دکتر کرمانی » مجله » رژیم ها » رژیم تناسب اندام
آیا می‌دانستید که از هر 5000 کودک 1 نفر بلوغ زودرس را تجربه می‌کند؟ اگرچه باور این موضوع ممکن است کمی سخت باشد، اما واقعیت این است که رشد روزافزون چاقی و بلوغ زودرس و ارتباط بین این دو موضوع در کودکان، محققان و والدین را تا حدودی دچار نگرانی کرده است. اما دقیقا چه […]
تایید شده توسط کارشناس تغذیه دکترکرمانی قبل از هر اقدامی با پزشک متخصص مشورت نمایید.
آیا می‌دانستید که از هر 5000 کودک 1 نفر بلوغ زودرس را تجربه می‌کند؟ اگرچه باور این موضوع ممکن است کمی سخت باشد، اما واقعیت این است که رشد روزافزون چاقی و بلوغ زودرس و ارتباط بین این دو موضوع در کودکان، محققان و والدین را تا حدودی دچار نگرانی کرده است. اما دقیقا چه ارتباطی بین چاقی و بلوغ زودرس وجود دارد؟ و چگونه ممکن است بر کودکان تأثیر بگذارد؟ تحقیقات، ارتباط‌های ظریفی را بین بلوغ زودرس و چاقی، به‌ویژه در دختربچه‌ها نشان میدهد، اما وجود روند مشابه در پسربچه‌ها هنوز به اثبات نرسیده است. ما در این مقاله به بررسی علل، علائم و عوارض بلوغ زودرس و نقش افزایش وزن در این مساله پرداخته‌ایم. روش‌های پیشگیری و درمان بلوغ زودرس نیز جزو سرفصل‌های این مقاله هستند. با ما بمانید.
بلوغ زودرس به معنای جلو افتادن غیرطبیعی بدن از سیکل طبیعی خود و ورود از مرحله کودکی به بزرگسالی، همراه با رشد اندام‌های زنانه و مردانه و ترشح هورمون‌های جنسی است. این فرایند ممکن است به دلایل مختلفی صورت بگیرد، اما در هرحال، ضررهای جبران ناپذیری را بر جسم کودکان وارد می‌سازد. مساله چاقی و بلوغ زودرس نیز مساله‌ی پیچیده‌ای است که در سالیان اخیر بیشتر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. از سوی دیگر کنترل آغاز بلوغ تنها به کمک برخی داروها و یا تغییرات اساسی در سبک زندگی ممکن است. بلوغ زودرس در دختران قبل از 8 سالگی و در پسران قبل از 9 سالگی به وقوع می‌پیوندد و آن‌ها را به سرعت وارد مقولات مرتبط با جنسیت می‌کند. این موضوع هم از نظر روانی و هم بیولوژیکی تاثیر نامطلوبی بر جسم و روان کودک برجای می‌گذارد. تغییر در فرم و اندازه بدن، رشد سریع استخوان‌ها و ماهیچه‌ها و افزایش توانایی بدن برای تولید مثل از جمله پیامدهای بلوغ زودرس است. تماشای صحنه‌های نامناسب جنسی، خیالپردازی‌های جنسی، برخی از تومورها، اختلالات هورمونی، عفونت‌ها، ناهنجاری‌های مغزی یا صدمات به دستگاه تناسلی یا مغز ممکن است باعث بلوغ زودرس شوند. علائم و نشانه‌های بلوغ زودرس شامل موارد زیر است:
توجه شود که اگر کودک هر یک از علائم یا نشانه‌های بلوغ زودرس را داشته باشد، باید با پزشک مشورت شود.
این ویدئوی دکتر کرمانی در مورد فاجعه‌ی کودکان چاق رو از دست ندید:
علت بلوغ زودرس بستگی به این دارد که مشخص شود آیا کودکان به بلوغ زودرس مرکزی دچارند یا بلوغ زودرس محیطی؟! علت بلوغ زودرس مرکزی اغلب قابل شناسایی نیست. به همین دلیل تحقیقات بر روی رابطه چاقی و بلوغ زودرس نیز همچنان در دست انجام است. برای اکثر کودکان مبتلا به این بیماری، هیچ مشکل پزشکی زمینه‌ای و هیچ دلیل قابل شناسایی برای بلوغ زودرس وجود ندارد. در موارد نادر، بلوغ زودرس مرکزی ممکن است به دلیل موارد زیر باشد:
استروژن یا تستوسترون در بدن کودک باعث ایجاد بلوغ زودرس محیطی می‌شود. این بلوغ بدون دخالت هورمون در مغز رخ میدهد. علت ترشح استروژن یا تستوسترون در بدن به دلیل مشکلات مربوط به تخمدان‌ها، بیضه‌ها، غدد فوق کلیوی یا غده هیپوفیز است. در دختران و پسران، موارد زیر ممکن است منجر به بلوغ زودرس محیطی شود:
بلوغ زودرس به معنای جلو افتادن غیرطبیعی بدن از سیکل طبیعی خود و ورود از مرحله کودکی به بزرگسالی است.
در پسران، بلوغ زودرس محیطی ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
برای تشخیص بلوغ زودرس، پزشک موارد زیر را انجام میدهد:
پزشک همچنین باید بفهمد کودک مبتلا به چه نوع بلوغ زودرسی است. برای انجام این کار، او آزمایشی به نام آزمایش تحریک هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH) انجام میدهد. در کودکان مبتلا به بلوغ زودرس مرکزی، هورمون GnRH باعث افزایش سطح هورمون‌های دیگر می‌شود. در کودکان مبتلا به بلوغ زودرس محیطی، سایر سطوح هورمونی ثابت می‌ماند.
آزمایش‌های دیگری نیز برای کودکان مبتلا به بلوغ زودرس محیطی برای یافتن علت وضعیت آن‌ها ضروری است؛ برای مثال، پزشک ممکن است آزمایش‌های خون اضافی را برای بررسی سایر سطوح هورمونی انجام دهد یا در دختران، ممکن است برای بررسی وجود کیست یا تومور تخمدان سونوگرافی تجویز شود.
برای تشخیص بلوغ زودرس، پزشک از آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح هورمون استفاده می‌کند.
در دختران، بلوغ زودرس محیطی ممکن است با عوارض زیر همراه باشد:
سایر عوارض احتمالی بلوغ زودرس، شامل موارد زیر هستند.
کودکان مبتلا به بلوغ زودرس ممکن است در ابتدا به سرعت رشد کنند و در مقایسه با همسالان خود قد بلندی داشته باشند؛ اما از آن‌جایی که استخوان‌های آن‌ها سریع‌تر از حد معمول بالغ می‌شوند، رشد این کودکان نیز اغلب زودتر از حد معمول متوقف می‌شود. این می‌تواند باعث شود آن‌ها در بزرگسالی کوتاه‌تر از حد متوسط باشند. درمان زودهنگام بلوغ زودرس، به‌ویژه زمانی که در کودکان بسیار کم سن رخ میدهد، می‌تواند به افزایش رشد قدی آن‌ها کمک کند.
دختران و پسرانی که مدت‌ها قبل از همسالان خود به بلوغ می‌رسند، ممکن است نسبت به تغییراتی که در بدن‌شان رخ میدهد، به شدت خودآگاه باشند. این موضوع می‌تواند بر عزت نفس آن‌ها تأثیر بگذارد و خطر افسردگی یا سوء مصرف مواد را افزایش دهد.
بلوغ زودرس در مشکلات اجتماعی و عاطفی کودکان اثر زیادی دارد.
تعدادی از مطالعات نشان داده‌اند دخترانی که اضافه وزن دارند، بیشتر در معرض بلوغ زودرس هستند و دخترانی که وزن کم دارند – و به ویژه افرادی که دچار بی‌اشتهایی هستند – دیرتر به بلوغ می‌رسند. یکی از توضیحات احتمالی برای ارتباط بین چاقی و بلوغ زودرس مربوط به هورمون لپتین است. سلول‌های چربی بدن لپتین را می‌سازند. هر چه چربی بیشتری در بدن وجود داشته باشد، لپتین بیشتری هم متقابلا وجود خواهد داشت. به نظر می‌رسد لپتین نقش کلیدی در تنظیم اشتها، فرم و تیپ بدن و باروری داشته باشد. لپتین به خودی خود باعث بلوغ نمی‌شود. اما شواهدی وجود دارد که نشان میدهد برای شروع بلوغ، یک کودک باید لپتین کافی در سیستم خود داشته باشد. تغییرات بیولوژیکی در نوزادان نیز می‌تواند تأثیری پایدار بر تیپ بدنی داشته باشد. مطالعات نشان داده‌اند افزایش سریع وزن در دوران شیرخوارگی ممکن است با چاقی بعدی و خطر بالاتر بلوغ زودرس مرتبط باشد.
داده‌های اخیر در خصوص چاقی و بلوغ زودرس نیز نشان میدهد زمان‌بندی زودتر یا پیشرفت سریع‌تر رشد بلوغ با شاخص توده بدنی بالاتر (BMI) و خطر بیشتر اضافه وزن در اواخر نوجوانی و بزرگسالی مرتبط است. همچنین به نظر می‌رسد کودکان دارای اضافه وزن زودتر از کودکان لاغر از نظر جنسی رشد می‌کنند. مکانیسم‌های بیولوژیکی زمینه‌ای مانند مقاومت به انسولین همراه با هیپرانسولینمی جبرانی، اختلالات غدد درون ریز و آندروژن در دختران ممکن است در تغییرات خصوصیات جنسی نقش داشته باشند. علاوه بر این، توزیع مرکزی یا شکمی چربی بدن با پیامدهای نامطلوب سلامتی در مقایسه با چربی محیطی نشان میدهد. الگوی چربی بدن نیز ممکن است بر بلوغ جنسی تأثیر بگذارد.
بلوغ توسط محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-گناد تنظیم می‌شود که با استفاده از حجم بیضه و رشد دستگاه تناسلی در پسران و رشد سینه در دختر قابل ارزیابی است. مطالعات فعلی نشان میدهد مکانیسم‌های بالقوه شروع محور غدد جنسی محرک چاقی، عمدتاً به مقاومت به انسولین و هیپرانسولینمی، هیپرآندروژن‌ها و لپتین مربوط می‌شود. مقاومت به انسولین در افراد چاق با هیپرانسولینمی جبرانی و کاهش سطح پروتئین اتصال دهنده به هورمون جنسی کبد مرتبط است که باعث افزایش سطح استروژن و رشد سینه می‌شود. از سوی دیگر، چاقی اغلب با واکنش‌های التهابی همراه است که باعث افزایش سیتوکین‌ها و ترویج سنتز آندروژن می‌شود. ایجاد تغییرات در آندروژن می‌تواند رشد زودرس بلوغ را تسریع کند. مطالعات نشان داد سطح لپتین نیز با چاقی و بلوغ زودرس همبستگی مثبت دارد. این مورد ممکن است مرتبط با مقاومت به لپتین باشد.
از سوی دیگر برخی مطالعات نشان داد دخترانی که BMI بالاتری در سنین پایین‌تر داشتند، در مقایسه با دخترانی که BMI پایین‌تری داشتند، به قاعدگی زودرس دچار شدند. بنابراین، چاقی یک عامل خطر برای قاعدگی زودرس است. یک مطالعه دیگر نیز نشان داد پسرانی با BMI بالاتر در مقایسه با BMI پایین‌تر به احتمال زیاد دیرتر بالغ می‌شوند. البته قابل توجه است در مقایسه با مطالعات انجام شده روی دختران، مطالعات کمی برای ارتباط بین چاقی و بلوغ زودرس برای پسران وجود دارد. دلیل آن ممکن است این باشد که تفسیر داده‌ها در پسران دشوارتر است، زیرا مراحل اولیه دستگاه تناسلی و پیشرفت بعدی از طریق بلوغ (بدون ارزیابی حجم بیضه) ذهنی‌تر است، اما قاعدگی در دختران علامت موجهی برای شروع بلوغ است. علاوه بر این، کانون توجه عمومی از ابتدا عمدتاً در رشد پیشرفته بلوغ در دختران متمرکز بوده و پسران را نادیده گرفته است. بنابراین، به تحقیقات بیشتری برای بررسی رابطه بلوغ زودرس و چاقی در پسران مورد نیاز است.
مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها به جلوگیری از بلوغ زودرس کمک زیادی می‌کند.
بسیاری از منابع اینترنتی ادعا می‌کنند بلوغ زودرس اغلب به دلیل نوشیدن شیر، به‌خصوص شیر گاو رخ میدهد. آن‌ها این شایعه را به هورمون‌های موجود در گوشت و تخم مرغ نیز تعمیم می‌دهند. اما سوال این‌جاست که اگر همه موجودات زنده از جمله گیاهان، حیوانات و انسان‌ها دارای هورمون هستند، بنابراین آیا منطقی است که انتظار داشته باشیم هورمون‌های طبیعی شیر، گوشت و تخم مرغ عامل چاقی و بلوغ زودرس باشند؟
پزشکان متخصص پاسخ می‌دهند که سن شروع بلوغ در دختران از اواسط دهه 1800 در حال کاهش بوده است. بنابراین، عجیب است آن را به گردن محصولات لبنی بیندازیم؛ زیرا مصرف لبنیات در همان بازه زمانی در واقع کاهش یافته بود. موارد متعددی به عنوان عامل بلوغ زودرس در دختران ذکر شده است:
علاوه بر این، میلیاردها هورمون پروتئینی در تمام غذاهای گیاهی و حیوانی وجود دارد. آن‌ها در معده هضم می‌شوند و توانایی فعالیت بیولوژیکی را از دست می‌دهند. هیچ راهی برای رسیدن به یک نتیجه علمی وجود ندارد که هورمون‌های موجود در غذا یا محصولات لبنی باعث بلوغ زودرس شوند. همچنین، شواهد علمی قاطع نشان میدهد مصرف گوشت و شیر خطری برای سلامتی و بلوغ ندارد. اما در مقابل، مصرف فست فودها، چربی‌های ترانس و قندها از عوامل بالقوه چاقی در هر سنی هستند که باید مورد توجه والدین قرار بگیرند؛ چرا که بین چاقی و بلوغ زودرس رابطه‌ای تنگاتنک وجود دارد.
تغذیه یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر بلوغ است. بلوغ مستلزم یک فرآیند غیرخطی پیشرونده است که از دوران پیش از بلوغ تا بلوغ کامل جنسی از طریق تعامل و همکاری تغییرات بیولوژیکی، فیزیکی و روانی شروع می‌شود. مصرف یک رژیم غذایی سالم، کافی و متعادل در تمام مراحل رشد (شیرخوارگی، کودکی و بلوغ) هم برای رشد مناسب و هم برای بلوغ طبیعی ضروری به نظر می‌رسد. بلوغ دختران در مقایسه با دهه‌های گذشته در سنین پایین‌تری آغاز می‌شود. مصرف زیاد غذاهای فرآوری شده و پرچرب ممکن است علت این پدیده باشد. کودکان دارای اضافه وزن یا چاق بیشتر به بلوغ زودرس دچار می‌شوند. از سوی دیگر، بلوغ باعث جهش رشد می‌شود که نیازهای تغذیه‌ای، از جمله درشت مغذی‌ها و ریزمغذی‌ها را افزایش میدهد. در این دوره حیاتی رشد، نیاز به افزایش کالری، پروتئین، آهن، کلسیم، روی و فولات باید تامین شود. سوء تغذیه اولیه یا ثانویه شدید می‌تواند شروع و پیشرفت بلوغ را به تاخیر بیندازد. اختلالات بی‌اشتهایی عصبی، پرخوری عصبی و اختلالات غدد درون‌ریز محیطی (EDs)، می‌توانند به‌طور قابل توجهی روند طبیعی بلوغ را مختل کنند.
رابطه چاقی و بلوغ زودرس در دختران اثبات شده است. دختران چاق در معرض خطر هیپرانسولینمی و هیپرآندروژنمی هستند. با این وجود، ارتباط بین اختلالات تغذیه‌ای (چاقی و سوء تغذیه) و اختلالات بلوغ و عوارض بالقوه باروری باید به‌طور کامل‌تر بررسی شود تا ابزارهای غربالگری و پیشگیری بهتری ایجاد شود. برخی نکات مهم در رابطه با چاقی و بلوغ زودرس شامل موارد زیر است:
مصرف زیاد غذاهای فرآوری شده و پرچرب ممکن است باعث بلوغ زودرس شوند.
درمان بلوغ زودرس به علت آن بستگی دارد. با این وجود، در برخی موارد هیچ دلیل قابل شناسایی برای بلوغ زودرس وجود ندارد. در این مورد، ممکن است کودک نیازی به درمان نداشته باشد. با این حال، پزشک ممکن است بخواهد کودک را برای چند ماه تحت نظر داشته باشد تا ببیند چگونه رشد می‌کند. اکثر کودکان مبتلا به بلوغ زودرس مرکزی که در آن هیچ بیماری زمینه‌ای وجود ندارد، می‌توانند به‌طور موثر با دارو درمان شوند. این درمان که درمان آنالوگ GnRH نامیده می‌شود معمولاً شامل تزریق ماهانه دارویی مانند لوپرولید استات یا تریپتورلین است که بلوغ را به تاخیر می‌اندازد. کودک باید تا زمانی که به سن طبیعی بلوغ برسد، به مصرف این دارو ادامه بدهد. به‌طور متوسط، 16 ماه پس از قطع دارو، روند بلوغ دوباره شروع می‌شود.
یکی دیگر از گزینه‌های درمانی برای بلوغ زودرس مرکزی، کاشت هیسترلین است که مدت دوره آن تا یک سال طول می‌کشد. مزیت این درمان عدم وجود درد و ناراحتی ناشی از تزریقات منظم موثر است، اما نیاز به یک جراحی جزئی دارد. ایمپلنت از طریق یک برش در ناحیه داخلی بازو زیر پوست کودک قرار می‌گیرد. پس از یک سال، ایمپلنت برداشته شده و در صورت لزوم با یک ایمپلنت جدید جایگزین می‌شود. کودکانی که دچار مشکلات چاقی و بلوغ زودرس هستند، ممکن است احساس متفاوتی نسبت به همسالان خود داشته باشند. این احساسات می‌تواند باعث ایجاد مشکلات اجتماعی و عاطفی یا حتی ایجاد انحرافات جنسی شود. در چنین مواردی به والدین توصیه می‌شود آرامش خود را حفظ نموده و به همراه کودک تحت مشاوره روانشناختی قرار بگیرند.
در بیشتر موارد بلوغ زودرس قابل پیشگیری نیست، اما محدود کردن قرار گرفتن کودک در معرض هورمون‌های تولید مثل از منابع بیرونی ممکن است از بلوغ زودرس جلوگیری کند. این منابع ممکن است شامل کرم‌های استروژن یا تستوسترون، لوسیون‌ها یا سایر داروها باشد. علاوه بر این برای مقابله با مشکل چاقی و بلوغ زودرس نیز تشویق کودک به حفظ وزن مناسب و استفاده از غذای سالم ضروری است. سایر پیشنهادات ما عبارتند از:
راهنمایی گرفتن از متخصص اطفال یا کودکان برای رویارویی با هر یک از نگرانی‌ها درباره سلامتی کودک که شامل چاقی و بلوغ زودرس نیز می‌شود، لازم است. ممکن است پزشک اطفال، کودک را به یک متخصص تغذیه معرفی کند.
کودکان به ورزش روزانه نیاز دارند. بنابراین به آن‌ها باید کمک شود که بازی‌های ویدیویی را کنار بگذارند و به زمین بازی یا ورزش‌های گروهی بروند. فعالیت‌های روزانه خانوادگی، از قبیل آشپزی، خرید منزل، باغبانی، پیاده‌روی خانوادگی، دویدن در پارک و دوچرخه سواری نیز جذاب و فرح بخش هستند.
مصرف شیر محلی به جای لبنیات پرچرب پاستوریزه، گوشت، میوه و سبزیجات تازه و غلات کامل در حفظ وزن مناسب به کودک کمک می‌کند. در بسیاری از فروشگاه‌ها انتخاب‌های زیادی در دسترس است، اما بهتر است کودکان را عادت داد تا از تنقلات سالم به جای چیپس یا سوسیس استفاده کنند.
در حالی که برخی از مردم هنوز در مورد مزایای ارگانیک بودن غذاها بحث می‌کنند، اما استفاده از آن‌ها هنوز هم ارزش امتحان کردن را دارد. میوه و سبزی ارگانیک علاوه بر طعم بهتر، عاری از مواد شیمیایی و سایر مواد سمی است و می‌تواند به سم زدایی بدن کودک کمک کند. استفاده خلاقانه از سبزیجات و میوه‌های تازه در بستنی، اسموتی، سالادها و سایر خوراکی‌ها می‌تواند کودکان را به مصرف آن‌ها ترغیب کند.
در پختن شیرینی‌ها به جای شکر می‌توان از عسل، شیره خرما، توت و انگور یا قند طبیعی میوه‌ها استفاده نمود. دستورالعمل‌های زیادی هستند که از سس آلو، سیب، انجیر، توت فرنگی و سایر میوه‌ها در تارت، چیزکیک یا پودینگ استفاده می‌کنند. بچه‌ها اغلب متوجه تفاوت طعم آن‌ها نمی‌شوند.
آب سالم باید نوشیدنی اصلی کودکان باشد، اما متأسفانه بسیاری از مواد شیمیایی که می‌توانند هورمون‌های بدن را دچار اختلال و بدکارکردی کنند، به منبع آب آشامیدنی راه پیدا می‌کنند. در حالت ایدهآل، بهتر است از آب چشمه خالص نوشیده شود، زیرا به‌طور طبیعی توسط زمین فیلتر شده و حاوی طیف گسترده‌ای از مواد معدنی کمیاب است که بدن به آن نیاز دارد. علاوه بر این، اکسیژن محلول در آب چشمه به آن طعم گوارایی می‌بخشد.
این سوال که چه چیزی باعث بلوغ زودرس در پسران و دختران می‌شود، به لیست رو به رشدی از سوالات و دغدغههای اینترنتی افزوده شده است. واقعیت این است که اضافه وزن و چاقی طولانی مدت در اوایل دوران کودکی، به خصوص در دختران باعث بلوغ زودرس می‌شود. بنابراین، کاهش وزن برای پیشگیری از بلوغ زودرس در کودکان ضرورت دارد. یافته‌های حاضر نشان میدهد که چاقی به شروع زودرس بلوغ در دختران کمک می‌کند، اما برای پسران داده‌های قابل مقایسه کافی برای تصمیم‌گیری قطعی در مورد رابطه چاقی و بلوغ زودرس وجود ندارد. با این وجود مصرف مواد غذایی سالم، ورزش کافی و مراجعه به پزشک، می‌تواند تا حد زیادی از بروز این اتفاق جلوگیری کند. درمان بلوغ زودرس نیز معمولا لازم نیست، اما در صورت تشخیص پزشک استفاده از برخی داروها یا انجام یک جراحی کوچک زیرپوستی برای کاشت ایمپلنت زیر پوست بازوی کودک می‌تواند در به تاخیر انداختن بلوغ مفید واقع شود.
منبع ++++++
از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *
نظر شما
نام *
ایمیل
سلام واقعا عالی وخیلی آموزنده
سلام ممنون از همراهی شما عزیزم
خیلی عالی بود
ممنون از توجه شما عزیزم
خیلی خیلی مفید وکامل بود واقعا سپاسگزارم🙏❤️
ممنون از نگاه زیباتون ❤🌹
برای دریافت مشاوره خرید رژیم دکتر کرمانی شماره همراه خود را ثبت کنید ما با شما تماس میگیریم
برای دریافت مشاوره با کارشناسان فیتامینشماره همراه خود را ثبت کنید ما با شما تماس میگیریم