطوح پایین کلسترول HDL در خون
• سطوح بالای تری گلیسیرید در خون
• دور کمر بزرگ یا بدن “سیبی شکل”

اگرچه هر یک از موارد گفته شده، یک عامل خطر برای بیماری قلبی عروقی محسوب می‌شود، اما زمانی که فردی سه علامت یا بیشتر داشته باشد و به سندروم متابولیک نیز مبتلا شود، احتمال ابتلا به یک بیماری جدی قلبی عروقی افزایش می‌یابد. به عنوان مثال، فشارخون بالا یک عامل هشداردهنده مهم برای بیماری‌های قلبی – عروقی است، اما زمانی که با سطح بالای قند خون ناشتا و چاقی شکمی (کمر بزرگ) همراه شود، احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی – عروقی را باز هم افزایش می‌دهد.

این سندروم یک اختلال جدی است که افراد را در معرض خطر بیشتر بیماری‌های قلبی، دیابت، سکته مغزی و بیماری‌های مرتبط با تجمع چربی در دیواره شریان‌ها (آترواسکلروز) قرار می‌دهد. علل زمینه‌ای سندروم متابولیک شامل اضافه وزن و چاقی، مقاومت به انسولین، عدم تحرک بدنی، عوامل ژنتیکی و افزایش سن است.

اگرچه این سندروم یک بیماری جدی است، اما می‌توانید با کاهش وزن خطر را به میزان قابل توجهی کاهش دهید. افزایش فعالیت بدنی، یک رژیم غذایی سالم سرشار از غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات و ماهی و مدیریت قندخون، کلسترول و فشارخون، روش‌های خوبی برای کنترل این بیماری هستند.

علائم سندرم متابولیک کدامند؟

بیشتر اختلالات مرتبط با سندرم، علامت یا علائم واضحی ندارند. یکی از نشانه‌هایی که قابل مشاهده است، دور کمر بزرگ است، و اگر قندخون شما بالا باشد، ممکن است متوجه علائم و نشانه‌های دیابت مانند افزایش تشنگی، تکرر ادرار، خستگی، و تاری دید شوید. علائم زیر از نشانه‌های سندروم متابولیک است.

• داشتن اضافه وزن یا داشتن چربی بیش از حد در اطراف کمر
• سطوح بالای تری گلیسیرید (چربی در خون) و سطوح پایین HDL (کلسترول “خوب”) در خون که می‌تواند منجر به تصلب شرایین شود
• فشار خون بالا که به طور مداوم 90/140 میلی‌متر جیوه یا بالاتر است
• ناتوانی در کنترل سطح قند خون (مقاومت به انسولین)

سایر مشکلات پزشکی مرتبط با سندروم متابولیک و چاقی عبارتند از:

• کبد چرب
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
• آپنه انسدادی خواب

یکی از علائم سندروم متابولیک، داشتن اضافه وزن یا داشتن چربی بیش از حد در اطراف کمر است.

این علائم هم می‌توانند از علائم سندروم متابولیک باشند:

سایز شلوارهایتان افزایش یافته

به تگ جین‌هایتان نگاه کنید – اگر سایز آن بیش از 40 باشد  به دردسر افتاده‌اید. چاقی شکمی، یکی از مهمترین نشانه‌های خطر سندروم متابولیک است. دور کمر بیش از101 سانتی‌متر برای مردان و 89 سانتی‌متر برای خانم‌ها از بارز ترین نشانه‌ها است. سندروم متابولیک مجموعه‌ای از عوامل خطر (چاقی شکمی، قند خون بالا، فشار خون بالا، سطح بالای تری گلیسیرید خون و سطح پایین کلسترول HDL) است که باعث افزایش خطر بیماری‌های قلبی، دیابت و دیگر مشکلات جدی سلامت می‌شود. اگر سه مورد یا بیشتر از این نشانه‌ها را داشته باشید قطعا دچار سندروم متابولیک هستید.

تمام مدت تشنه هستید و یکسره باید به دستشویی بروید

اگر نمی‌توانید تشنگی‌تان را فرو بنشانید و دائم به دستشویی می‌روید ممکن است نشانه این باشد که قند خون بالایی دارید. بسیاری از مردم نمی‌دانند سطح قند خونشان چند است تا زمانی که واقعا از حالت نرمال خارج می‌شود. غیر از دیابت، استرس بیماری، زیاد خوردن و یا به اندازه کافی ورزش نکردن می‌تواند باعث مقاومت به انسولین شود.

سردرد، سرگیجه یا احساس تاری دید دارید

به فشار خون، قاتل خاموش گفته می‌شود چون معمولا تا وقتی به شدت بالا نرود چیزی متوجه نمی‌شوید. از نشانه‌های نگران کننده فشار خون بالا سردرد، سرگیجه، تاری دید، درد قفسه سینه و مشکل در تنفس است. اگر هر کدام از این نشانه‌ها را حس کردید باید هرچه سریع‌تر به دنبال درمان باشید.

لاغرید اما چربی دارید

اگر جزء افرادی هستید که به نظر لاغر می‌آیید اما زیر لباستان چربی شکمی پنهان کرده‌اید، ممکن است در خطر سندروم متابولیک قرار داشته باشید. دلیل این خطر، وجود چربی‌های احشایی شکمی است که اطراف ارگان‌های بدن را گرفته‌اند. چربی اطراف ران‌ها نیز نشانه جالبی نیست. بدون توجه به آنچه ترازو می‌گوید یک برنامه غذایی سالم را دنبال کنید و مقدار زیادی ورزش کنید.

رژیم دکتر کرمانی تنها رژیمیه که حسرت هیچ غذایی رو به دلت نمی‌ذاره کافیـه همیـن الان تصمیم بگیری که می‌خـوای وزنت رو کم کنی و به اون اندامی که همیشه آرزوش رو داشتی برسی! از همین لحظه ما کنارتیم تا باهم به هدفت برسیم.

ثبت نام و دریافت رژیم مشاوره خرید رژیم

سطح کلسترول خوبتان به طرز خطرناکی پایین است

اگر در آزمایش خونتان مشخص شود کلسترول HDL شما پایین است باید نگران شوید. سطح HDL کمتر از 50 میلی‌گرم برای خانم‌ها و کمتر از 40 میلی‌گرم برای آقایان یکی از شاخص‌های خطر سندروم متابولیک است.

علائم سندروم متابولیک در کودکان

سندروم متابولیک برخی از کودکان بالای 10 سال را در بزرگسالی در معرض خطر بیماری قلبی و دیابت نوع 2 قرار می‌دهد. بنابراین مهم است که مراقب علائم سندروم متابولیک در کودکان باشید. این علائم با علائم بزرگسالان چندان تفاوتی ندارند و عبارتند از:

• چربی بیش از حد شکم (اندازه گیری دور کمر بالا)
• فشار خون بالا (فشار خون بالا)
• تری گلیسیرید بالا
• کلسترول HDL پایین (“کلسترول خوب”)
• قندخون بالا

اضافه وزن، دلیل اصلی ابتلای کودکان و نوجوانان به سندروم متابولیک است. اضافه وزن یا چاقی باعث مقاومت به انسولین می‌شود. به طور معمول، انسولین به گلوکز کمک می‌کند تا وارد سلول‌های بدن شود. مقاومت به انسولین زمانی اتفاق می‌افتد که بدن به درستی به انسولین پاسخ نمی‌دهد و ورود گلوکز به سلول‌ها را سخت‌تر می‌کند. مقاومت به انسولین و التهاب، به مشکلات مرتبط با سندرم متابولیک اضافه می‌کند.

غربالگری فاکتورهای خطر برای کودکان

چاقی

غربالگری سالانه چاقی برای همه کودکان با استفاده از فرمول BMI توصیه می‌شود. متخصصان اطفال می‌توانند کودکانی با BMI در صدک 95 یا بیشتر از آن را برای یک برنامه جامع مدیریت وزن، ارجاع دهند.

قند خون بالا (ناهنجاری‌های گلوکز)

AAP توصیه می‌کند کودکان 10 ساله و بالاتر، با BMI در صدک 85 یا بیشتر از آن و 2 عامل خطر اضافی، لازم است هر 2 سال یک‌بار با آزمایش گلوکز ناشتا غربالگری شوند. کودکانی که در غربالگری، مبتلا به پیش دیابت یا دیابت نوع 2 تشخیص داده می‌شوند، باید به متخصص غدد اطفال ارجاع داده شوند.

فشار خون بالا

همه کودکان باید سالانه از نظر فشارخون بالا غربالگری شوند.

کلسترول

کلسترول HDL یا چربی ناشتا باید در همه کودکان بین 9 تا 11 سال انجام شود. AAP همچنین پانل چربی ناشتا را در کودکان با BMI در صدک 85 یا بیشتر از آن توصیه می‌کند. اگر کودک مشکوک به علائم سندرم متابولیک باشد، لزوما به این معنی نیست که او به بیماری قلبی یا دیابت مبتلا خواهد شد، اما احتمال ابتلا افزایش می‌یابد. برای برخی از کودکان، تغییر شیوه زندگی ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌های جدی را کاهش دهد. به یاد داشته باشید، اگر بچه‌ها ببینند که والدین‌شان هم سبک زندگی سالم را انتخاب کرده‌اند، راحت‌تر تن به این تغییر می‌دهند.

برای برخی از کودکان، تغییر شیوه زندگی ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌های جدی را کاهش دهد.

علت ایجاد سندروم متابولیک چیست؟

اگرچه برخی از افراد از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به سندروم متابولیک هستند، اما برخی دیگر به دلیل سبک اشتباه زندگی یا شرایط دیگری که منجر به پنج عامل خطر می‌شود، به آن مبتلا می‌شوند. هم اکنون، بیش از 34 درصد از بزرگسالان ایالات متحده مبتلا به نشانگان متابولیک هستند و روند رشد آن در سطح جهانی نیز رو به افزایش است. عوامل متعددی احتمال ابتلا به سندرم متابولیک را افزایش می‌دهند:

• چاقی/اضافه وزن: چاقی یکی از علل بالقوه مهم به این سندرم است. چربی بیش از حد در داخل و اطراف شکم (معده) به شدت با نشانگان متابولیک مرتبط است. با این حال دلایلی که به نظر می‌رسد چاقی شکمی و سندروم متابولیک مرتبط هستند، پیچیده است و به طور کامل شناخته نشده است.
• مقاومت به انسولین: این سندرم ارتباط نزدیکی با یک اختلال متابولیک عمومی به نام مقاومت به انسولین دارد. این زمانی است که بدن نمی‌تواند به طور موثر از انسولین استفاده کند. برخی افراد از نظر ژنتیکی مستعد مقاومت به انسولین هستند.
• نژاد و جنسیت: اگرچه مردان سیاهپوست کمتر از مردان سفیدپوست به سندروم متابولیک مبتلا می‌شوند، اما زنان سیاه‌پوست نسبت به زنان سفیدپوست این میزان بیشتر است.
• سن: خطر ابتلا به این بیماری با افزایش سن افزایش می‌یابد.

بسیاری از عواملی که به سندرم متابولیک کمک می‌کنند را می‌توان از طریق تغییر سبک زندگی کاهش داد. موارد دیگری که فرد را در معرض خطر ابتلا به این اختلال قرار می‌دهد عبارتند از:

• عدم فعالیت بدنی
• برنامه غذایی با کربوهیدرات بالا
• دیابت بارداری یا دیابت نوع 2
• سیگار کشیدن

کدام افراد بیشتر مستعد ابتلا به سندروم متابولیک هستند؟

با توجه به شیوع این نشانگان تخمین زده می‌شود که از هر چهار نفر یک نفر این معیارها را دارد. پس لازم است همه مراقب علائم سندروم متابولیک در جسم خود باشند. با این حال اغلب مردم حتی نمی‌دانند که این اختلال، چیست. با توجه به این‌که این بیماری به عنوان مجموعه‌ای از عوامل خطر ازجمله قند خون بالا، چربی اضافی شکم، فشار خون بالا و سطح کلسترول ناسالم تعریف می‌شود، پس افرادی که هر یک از این علائم را دارند، بیشتر مستعد ابتلا به سندروم متابولیک هستند. برخی از این عوامل خطر قابل کنترل و برخی غیرقابل کنترل هستند اما اگر بدانید که چه کسانی مستعد ابتلا به این اختلال هستند، بهتر می‌توانید از سلامت خود محافظت کنید. عوامل موثر عبارتند از:

افزایش سن از عوامل ابتلا به سندروم متابولیک

علائم سندروم متابولیک با افزایش سن، شایع‌تر می‌شود. خطر ابتلا به سندرم متابولیک از 20 درصد در 40 سالگی، به 35 درصد در 50 سالگی، به 45 درصد در 60 سالگی و بعد از آن افزایش می‌یابد.

لخته شدن خون و التهاب

هر دو این عوارض در افراد مبتلا رایج است. پزشک می‌تواند با انجام آزمایش‌های خون متوجه شود که آیا شما در معرض خطر بالای لخته شدن و التهاب هستید یا خیر.

با انجام آزمایش‌های خون متوجه می‌شوید که آیا شما در معرض خطر بالای لخته شدن و التهاب هستید یا خیر.

چاقی ارثی

حتی اگر چاق نیستید اما خانواده‌ای چاق دارید، ممکن است بیشتر در معرض خطر باشید.

اهالی آسیای جنوبی

به نظر می‌رسد که ساکنان جنوب آسیا در معرض خطر بیشتری برای مقاومت به انسولین هستند. به همین دلیل، انجمن قلب آمریکا و موسسه ملی قلب، ریه و خون توصیه‌های متفاوتی برای این گروه دارند.

سایز دور کمر

اندازه کمر ببش از 88 سانتی‌متر (برای مردان) و 78 سانتی‌متر (برای زنان) یک عامل خطر است.

نژاد

آمریکایی‌های آفریقایی تبار و آمریکایی‌های مکزیکی بیشتر در معرض ابتلا به این سندرم هستند.

شاخص توده بدنی (BMI) بیشتر از 25

BMI شاخص‌ اندازه‌گیری چربی بدن در مقایسه با قد و وزن است. افراد با bmi بالا بیشتر در معرض ابتلا به سندروم متابولیک هستند.

سابقه شخصی یا خانوادگی دیابت

زنانی که در دوران بارداری به دیابت مبتلا بوده‌اند (دیابت بارداری) یا افرادی که یکی از اعضای خانواده آن‌ها مبتلا به دیابت نوع 2 است، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این نشانگان هستند. همچنین استغعمال دخانیات و مصرف الکل نیز شانس ابتلا به این سندروم را افزایش می‌دهد.

سایر شرایط پزشکی

سندروم متابولیک با تعدادی از شرایط پزشکی نیز مرتبط است که عبارتند از:

• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
• کبد چرب
• سنگ‌های صفراوی کلسترولی و لیپودیستروفی (که بر توزیع چربی تأثیر می‌گذارد).

همچنین، سه مورد زیر نیز بر افزایش مخاطره سندروم متابولیک می‌افزایند:

• یائسگی
• رژیم غذایی پرچرب
• شیوه زندگی کم‌تحرک

در یک تحقیق گسترده مشخص شد که در میان بزرگسالان آمریکایی 18 ساله یا بالاتر، شیوع نشانگان متابولیک بیش از 35 درصد از سال 1988 تا 1994 تا 2007-2012 افزایش یافته است. یعنی تا سال 2012، بیش از یک سوم از کل بزرگسالان ایالات متحده، معیارها و علائم این بیماری را نشان می‌دادند.

رژیم غذایی پرچرب، بر افزایش مخاطره سندروم متابولیک می‌افزاید.

چگونه سندروم متابولیک را می‌توان تشخیص داد؟

بیشتر عوامل خطر سندروم متابولیک هیچ علامتی ندارند. معمولاً نمی‌توانید فشار خون یا کلسترول بالا را احساس کنید و اغلب، تنها علامت ظاهری، تجمع توده چربی شکمی است. بنابراین تنها راه برای فهمیدن این‌که آیا به این سندروم مبتلا هستید یا خیر این است که با پزشک خود مشورت کنید. اگر یک فرد چاق یا دارای اضافه وزن مبتلا به آکانتوز نیگریکانس یا سابقه خانوادگی دیابت یا بیماری قلبی باشد، پزشکان ممکن است به سندروم متابولیک مشکوک شوند و برای اطمینان، آزمایشات زیر را انجام دهند:

• اندازه‌گیری BMI و دور کمر
• اندازه‌گیری فشار خون
• آزمایشات خون، از جمله پانل لیپید، آزمایش گلوکز و/یا هموگلوبین A1c

از آن‌جایی که این سندرم و چاقی دست به دست هم می‌دهند، پزشکان ممکن است آزمایش‌های بیشتری را برای بررسی سایر مشکلات مرتبط با وزن مانند کبد چرب، PCOS و آپنه تجویز کنند. از سوی دیگر، متخصصان معیارهایی را برای تشخیص سندرم متابولیک تعیین کرده‌اند که عبارتند از:

• چاقی شکمی
• BMI بالای 25
• تری گلیسیرید بالا
• کلسترول HDL پایین
• فشارخون بالا یا استفاده از دارو برای کاهش فشارخون
• قندخون بالا در حالت ناشتا
  

سندروم متابولیک ریسک ابتلا به چه بیماری‌هایی را افزایش می‌دهد؟

از آن‌جایی که نشانگان متابولیک، خطر ابتلا به بیماری‌های طولانی‌مدت (مزمن) را افزایش می‌دهد، آگاهی از این بیماری‌ها مهم است. بیماری‌هایی که ممکن است در نتیجه سندرم متابولیک ایجاد شوند عبارتند از:

• بیماری قلبی-عروقی
• دیابت نوع 2
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
• کبد چرب
• سنگ‌های صفراوی کلسترولی
• آسم
• مشکلات خواب
• برخی از انواع سرطان

عوارض ابتلا به سندروم متابولیک چیست؟

عوارض سندرم متابولیک مهمترین وجه این اختلال هستند که شامل موارد زیر می‌شوند:

دیابت نوع 2: اگر برای کنترل وزن اضافی تغییری در سبک زندگی خود ایجاد نکنید، ممکن است مقاومت به انسولین، باعث افزایش سطح قند خون و منجر به دیابت نوع 2 شود.

بیماری قلبی و عروقی: کلسترول بالا و فشار خون بالا می‌تواند به ایجاد پلاک در شریان‌ها منجر شود. این پلاک‌ها می‌توانند با تنگ کردن شریان‌ها باعث قلبی یا سکته شوند.

سکته مغزی: از دیگر عوارض ابتلا به این سندروم افزایش ریسک سکته‌های مغزی است.

راه‌های پیشگیری از سندروم متابولیک چیست؟

بهترین راه برای پیشگیری از این بیماری، حفظ وزن مناسب، داشتن یک رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی است. رژیم غذایی شما باید مقدار کمی نمک، قند، چربی جامد و غلات تصفیه شده داشته باشد. تعهد مادام‌العمر به یک سبک سالم می‌تواند از شرایطی که باعث ایجاد نشانگان می‌شود، به میزان زیادی جلوگیری کند. سبک زندگی سالم شامل موارد زیر می‌شود:

• 30 دقیقه فعالیت بدنی 
• مصرف سبزیجات، میوه‌ها، پروتئین بدون چربی و غلات کامل 
• محدود کردن چربی اشباع و نمک در رژیم غذایی
• حفظ وزن سالم

پیشگیری یا معکوس کردن سندرم متابولیک

ممکن است عجیب به نظر برسد اما شما می‌توانید با ایجاد برخی تغییرات مهم، مثل موارد زیر، حتی روند ابتلا به این بیماری را مانند بسیاری از بیماری‌های دیگر معکوس کنید:

• ترک سیگار
• کاهش مصرف الکل
• استفاده از برخی داروها (در صورت لزوم، پزشک شما ممکن است دارویی برای کمک به کنترل فشارخون، قندخون و سطح کلسترول شما نیز تجویز کند)

اگرچه در بزرگسالی، سندرم متابولیک، مجموعه‌ای متشکل از حداقل 3 تا از 5 عامل خطرناک شامل چاقی شکم، فشارخون بالا، قندخون بالا، کلسترول غیرطبیعی و تری گلیسیرید بالا، بیماری قلبی-عروقی و دیابت نوع 2 را پیش‌بینی می‌کند، اما به نظر می‌رسد که تصمیم‌گیری در مورد زمانی که یک کودک به سندرم متابولیک مبتلا است، پیچیده‌تر است، زیرا تعریف یکسانی برای این بیماری در کودکان وجود ندارد. به همین دلیل، آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه می‌کند که پزشکان اطفال، برای پیشگیری از نشانگان متابولیک در کودکان و نوجوانان، بیشتر بر روی عوامل خطر و غربالگری عوامل خطر تمرکز کنند.

مدیریت سبک زندگی

درمان سندروم معمولاً شامل تغییر سبک زندگی است که این به معنای کاهش وزن، همکاری با یک متخصص تغذیه برای تغییر رژیم غذایی و ورزش بیشتر است. کاهش وزن باعث افزایش کلسترول HDL (“خوب”) و کاهش کلسترول LDL (“بد”) و تری‌گلیسیرید شده و همچنین می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش دهد.

توجه داشته باشید که از دست دادن حتی مقدار کمی وزن، می‌تواند فشارخون و چربی اطراف شکم را کاهش و حساسیت به انسولین را افزایش دهد. به کار بستن برنامه غذایی سالم، مشاوره با پزشک و ورزش منظم، بیشتر از گرفتن یک رژیم غذایی به تنهایی، عوامل خطر را کاهش می‌دهد.

انتخاب یک رژیم غذایی درست

تغییر در رژیم غذایی در درمان این سندرم مهم است. درمان مقاومت به انسولین کلید تغییر سایر عوامل خطر است. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد نوع کربوهیدرات مصرفی ممکن است بر نیاز بدن به انسولین تأثیر بگذارد. غذاهایی با شاخص گلیسمی پایین (GI) مانند غلات کامل، لبنیات، حبوبات و میوه‌ها، انتخاب بهتری نسبت به غذاهایی با شاخص گلیسمی بالا (مانند نان سفید، کیک و بیسکویت) هستند. غذاهای با GI بالا به انسولین بیشتری برای پاکسازی گلوکز از جریان خون و حفظ سطح گلوکز خون در محدوده طبیعی نیاز دارند که ممکن است بر بدن استرس وارد کند.

مطالعات اخیر نشان می‌دهد که به‌ویژه برای بزرگسالان بالای 60 سال، مصرف بیشتر غلات کامل (سه وعده یا بیشتر در روز) با کاهش خطر ابتلا به سندروم متابولیک و مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی-عروقی مرتبط است. به طور کلی، بهترین راه برای درمان مقاومت به انسولین، کاهش وزن و فعالیت بدنی بیشتر است. همچنین با انجام موارد زیر می‌توانید نتیجه بهتری بگیرید:

• انواع غذاها را در برنامه غذایی خود بگنجانید.
• از چربی‌های سالم استفاده کنید. چربی‌های غیراشباع می‌توانند به حفظ سلامت قلب کمک کنند. این چربی‌های سالم در مغزها، دانه‌ها و برخی از انواع روغن‌ها مانند زیتون و کلزا یافت می‌شوند.
• به جای برنج سفید و نان سفید، غلات کامل مانند برنج قهوه‌ای و نان سبوس‌دار را انتخاب کنید. غذاهای سبوس‌دار در مقایسه با غذاهای فرآوری شده، سرشار از مواد مغذی هستند. غلات کامل، فیبر بیشتری دارند، بنابراین بدن آن‌ها را کندتر جذب می‌کند. آن‌ها باعث افزایش سریع انسولین (که می‌تواند باعث گرسنگی و میل به غذای بیشتر شود) نمی‌شوند. دستورالعمل‌های غذایی 2015-2020 از USDA توصیه می‌کند که حداقل نیمی از غلات برنامه غذایی، باید غلات کامل باشد.
• میوه و سبزیجات بیشتری بخورید. براساس دستورالعمل‌های غذایی 2015-2020، فردی که رژیم غذایی 2000 کالری در روز دارد، باید روزانه 2.5 فنجان سبزیجات و 2 فنجان میوه مصرف کند. این مقدار، بسته به میزان کالری موردنیاز شما متفاوت خواهد بود. اما حتما در سبد غذایی روزانه خود، انواع میوه‌ها و سبزیجات را بگنجانید. میوه‌ها و سبزیجات مختلف، مقادیر و انواع مختلفی از مواد مغذی و ویتامین‌ها را دارند.

• هنگام صرف غذا، بخشی از غذای رستوران خود را به خانه ببرید. وقتی برای صرف غذا به رستوران می‌روید یا سفارش غذای از بیرون می‌دهید، سعی کنید مقداری از غذا را بخورید و برای بقیه آن، یک ظرف تقاضا کنید. یا این‌که می‌توانید از انتخاب وعده‌های بزرگ خودداری کنید. بسیاری از پرس‌های غذای رستوران‌ها برای یک نفر خیلی زیاد هستند، بنابراین می‌توانید با دوستان یا نزدیکان‌تان به رستوران بروید و بخشی از غذای خود را با آن‌ها تقسیم کنید و یا این‌که از منوی غذا، یک پیش‌غذا به جای غذای اصلی سفارش دهید (البته حواس‌تان باشد که این پیش‌غذا چیزی مثل سیب‌زمینی سرخ‌کرده نباشد).

• برچسب موادغذایی را با دقت بخوانید. به تعداد وعده‌های موجود و‌ اندازه سرو بسیار دقت کنید. اگر روی برچسب نوشته شده است که یک وعده 150 کالری است اما تعداد وعده‌های موجود در بسته‌بندی 3 وعده است و شما کل ظرف را می‌خورید، باید بدانید که 450 کالری دریافت کرده‌اید.

• غذاهایی را انتخاب کنید که قند افزودنی کمی دارند.
• ورزش به افرادی که دارای اضافه وزن یا چاقی هستند، بافت عضلانی و ماهیچه‌ای هدیه می‌کند و در عین حال، به از دست دادن سریع‌تر چربی نیز کمک خواهد کرد. همچنین به شما کمک می‌کند تا زودتر از زمانی که رژیم می‌گرفتید، وزن کم کنید زیرا بافت ماهیچه‌ای، سریع‌تر کالری می‌سوزاند.
• پیاده‌روی تقریباً برای هرکسی یک ورزش عالی است. به آرامی با 30 دقیقه پیاده‌روی روزانه به مدت چند روز در هفته شروع کنید. به تدریج زمان بیشتری را اضافه کنید تا بیشتر روزهای هفته برای مدت طولانی‌تری پیاده‌روی کنید. ورزش فشار خون را کاهش می‌دهد و می‌تواند به پیشگیری از دیابت نوع 2 کمک کند و همچنین به شما کمک می‌کند احساس بهتری داشته باشید، اشتها را کاهش می‌دهد، خواب را بهبود می‌بخشد، انعطاف‌پذیری و احساس سبکی و انرژی بالا را به همراه دارد و منجر به کاهش کلسترول LDL نیز می‌شود. قبل از شروع هر برنامه ورزشی با پزشک خود صحبت کنید.

پیاده‌روی تقریباً برای هرکسی یک ورزش عالی است.

راه‌های درمان سندروم متابولیک

اما ممکن است این سوال نیز به وجود بیاید که آیا درمانی برای کاهش علائم سندروم متابولیک وجود دارد؟ البته که وجود دارد. ما در این نوشتار، دو درمان عمومی را به طور اجمالی، بیان می‌کنیم:

دارو

افراد مبتلا ممکن است نیاز به مصرف دارو به عنوان درمان داشته باشند. این امر به ویژه در صورتی صادق است که رژیم غذایی و سایر تغییرات سبک زندگی تفاوتی ایجاد نکرده باشد. پزشک شما ممکن است دارویی برای کمک به کاهش فشارخون، بهبود متابولیسم انسولین، کاهش کلسترول LDL و افزایش کلسترول HDL، افزایش کاهش وزن یا ترکیبی از آن‌ها تجویز کند.

جراحی کاهش وزن

جراحی کاهش وزن (جراحی چاقی) یک درمان موثر برای چاقی در افرادی است که قادر به کاهش وزن از طریق رژیم غذایی، ورزش یا دارو نبوده‌اند. همچنین ممکن است به افرادی که چاق کمتری هستند اما عوارض قابل توجهی از چاقی خود دارند کمک کند. مطالعات نشان داده‌اند که جراحی بای پس معده به کاهش فشارخون، کلسترول و وزن بدن در یک سال پس از عمل کمک می‌کند.

جراحی کاهش وزن را می‌توان به روش‌های مختلفی انجام داد، اما همه آن‌ها درمان‌هایی از نوع سوء جذب، محدودکننده یا ترکیبی از این دو هستند. روش‌های سوء جذب، نحوه عملکرد سیستم گوارش را تغییر می‌دهد. روش‌های محدودکننده، آن‌هایی هستند که‌ اندازه معده را تا حد زیادی کاهش می‌دهند. پس از آن، معده غذای کمتری در خود نگه می‌دارد، اما عملکردهای گوارشی، دست نخورده باقی می‌مانند.

سخن پایانی

سندروم متابولیک، یک اصطلاح پزشکی برای ترکیبی از بیماری‌های دیابت، فشار خون بالا و چاقی است و علائم سندروم متابولیک نیز به گونه‌ای شگفت‌انگیز با علائم این بیماری‌ها مشابه است. توجه داشته باشید که دیابت، فشار خون بالا و چاقی به خودی خود می‌توانند به رگ‌های خونی شما آسیب برسانند، اما داشتن هر سه با هم بسیار خطرناک است. این سندروم، افراد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب، سکته مغزی و سایر بیماری‌های موثر بر رگ‌های خونی قرار می‌دهد.

این سندروم را غالبا با این روش‌ها تشخیص می‌دهند:

• اندازه‌گیری BMI و دور کمر
• اندازه‌گیری فشار خون
• آزمایشات خون، از جمله پانل لیپید، آزمایش گلوکز و/یا هموگلوبین A1c

این اختلال مادام‌العمر است و بهتر است با کمک رژیم غذایی سالم، ورزش، ترک سیگار و الکل و چکاپ پزشکی کنترل شود.

منبع: +++++++++++++

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.