دکتر کرمانی » مجله » بیماری و درمان
دفع پروتئین در کودکان که اصطلاحا با عنوان پروتئینوری یا سندرم نفروتیک نیز یاد می‌شود، به معنای دفع پروتئین موردنیاز بدن از طریق ادرار است. این بیماری یک مشکل شایع است که ممکن است نشان دهنده یک وضعیت خوش‌خیم یا یک بیماری کلیوی زمینه‌ای جدی یا حتی اختلال سیستمیک باشد. قابل توجه است که وقتی […]
تایید شده توسط کارشناس تغذیه دکترکرمانی قبل از هر اقدامی با پزشک متخصص مشورت نمایید.
دفع پروتئین در کودکان که اصطلاحا با عنوان پروتئینوری یا سندرم نفروتیک نیز یاد می‌شود، به معنای دفع پروتئین موردنیاز بدن از طریق ادرار است. این بیماری یک مشکل شایع است که ممکن است نشان دهنده یک وضعیت خوش‌خیم یا یک بیماری کلیوی زمینه‌ای جدی یا حتی اختلال سیستمیک باشد. قابل توجه است که وقتی پروتئینوری همزمان با هماچوری ایجاد می‌شود، احتمال بیماری کلیوی از نظر بالینی نیز بالاتر خواهد رفت، به همین دلیل پزشک باید اَشکال خوش‌خیم پروتئینوری را از مواردی که دارای اهمیت بالینی هستند جدا کند. در این مقاله، به‌طور اختصاصی به دفع پروتئین در کودکان، علائم و عوارض آن و نیز روش‌های تشخیص و درمان این بیماری خواهیم پرداخت. با ما تا انتهای این متن، همراه باشید.
کلیه‌ها در کودکان نیز همانند بزرگسالان، نقش سیستم جمع‌آوری و دفع مواد زاید بدن از طریق واحدهای میکروسکوپی به نام نفرون را دارند. نفرون‌ها مواد زائد و آب اضافی را از مواد مغذی خون حذف کرده و مواد شیمیایی مورد نیاز بدن (مانند سدیم، فسفر و پتاسیم) را به جریان خون باز می‌گردانند. آب اضافی به همراه مواد زائد تبدیل به ادرار می‌شود که از طریق لوله‌های نازکی به نام حالب به مثانه جریان یافته و در آن‌جا باقی می‌ماند تا زمانی که از طریق مجرای ادرار (لوله‌ای که ادرار را از بدن به مثانه می‌برد) خارج شود.
کلیه‌ها همچنین سه ماده مهم تولید می‌کنند:
لازم به ذکر است که نارسایی کلیه در کودکان، زمانی صورت می‌گیرد که کلیه‌ها توانایی تصفیه مواد زائد از بدن را از دست بدهند. این امر می‌تواند باعث تجمع مواد زائد و مواد سمی در خون شود. نارسایی کلیه می‌تواند حاد (ناگهانی) یا مزمن (به مرور زمان و معمولا طولانی مدت یا دائمی) باشد. آسیب حاد کلیه (که گاهی نارسایی حاد کلیه نامیده می‌شود) ممکن است به دلیل عفونت باکتریایی، آسیب، شوک، نارسایی قلبی، مسمومیت یا مصرف بیش از حد دارو رخ دهد.
نارسایی مزمن کلیه به معنی تخریب عملکرد کلیه در طول زمان است که در کودکان و نوجوانان، می‌تواند ناشی از نارسایی حاد و بهبود نیافته کلیه باشد. نقایص مادرزادی، بیماری‌های مزمن کلیوی یا فشارخون شدید مزمن نیز باعث آسیب به کلیه در کودکان می‌شوند. نارسایی مزمن کلیه اگر به موقع تشخیص داده شود، قابل درمان است.
بسیاری از مشکلات کلیه را می‌توان قبل از تولد نوزاد از طریق آزمایشات معمول پیش از تولد تشخیص داد و یا در ابتدای دوران کودکی، با دارو یا جراحی درمان نمود. سایر مشکلات ممکن است بعداً با علائمی مانند عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs)، مشکلات رشد یا فشار خون بالا ظاهر شوند. در برخی موارد، این مشکلات می‌تواند آن‌قدر شدید باشد که نیاز به جراحی پیدا کند. اغلب این مشکلات، ژنتیکی هستند و به دلیل کوتاهی یا سهل انگاری والدین ایجاد نشده‌اند.
نارسایی کلیه در کودکان، زمانی صورت می‌گیرد که کلیه‌ها توانایی تصفیه مواد زائد از بدن را از دست بدهند.
پروتئینوری در بزرگسالان با عنوان دفع بیش از 3.5 گرم پروتئین در مترمکعب ادرار در شبانه روز تعریف می‌شود، در حالی که در کودکان این میزان بیش از 40 میلی‌گرم در مترمکعب در ساعت است. شیوع پروتئینوری در کودکان، ممکن است بر اساس تعداد نمونه‌های ادرار یا زمان ارزیابی آزمایش متفاوت باشد. اما معمولا کودکانی با شرایط زیر بیشتر به این سندروم دچار می‌شوند:
با این وجود، علیرغم شیوع کم پروتئینوری پایدار یا پاتولوژیک در میان کودکان، تشخیص زودهنگام و درمان آن در جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های بالقوه مهم مانند پارانشیم کلیوی بسیار مهم است. پروتئینوری ارتواستاتیک شایع‌ترین علت پروتئینوری در کودکان، به ویژه در پسران نوجوان است که البته در مورد آن، چندان جای نگرانی نیست. این سندروم، خوش‌خیم و بدون اهمیت بالینی است و علت آن چندان مشخص نیست.
علل ارثی پروتئینوری نادر است و سهم نسبتا کمی از تمام موارد پروتئینوری کودکان و بزرگسالان را تشکیل می‌دهد. با این حال، تجزیه و تحلیل ژنتیکی و مولکولی برخی از اختلالات پروتئینوری سندرمیک و غیرسندرمیک، نشان‌دهنده جهش‌های ژنتیکی بوده است. جهش‌های ژنتیکی به دلیل تأثیرات روی ساختار سلولی، اسکلت سلولی اکتین، سیگنال‌دهی کلسیم و عملکرد لیزوزومی و میتوکندری باعث آسیب کلیه می‌شوند.
بیماری گلومرولی، یکی از علل شایع دفع پروتئین در کودکان و بیماری مزمن کلیه است که نهایتا منجر به بیماری‌های کلیوی که نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه در کودکان دارد، می‌شود. سندرم نفروتیک در کودکان با وجود سه‌گانه پروتئینوری، هیپوآلبومینمی و ادم تشخیص داده می‌شود.
مطالعات اخیر که ژنتیک سندرم نفروتیک را بررسی می‌کند، وجود پاتوفیزیولوژی و مکانیسم‌های پروتئینوری در سندرم نفروتیک را اثبات کرده است. جهش‌های ژنی در چندین بخش درون سلولی پودوسیت گلومرولی شناسایی شده‌اند و نقش مهمی در عملکرد میتوکندری، دینامیک اسکلت سلولی اکتین، برهمکنش‌های سلول – ماتریکس، شکاف دیافراگم و یکپارچگی پودوسیت دارند.
تا به امروز بیش از 50 ژن به عنوان عوامل ایجادکننده سندرم نفروتیک در کودکان و بزرگسالان شناسایی شده است. همچنان که آزمایشات ژنتیکی رایج‌تر و مقرون‌‌به‌صرفه‌تر می‌شود، انتظار می‌رود پیشرفت‌های سریع در درک ارتباط بین مکانیسم‌های دفع پروتئین در کودکان و جهش‌های ژنتیکی نیز صورت پذیرد و به تشخیص ژنتیکی و درمان مستقیم برای بیماران، در آینده کمک کند.
کودکان چاق، بیشتر در معرض دفع پروتئین هستند.
ممکن است کودک شما در مراحل اولیه پروتئینوری هیچ علامتی نداشته باشد. با حرکت و فعالیت کودک، مقادیر زیادی پروتئین از خون به ادرار نشت کرده و از بدن خارج می‌شود. دفع پروتئین در کودکان، به احتمال زیاد، علائم و نشانه‌های زیر را به همراه خواهد داشت که ممکن است نشان دهنده پیشرفت بیماری کلیوی باشد:
یکی از عملکردهای پروتئین در خون، کمک به تعادل سطح مایعات بدن است. هنگامی که پروتئین به داخل ادرار می‌ریزد، باعث نشت مایع به بافت‌های بدن و تورم می‌شود. اگرچه پروتئینوری اغلب بی‌ضرر است و ممکن است ناشی از استرس، تب یا ورزش باشد، اما می‌تواند نشانه یک بیماری کلیوی زمینه‌ای جدی هم باشد. شایع‌ترین عوامل خطر برای پروتئینوری، دیابت و فشار خون بالا هستند. هر دوی این بیماری‌ها می‌توانند باعث آسیب کلیه و پروتئینوری شوند.
سایر عوامل خطر بروز دفع پروتئین در کودکان عبارتند از:
پروتئینوری بدون درمان می‌تواند منجر به مشکلات جدی کلیوی شود که شایع‌ترین علت بیماری مزمن کلیه است. اگرچه علل پروتئینوری در کودکان متنوع است اما برخی تحقیقات، نشان می‌دهد که عوامل درج شده در جدول زیر می‌توانند از جمله مهم‌ترین علل ابتلا به این بیماری باشند:
جدول (1): سرنخ‌های بالینی در مورد علت پروتئینوری مداوم در کودکان
سندرم آلپورت
ناهنجاری شنوایی، کاهش بینایی، هماچوری شدید، سابقه خانوادگی این بیماری
وجود گلبول‌های قرمز در آزمایش ادرار
لوپوس اریتماتوی سیستمیک
دیابت شیرین
تب مکرر، بثورات پروانه‌ای، آرتریت، هماچوری، نارسایی رشد، درگیری چند سیستمی
پلی یوری، پلی دیپسی، پلی فاژی، کاهش وزن
آنتی بادی ضدهسته‌ای مثبت، پان سیتوپنی، کاهش سطح کمپلمان C3 و C4
افزایش سطح گلوکز خون ناشتا و A1C، گلیکوزوری
گلومرولواسکلروز سگمنتال کانونی
نفروپاتی IgA
گلومرولونفریت غشایی پرولیفراتیو
گلومرولونفریت پرولیفراتیو مزانژیال
گلومرولوپاتی با حداقل تغییر
ویژگی‌های نفروتیک یا نفریتی، ‡ سابقه HIV
معمولاً سنین بالاتر از 10 سال، ویژگی‌های نفریتی، عفونت اخیر دستگاه تنفسی فوقانی، هماچوری علل میکروسکوپی با دوره‌های هماچوری ماکروسکوپیک در هم آمیخته است.
ویژگی‌های نفروتیک و/یا نفریت ‡. سابقه هپاتیت مزمن B یا C؛ ممکن است با عفونت‌ها، بیماری‌های روماتولوژیک و بدخیمی‌ها همراه باشد
ویژگی‌های نفروتیک، ‡ هماچوری
شایع‌ترین شکل سندرم نفروتیک، ادم صورت یا عمومی، کمتر از شش سال، ممکن است با عفونت ویروسی اخیر یا آلرژی همراه باشد.
پروتئینوری با درجات مختلف، از جمله پروتئینوری با دامنه نفروتیک. هیپوآلبومینمی؛ هیپرلیپیدمی؛ ترومبوسیتوز؛ سطوح مکمل طبیعی؛ سرولوژی HIV
هماچوری، افزایش IgA سرم، سطوح طبیعی C3 و C4 مکمل
هماچوری، کاهش سطح C3 کمپلمان، معمولاً سطح C4 مکمل طبیعی، نتایج سرولوژی هپاتیت مثبت، احتمالاً یافته‌های آزمایشگاهی نفروتیک
پروتئینوری با دامنه نفروتیک، هیپوآلبومینمی، هیپرلیپیدمی، ترومبوسیتوز، سطوح مکمل طبیعی
موارد بدخیم
کاهش وزن، کاشکسی
یافته‌های غیرطبیعی آزمایشگاهی به علت زمینه‌ای بستگی دارد
بیماری کلیه پلی‌کیستیک
هماچوری، فشار خون بالا، نارسایی کلیوی، نفرومگالی، سابقه خانوادگی این بیماری
گلبول‌های قرمز در آزمایش ادرار، افزایش کراتینین سرم یا سطح نیتروژن اوره خون
پروتئینوری در آزمایش‌های معمول ادرار 10 درصد از کودکان مدرسه‌ای وجود دارد، اگرچه این میزان در آزمایش‌های مکرر به 0.1 درصد کاهش می‌یابد اما با افزایش سن افزایش می‌یابد و در دوران نوجوانی به اوج خود می‌رسد. این سندروم، در نوجوانی در پسران و در کودکی در دختران، بیشتر به چشم می‌خورد.
اگر کودک شما پروتئینوری دارد، نشت پروتئین از خون به ادرار، می‌تواند نشانه مشکل جدی‌تری در کلیه‌ها باشد. در موارد دیگر، مشکل، علت شناخته شده‌ای ندارد و به راحتی قابل درمان است اما باید فورا درمان شود. متخصص اطفال یا نفرولوژیست اطفال، پروتئینوری ایدیوپاتیک را با متوقف ساختن جریان پروتئین در ادرار، درمان می‌کند. همچنین، برای کاهش علائم کودک (از قبیل تورم و خستگی) معمولاً پزشک داروهایی مانند پردنیزون که یک کورتیکواستروئید است را تجویز می‌کند.
اگر پردنیزون در درمان کودک، شکست بخورد یا عوارض جانبی ناخواسته ایجاد کند، پزشک می‌تواند داروهای دیگری مانند سیکلوفسفامید، کلرامبوسیل یا سیکلوسپورین را توصیه کند. در بیماران مبتلا به بیماری کلیوی که به این داروها پاسخ نمی‌دهند، ممکن است از نوع دیگری از داروها به نام مهارکننده ACE استفاده شود، و یا درمورد کودکان مبتلا به دیابت که باید قند خون خود را کنترل کنند، ممکن است پزشک برای محدودسازی میزان نمک و پروتئین کودک تغییراتی را در رژیم غذایی او ایجاد کند. در هرحال، پروتئینوری عامل اصلی بیماری مزمن کلیوی است، بنابراین مهم است که این بیماری تحت کنترل باشد.
تعداد کمی از کودکان از پروتئینوری شدید و طولانی مدت رنج می‌برند و در معرض خطر بالای عوارض آن هستند. این عوارض به دو دسته تقسیم می‌شوند: عوارض مرتبط با بیماری و عوارض دارویی.
عوارض مرتبط با دفع پروتئین در کودکان در صورت عدم درمان، عبارتند از:
عوارض دارویی بسته به نوع داروی مصرفی متفاوت است.
یکی از عوارض مرتبط با دفع پروتئین در کودکان در صورت عدم درمان، نارسایی کلیه است.
در موارد مشکوک پزشک آزمایش ادرار را توصیه می‌کند. در گذشته برای تشخیص پروتئینوری نیاز به جمع‌آوری ادرار 24 ساعته بود. بیمار از اولین مراجعه به حمام در صبح تا اولین ویزیت در روز بعد ادرار را در یک ظرف جمع آوری می‌کرد. این آزمایش ممکن است همچنان مورد استفاده قرار گیرد، اما بیشتر اوقات، یک آزمایش ساده ادرار را می‌توان در آزمایشگاه هم انجام داد تا میزان پروتئین در ادرار کودک را بررسی کنند. اگر سطح پروتئین بالا باشد، کاغذی که با مواد شیمیایی آغشته به نمونه ادرار است، تغییر رنگ می‌دهد.
اگر کودک هیچ علامتی ندارد و نمونه ادراری که اول صبح جمع آوری می‌شود، نشان‌دهنده عدم وجود پروتئین باشد، ممکن است پزشک پیشنهاد کند که کودک یک سال بعد هم آزمایش بدهد. اگر پروتئین در ادرار کشف شد، باید آزمایش مجددا تکرار شود. اگر آزمایش ادرار نشان داد که پروتئین اضافی و نتایج آزمایش ادرار غیرطبیعی است، ممکن است کودک به ارزیابی بیشتری نیاز داشته باشد زیرا اگر پروتئینوری ادامه یابد، می‌تواند به این معنی باشد که عملکرد کلیه کودک دچار آسیب شده است.
در برخی موارد، پزشک ممکن است سونوگرافی از کلیه‌ها را برای تشخیص آسیب ساختاری یا ناهنجاری‌ها توصیه کند. این آزمایش اطلاعاتی در مورد‌اند ازه و شکل کلیه در اختیار پزشک قرار می‌دهد و به تشخیص کیست، سنگ کلیه، انسداد، توده در کلیه و سایر مشکلات کمک می‌کند. این آزمایش بدون درد و غیرتهاجمی است.
در موارد نادر ممکن است نیاز به بیوپسی کلیه باشد. ممکن است پزشک بخواهد تکه‌ای از بافت کلیه را زیر میکروسکوپ ببیند تا بیماری کلیوی دقیق را مشخص کند. برای بیوپسی، که شامل یک شب اقامت در بیمارستان است، کودک یک آرام‌بخش سبک و بی‌حسی موضعی دریافت می‌کند. پزشک یک سوزن بیوپسی را به داخل کلیه هدایت می‌کند و با تصاویر سونوگرافی یا توموگرافی کامپیوتری عملکرد کلیه را رصد خواهد نمود. در نهایت، بافت کلیه برای تشخیص بیماری کلیوی که باعث ایجاد پروتئین در ادرار می‌شود، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
پزشک ممکن است سونوگرافی از کلیه‌ها را برای تشخیص آسیب ساختاری یا ناهنجاری‌ها توصیه کند.
به دلیل تشخیص افتراقی گسترده پروتئینوری در کودکان، علائم و نشانه‌ها ممکن است متفاوت باشد. ویژگی‌های شایع بیماری کلیوی شامل نارسایی رشد، فشار خون بالا، و ادم (یعنی اطراف چشم، پره ساکرال، تناسلی یا مچ پا) است. ناشنوایی همراه یا اختلال بینایی نشان‌دهنده نفریت ارثی است.
اگر آزمایشات نشان دهد که کودک مبتلا به پروتئینوری ارتواستاتیک است و یا فقط مقادیر کمی پروتئین در ادرار دارد، نیازی به درمان نیست.
اگر آزمایش‌ها مقدار زیادی پروتئین در ادرار کودک را نشان دهد و پاها و پلک‌های او ورم کرده باشد، پزشک ممکن است او را نزد یک متخصص کلیه بفرستد. نفرولوژیست ممکن است بیوپسی کلیه را انجام دهد. در طی این روش جراحی ساده، یک قطعه کوچک از بافت کلیه برداشته می‌شود. پزشک قطعه را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند. این ممکن است به او کمک کند تا بفهمد چه چیزی باعث ایجاد پروتئین در ادرار کودک می‌شود. هنگامی که پزشک علت وقوع آن را بداند، می‌تواند مشکل را درمان کند.
درمان، اصولا شامل دارودرمانی به همراه رژیم‌های غذایی متناسب با نوع بیماری و در موارد حاد، عمل جراحی است.
رژیم دکتر کرمانی تنها رژیمیه که حسرت هیچ غذایی رو به دلت نمی‌ذاره کافیـه همیـن الان تصمیم بگیری که می‌خـوای وزنت رو کم کنی و به اون اندامی که همیشه آرزوش رو داشتی برسی! از همین لحظه ما کنارتیم تا باهم به هدفت برسیم.
اگر کودک پروتئینوری در ادرار دارد، سطح فعالیت او نیازی به تغییر نخواهد داشت. او ممکن است به دلیل تورم پلک‌ها، مچ پا یا پاها احساس ناراحتی کند، اما پزشک می‌تواند این مشکلات را درمان کند.
پروتئینوری قابل پیشگیری یا اجتناب نیست. با این حال، شما می‌توانید به کودک کمک کنید تا برنامه غذایی خاصی را دنبال کند و خودتان هم مراقب رعایت این برنامه باشید اما سعی کنید به کودک فشار نیاورید و او را دلزده نکنید.
با نوشیدن مقدار معینی آب در روز، شروع کنید. آب، با کمک به خروج مواد زائد، سلامت کلیه‌ها را تضمین می‌کند و سپس این خوراکی‌ها را در برنامه غذایی او بگنجانید:
یکی از غذاهای مفید برای کنترل دفع پروتئین در کودکان، میوه‌ها و سبزی‌های تازه است.
غذاهایی هم وجود دارند که باید در رژیم غذایی پروتئینوری محدود یا پرهیز شوند و شامل موارد زیر هستند:
به خاطر داشته باشید که برخی از چاشنی‌ها و ادویه‌ها نیز محتوای نمک بالایی دارند. گزینه‌های کم سدیم شامل سس کچاپ، گیاهان و ادویه‌جات ترش مثل سماق، سرکه، آب‌لیمو، و چاشنی‌های بدون سدیم یا کم سدیم است. چاشنی‌هایی که باید از برنامه غذایی کودک حذف کنید عبارتند از سس ورچسترشایر، زیتون، شوریجات و سس سویا.
نظارت بر رژیم غذایی کودک، می‌تواند چالش برانگیز باشد، چرا که کودکان به خاطر طبیعت آزاد و زلالشان از محدودیت گریزان هستند اما رعایت این رژیم می‌تواند سلامت او را بهبود بخشد و علائم سندرم را کاهش دهد. نکات طلایی زیر، برای کمک به تغییرات رژیم غذایی کودکان مبتلا به دفع پروتئین ادراری می‌تواند مفید باشد.
سخن پایانی
دفع پروتئین در کودکان، نام دیگر سندروم پروتئینوری است و به این معنی است که در ادرار کودک پروتئین وجود دارد. همه کودکان مقدار کمی پروتئین در ادرار دارند اما میزان بیش از حد آن، ممکن است نشان‌دهنده مشکل در کلیه‌های کودک باشد. کلیه‌ها‌اند ام‌هایی هستند که مواد زائد، مایعات اضافی و نمک را تصفیه می‌کنند. این مواد زائد از طریق ادرار از بدن خارج می‌شوند.
شما نمی‌توانید پروتئین را در ادرار کودک مبتلا ببینید. با این حال، می‌توانید با مشاهده تورم پلک‌ها، مچ پا و دست‌های او به وجود اختلال دفع پروتئین در کودکان مشکوک شوید. فشار خون بالا یکی دیگر از علائم این بیماری است. پروتئینوری باعث درد نمی‌شود. باوجود این‌که دفع پروتئین در کودکان، یک اختلال مادام‌العمر است اما با رژیم غذایی مناسب می‌توان آن را کنترل کرد.
منبع +++++++++++++++
از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *
نظر شما
نام *
ایمیل
برای دریافت مشاوره خرید رژیم دکتر کرمانی شماره همراه خود را ثبت کنید ما با شما تماس میگیریم
برای دریافت مشاوره با کارشناسان فیتامینشماره همراه خود را ثبت کنید ما با شما تماس میگیریم