ویتامین K؛ انواع ویتامین K + میزان مصرف و خواص آن

ویتامین K به گروهی از ویتامین‌ها اشاره دارد که نقش مؤثری در لخته شدن یا انعقاد خون دارند. K مخفف کواگولاسیون (یک کلمه آلمانی برای انعقاد یا فرآیند لخته شدن) است. این ویتامین پروتئین مورد نیاز برای لخته شدن خون طبیعی را فعال می‌کند؛ پروتئینی که موجب بهبود زخم‌ها و جلوگیری از خونریزی بیش از حد می‌شود. به بسیاری از نوزادان تازه متولد شده، ویتامین K تزریق می‌کنند تا از بیماری خونریزی بیش از حد جلوگیری شود، زیرا نوزادان با سطوح پایین این ویتامین متولد می‌شوند. این ویتامین، فواید دیگری نیز دارد که از جمله آن می‌توان به ارتقای سلامت استخوان و قلب اشاره کرد. اگر علاقه‌مند هستید اطلاعات بیشتری در مورد این ویتامین و نقش آن در بدن انسان به دست آورید، پیشنهاد می‌کنیم تا انتها همراه ما باشید.

ویتامین K چیست؟

ویتامین K ویتامین محلول در چربی است که به دو صورت وجود دارد. نوع اصلی آن فیلوکینون نام دارد که در سبزیجات سبز برگ، مانند: کلم سبز، کلم پیچ و اسفناج یافت می‌شود. نوع دیگر آن مناکینون است که در برخی از غذاهای حیوانی و غذاهای تخمیر شده وجود دارد. مناکینون‌ها همچنین می‌توانند توسط باکتری‌ها در بدن تولید شوند.

این ویتامین به ساخت پروتئین‌های مختلفی که برای لخته شدن خون و ساخت استخوان‌ها لازم است، کمک می‌کند. پروترومبین یک پروتئین وابسته به ویتامین K است که به طور مستقیم با لخته ‌شدن خون ارتباط دارد. همچنین استئوکلسین پروتئین دیگری است که برای تولید بافت استخوانی سالم به این ویتامین نیازمند است.

این ویتامین در سراسر بدن، از جمله کبد، مغز، قلب، پانکراس و استخوان یافت می‌شود، به سرعت تجزیه شده و از طریق ادرار یا مدفوع دفع می‌گردد. به همین دلیل، حتی با مصرف زیاد به ندرت در بدن حالت سمی پیدا می‌کند، چیزی که در مورد سایر ویتامین‌های محلول در چربی امکان بروز آن وجود دارد.

ویتامین k یک ویتامین محلول در چربی است که در سبزیجات سبزبرگ مثل کلم سبز، کلم پیچ و اسفناج یافت می‌شوند.

انواع ویتامین K کدامند؟

همان‌طور که در قسمت قبل اشاره کردیم، دو نوع ویتامین K که بیشتر در رژیم غذایی ما یافت می‌شود، شامل ویتامین K1 یا فیلوکینون و ویتامین K2 یا مناکینون هستند. از آنجایی که ویتامین K1 و ویتامین K2 به طور متفاوتی در بدن جذب می‌شوند و به روش‌های مختلفی به بافت‌های بدن منتقل می‌شوند، ممکن است اثرات متفاوتی بر سلامت شما داشته باشند.

1- ویتامین K1

در غذاهایی مانند سبزیجات سبز برگ، محصولات لبنی و روغن‌های گیاهی وجود دارد. با این حال، به صورت تجاری برای درمان مشکلات مربوط به خونریزی بیش از حد نیز تولید می‌شود. این ویتامین برای سیستم گردش خون ضروری است. بدون آن، کبد نمی‌تواند مولکول‌هایی را بسازد که انعقاد خون را تضمین می‌کنند. کمبود شدید این ویتامین، خطر خونریزی را به همراه دارد. میانگین توصیه شده این ویتامین برای زنان 0.08 میلی‌گرم و برای مردان 0.12 میلی‌گرم در روز است

2- ویتامین K2

این ویتامین توسط باکتری روده و از تبدیل ویتامین K1 ساخته می‌شود. ویتامین K2 در غذاهای تخمیر شده، مانند: کلم ترش، پنیر، جگر، ماست و مکمل‌های غذایی یافت می‌شود. این ویتامین نقش مکمل را برای ویتامین K1 که از طریق رژیم غذایی به دست می‌آید، ایفا می‌کند. این ویتامین مانند ویتامین K1، فعال‌کننده پروتئین است که به انعقاد خون کمک می‌کند. این نوع ویتامین K به دلیل نقش اساسی که در حفظ انعطاف‌پذیری شریانی دارد، شناخته شده است.

این ویتامین پروتئینی به نام ماتریکس گلا پروتئین را فعال می‌کند که موجب حذف کلسیم موجود در شریان‌ها می‌شود و در نتیجه از ابتلا فرد به فشار خون بالا جلوگیری می‌کند. این ویتامین در متابولیسم کلسیم نقش دارد و به محافظت از تراکم استخوان کمک می‌کند. بدون این ویتامین، کلسیم توسط پروتئین استئوکلسین برای اتصال بعدی و تقویت ماتریکس استخوان جذب نمی‌شود. مقدار دقیق توصیه شده برای این ویتامین مشخص نیست، اما در حال حاضر، فرض بر این است که حدود ۱۸۰ تا ۲۰۰ میکروگرم در روز کافی است.

3- ویتامین K3

ویتامین K3 (منادیون) نسخه مصنوعی ویتامین K است که در آزمایشگاه ساخته می‌شود. متأسفانه تحقیقات نشان داده است که ویتامین K3 مصنوعی با یکی از آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی بدن، گلوتاتیون که می‌تواند آسیب اکسیداتیو به سلول‌ها را افزایش دهد، تداخل دارد. ویتامین K3 ممکن است باعث مسمومیت کبد، یرقان و کم‌خونی ناشی از پارگی سلول‌های خونی شود. بنابراین این فرم از ویتامین K به عنوان مکمل غذایی فروخته نمی‌شود.

ویتامین k3 نسخه مصنوعی ویتامین k است که در آزمایشگاه ساخته شده و ممکن است باعث مسمومیت کبد، یرقان و کم خونی ناشی از پارگی سلول‌های خونی شود.

فواید ویتامین K کدام است؟

ویتامین K می‌تواند مزایای مختلفی برای بدن انسان داشته باشد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

• پیشگیری از بیماری هموراژیک در نوزادان: تزریق این ویتامین می‌تواند به جلوگیری از مشکلات خونریزی در نوزادان با سطوح پایین ویتامین K کمک کند.
• درمان و پیشگیری از مشکلات خونریزی در افراد دارای سطوح پایین پروترومبین (پروتئین انعقاد خون): سطوح پایین پروترومبین ممکن است توسط برخی داروها ایجاد شود. افراد با سطوح پایین این پروتئین، می‌توانند از مصرف ویتامین K به صورت خوراکی یا وریدی سود برند.
• پیشگیری از مشکلات خونریزی در افراد مبتلا به کمبود فاکتورهای انعقادی وابسته به ویتامین K : بیماری VKCFD یک اختلال ارثی است که خون افراد در هنگام خونریزی منعقد نمی‌شود و بند نمی‌آید. مصرف ویتامین K به صورت خوراکی یا از طریق تزریق، می‌تواند به جلوگیری از خونریزی در افراد مبتلا به VKCFD کمک کند.
• معکوس کردن اثرات وارفارین اضافی: وارفارین نوعی داروی رقیق‌کننده خون است که برای جلوگیری از لخته شدن خون استفاده می‌شود. مصرف ویتامین K می‌تواند اثرات وارفارین بیش از حد را معکوس کند و همچنین این امکان را دارد که همراه با وارفارین برای تثبیت زمان لخته شدن خون استفاده شود.
• جلوگیری از پوکی استخوان: پوکی استخوان موجب ضعیف شدن استخوان‌ها و آسیب‌پذیر بودن آن‌ها در برابر شکستگی می‌شود. شکل خاصی از ویتامین K2 ممکن است در بهبود استحکام استخوان و کاهش خطر شکستگی مفید باشد.

اما از جمله فواید بالقوه دیگر ویتامین K که شواهد کافی برای حمایت از آنها وجود ندارد، می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• بهبود توده استخوانی در بیماران مبتلا به بتا تالاسمی (نوعی اختلال خونی)
• کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه
• بهبود بقا در بیماران مبتلا به سرطان
• کاهش خطر مرگ ناشی از بیماری های قلبی
• بهبود سلامت بیماران مبتلا به فیبروز کیستیک
• تنظیم سطح کلسترول خون
• کاهش بثورات پوستی در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس و سرطان
• کاهش تورم مفاصل در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید
• درمان کبودی و ترک‌های پوستی

ویتامین K در چه غذاهایی وجود دارد؟

این ویتامین در بسیاری از غذاهایی که ما در رژیم غذایی خود داریم، وجود دارد. سبزیجات سبز و برگ‌دار، بهترین منبع این ویتامین هستند و در سایر سبزیجات، میوه‌ها، گوشت و غذاهای تخمیر شده نیز یافت می‌شود. در اینجا فهرستی از بهترین منابع این ویتامین را برای شما آورده‌ایم.

1- اسفناج

اسفناج سبز و تیره به عنوان سالم‌ترین منبع ویتامین‌ها، مواد معدنی و آهن شناخته می‌شود. این گیاه سرشار از ویتامین K است. ۱۰۰ گرم اسفناج خام، ۴۸۳ میکروگرم ویتامین K1 به شما می‌دهد. سعی کنید اسفناج را به صورت خام بخورید؛ اگر نه، می‌توانید آن را به مدت یک دقیقه بجوشانید تا از هدر رفتن مواد مغذی جلوگیری شود.

2- کلم‌پیچ پخته

کلم‌پیچ پخته بهترین منبع ویتامین‌های گیاهی است. یک فنجان کلم‌پیچ پخته می‌تواند ۸۱۷ میکروگرم ویتامین K به بدن شما برساند. برای طعم خوشمزه‌تر و تغذیه بهتر، می‌توانید آن را به مدت ۵ دقیقه قبل از مصرف بپزید.

کلم پیچ پخته از بهترین منابع ویتامین‌های گیاهی است که بهتر است قبل از مصرف تا حدودی پخته شود.

3- کلم بروکلی

بروکلی سرشار از ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها است. ایمنی بدن را تقویت می‌کند و رادیکال‌های آزاد خطرناک را از بین می‌برد. یک فنجان بروکلی پخته شده حاوی ۱۱۰ میکروگرم ویتامین K است. هنگام آماده‌سازی کلم بروکلی مطمئن شوید که زیاد پخته نشود، در غیر این صورت طعم و مواد مغذی خود را از دست می‌دهد.

4- کلم برگ سبز

کلم برگ سبز منبع عالی ویتامین K، فیبر، آهن، کلسیم و منیزیم است. خاصیت ضد التهابی دارد و همچنین به کاهش سطح کلسترول کمک می‌کند. یک کلم برگ سبز بخارپز شده، حاوی حدود ۸۳۶ میکروگرم ویتامین K است.

5- سبزی خردل

این سبزی یکی از بهترین منابع این ویتامین است. برای دستیابی به بهترین نتیجه، آن را به جای بخار پز یا جوشاندن، تفت دهید تا از آبکی شدن و نرم شدن برگ‌ها و ساقه‌هایش جلوگیری شود. یک فنجان سبزی خردل پخته شده حاوی ۴۱۹ میکروگرم ویتامین K است.

6- برگ شلغم

برگ شلغم سرشار از ویتامین است. حاوی مواد مغذی گیاهی که التهاب را از بین می‌برد و خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد. ویتامین K موجود در این سبزی به کاهش کم‌خونی، مشکلات پوستی و کاهش سطح قند خون کمک می‌کند. ۴۲۶ میکروگرم در یک فنجان شلغم پخته شده وجود دارد.

برگ شلغم سرشار از ویتامین‌های مغذی و ویتامین k استکه التهاب را کاهش داده و به مشکلات پوستی و کم خونی کمک زیادی می‌کند.

7- ناتو

ناتو یک غذای صبحانه چسبناک و تخمیری است که در هر ۱۰۰ گرم آن، ۱۰۰۰ میکروگرم ویتامین K2 وجود دارد. این غذای ژاپنی از دانه‌های تخمیر شده سویا تهیه می‌شود. ناتو پر از پروبیوتیک است که به تولید ویتامین K2 در روده شما کمک می‌کند. این غذا همچنین، منبع خوبی از فیبر و پروتئین است که هضم را راحت‌تر می‌کند و استخوان‌ها را سالم نگه می‌دارد.

8- گوشت بره

گوشت بره حاوی پروتئین‌های با کیفیت بالا، چربی‌های ضروری و ویتامین K2 است. ۱۰۰ گرم گوشت بره، در خود ۵.۳ میکروگرم ویتامین K2 دارد. این نوع گوشت استخوان‌های شما را تقویت می‌کند و متابولیسم استخوان را بهبود می‌بخشد.

9- سس مایونز

سس مایونز بر پایه سفیده تخم مرغ حاوی ۱۹۷ میکروگرم ویتامین K2 است. این سس یک منبع سالم و بدون کلسترول است که ویتامین E دارد و برای مو و پوست شما نیز مفید است.

10- میسو

یکی دیگر از غذاهای ژاپنی که از تخمیر لوبیا تهیه می‌شود، میسو است. این غذا رشد پروبیوتیک را در روده افزایش می‌دهد و موجب افزایش جذب مواد مغذی در بدن می‌شود.

.میسو یکی از غذا‌های ژاپنی حاوی ویتامین کا است که از تخمیر لوبیا تهیه می‌شود و رشد پروبیوتیک را در روده افزایش می‌دهد.

11- کلم بروکسل

مانند کلم بروکلی، کلم بروکسل یک سبزی چلیپایی مملو از آنتی اکسیدان‌ها و ویتامین های C و K است. هر فنجان کلم بروکسل پخته شده حاوی ۱۰۷ درصد از نیاز روزانه توصیه شده برای ویتامین C و ۱۸۲ درصد از ارزش روزانه ویتامین K یعنی ۲۱۹ میکروگرم است.

12- بامیه

بامیه یک سبزی مورد علاقه در جنوب و همچنین منبع خوبی از این ویتامین است. یک فنجان بامیه پخته شده حاوی ۶۴ میکروگرم از این ویتامین است که کمی بیش از نیمی از نیاز روزانه شما را فراهم می‌کند.

13- مارچوبه

مارچوبه یکی از بهترین منابع پری‌بیوتیک است. پری‌بیوتیک‌ها فیبرهای رژیمی خاصی هستند که بدن ما قادر به هضم آن‌ها نیست، اما یک اکسیر مغذی برای باکتری‌های مفید روده هستند. مارچوبه همچنین سرشار از این ویتامین است. هر فنجان از آن، حاوی ۹۱ میکروگرم از این ویتامین است که ۷۵ درصد از نیاز روزانه به این ویتامین را تأمین می‌کند.

14- رازیانه

رازیانه یک پیاز ترد با طعم بادیان است که برگ‌های ظریف و خوراکی دارد. این گیاه به طور گسترده در غذاهای ایتالیایی استفاده می‌شود و یک سبزی پرکاربرد در رژیم غذایی مدیترانه‌ای است که می‌تواند به سلامت قلب کمک کند. این گیاه منبع خوبی از فیبر پری‌بیوتیک است و ۵۵ میکروگرم ویتامین K در هر فنجان آن وجود دارد.

15- پستو

پستو سس یا چاشنی است که با ریحان، روغن زیتون، آجیل کاج و پنیر پارمزان درست می‌شود. همچنین می‌تواند حاوی سبزیجات دیگری مانند جعفری باشد. برخی از این مواد دارای ویتامین K فوق‌العاده‌ای هستند، مانند ریحان و جعفری و همچنین آجیل کاج. یک اونس آجیل کاج ۱۵ میکروگرم از این ویتامین را دارد. بر این اساس، یک چهارم فنجان سس پستو، حاوی ۹۵ میکروگرم ویتامین K است که نزدیک ۸۰ درصد از نیاز روزانه را تأمین می‌کند.

پستو سس یا چاشنی است که حاوی ویتامین k فراوان است و حاوی ریحان و جعفری و آجیل کاج می‌باشد.

16- کیوی

کیوی سرشار از ویتامین C به همراه ویتامین E و چندین ماده معدنی ضروری است. این میوه دارای گوشت لطیف و دانه‌های کوچک خوراکی است. هر یک فنجان کیوی، حاوی ۷۳ میکروگرم ویتامین K است که ۶۰ درصد ارزش روزانه را تشکیل می‌دهد.

ویتامین K به چه شکل‌هایی وجود دارد؟

این ویتامین به صورت قرص، کپسول، شربت و آمپول در دسترس است، اما مصرف آن‌ها نباید به صورت خودسرانه انجام شود و حتماً باید تحت نظر پزشک باشد.

آمپول ویتامین K طبق دستور پزشک از طریق تزریق زیر پوست یا داخل ماهیچه یا ورید تجویز می‌شود. اگر داخل رگ تزریق شود، باید آن را بسیار آهسته (حداکثر یک میلی‌گرم در دقیقه) تزریق کرد تا خطر عوارض جانبی جدی آن کاهش یابد.

اگر از یک داروی رقیق‌کننده خون (وارفارین) استفاده می‌کنید، این ویتامین می‌تواند اثرات وارفارین را تا ۲ هفته کاهش دهد. بنابراین، حتماً آن‌ها را طبق دستور پزشک یا داروساز مصرف کنید.

روزانه چه مقدار ویتامین K باید مصرف کنیم؟

طبق تحقیقات انجام شده، مردان بالای ۱۹ سال روزانه به ۱۲۰ میکروگرم ویتامین K نیاز دارند. زنان غیر باردار، باردار و شیرده ۱۹ سال به بالا نیز روزانه به ۹۰ میکروگرم از این ویتامین نیازمند هستند. همچنین نوجوانان پسر و دختر از سنین ۱۴ تا ۱۸ سال، باید روزانه ۷۵ میکروگرم ویتامین K دریافت کنند و کودکان ۱ تا ۱۳ ساله بین ۳۰ تا ۶۰ میکروگرم در روز نیاز دارند. مقدار توصیه شده روزانه برای نوزادان، بین ۲ تا ۲.۵ میکروگرم است. در زیر جداول میزان مصرف این ویتامین برای افراد مختلف آورده شده است:

مقدار ویتامین K مورد نیاز برای برای نوزادان صفر تا ۱۲ ماهه

نوزادان صفر تا ۶ ماهه	نوزادان ۷ تا ۱۲ ماهه
۲ میکروگرم در روز	۲.۵ میکروگرم در روز

مقدار ویتامین K مورد نیاز برای برای کودکان و نوجوانان یک تا ۱۸ سال

کودکان ۱ تا ۳ سال	۳۰ میکروگرم در روز
کودکان ۴ تا ۸ سال	۵۵ میکروگرم در روز
کودکان پسر ۹ تا ۱۳ سال	۶۰ میکروگرم در روز
کودکان دختر ۹ تا ۱۳ سال	۶۰ میکروگرم در روز
نوجوانان پسر ۱۴ تا ۱۸ سال	۷۵ میکروگرم در روز
نوجوانان دختر ۱۴ تا ۱۸ سال	۷۵ میکروگرم در روز

مقدار ویتامین K مورد نیاز برای برای بزرگسالان ۱۹ سال به بالا

بزرگسالان مرد ۱۹ تا ۳۰ سال	۱۲۰ میکروگرم در روز
بزرگسالان زن ۱۹ تا ۳۰ سال	۹۰ میکروگرم در روز
بزرگسالان مرد ۳۱ تا ۵۰ سال	۱۲۰ میکروگرم در روز
بزرگسالان زن ۳۱ تا ۵۰ سال	۹۰ میکروگرم در روز
بزرگسالان مرد ۵۱ تا ۷۰ سال	۱۲۰ میکروگرم در روز
بزرگسالان زن ۵۱ تا ۷۰ سال	۹۰ میکروگرم در روز
بزرگسالان مرد بیشتر از ۷۰ سال	۱۲۰ میکروگرم در روز
بزرگسالان زن بیشتر از ۷۰ سال	۹۰ میکروگرم در روز

بیشتر بخوانید:  بهترین توصیه ها برای ترک سیگار

سؤالی که اینجا مطرح می‌شود اینکه آیا زنان باردار و شیرده می‌توانند از این ویتامین استفاده کنند یا خیر؟ بدن ما این ویتامین را با کمک باکتری‌های مفید روده می‌سازد. رژیم بارداری شما باید حاوی سطح ایمنی از مقدار مورد نیاز این ویتامین باشد. نیاز به این ویتامین در دوران بارداری با توجه به وزن تعیین می‌شود که معمولاً حدود یک میکروگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است.

اما باید با پزشک و متخصص تغذیه خود در مورد مقدار مصرف ویتامین K در دوران بارداری مشورت کنید. رژیم غذایی شما باید این ویتامین را به مقدار کافی داشته باشد، زیرا کمبود آن می‌تواند منجر به خونریزی مداوم شود. اگر در دوران بارداری رژیم غذایی سالمی داشته باشید، احتمال کمبود ویتامین K بسیار کم است، زیرا بدن آن را از طریق غذایی که می‌خورید دریافت می‌کند و در خود بدن نیز تولید می‌شود.

با این حال، اگر به دلیل برخی بیماری‌ها، بدن شما نتواند آن را به خوبی دریافت کند، ممکن است شما و کودکتان در معرض خطر قرار گیرید. اینجاست که مکمل‌ها می‌توانند کمک کنند. البته باید مراقب میزان ویتامین K وارد شده به بدن از طریق غذا و مکمل‌ها باشید. همچنین تزریق این ویتامین در دوران بارداری ضروری نیست. تا وقتی که پزشک تجویز نکرده، از مکمل‌‌های ویتامین K استفاده نکنید، زیرا برخی بیماری‌ها نیاز به این مکمل را تغییر می‌دهند.

مقدار ویتامین K مورد نیاز برای زنان باردار

زنان باردار ۱۴ تا ۱۸ سال	۷۵ میکروگرم در روز
زنان باردار ۱۹ تا ۳۰ سال	۹۰ میکروگرم در روز
زنان باردار ۳۱ تا ۵۰ سال	۹۰ میکروگرم در روز

همان‌طور که در جدول زیر مشخص است، میزان دریافت روزانه این ویتامین در دوران شیردهی با فردی که در این شرایط نیست، تفاوتی نمی‌کند. اما برای نوزاد مسأله فرق می‌کند. شیر مادر ویتامین K کمی دارد. شیر مادرانی که مکمل آن را مصرف می‌کنند نیز ویتامین K کمی دارد.

آکادمی اطفال آمریکا توصیه می‌کند همه نوزادانی که با شیر مادر یا شیر خشک تغذیه می‌شوند، یکبار تزریق عضلانی ویتامین K1 (فیتونادیون) را با دوز 0.5 تا 1.0 میلی‌گرم در مدت کوتاهی پس از تولد دریافت کنند (این تزریق معمولاً در طول بستری شدن در بیمارستان انجام می‌شود).

آمپول ویتامین K را می‌توان بعد از اولین شیردهی با پستان و حداکثر تا ۶ ساعت بعد از تولد نوزاد تجویز کرد. دوز خوراکی این ویتامین توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است از طریق معده و روده جذب نشود و مقدار مورد نیاز شیرخواری که با شیر مادر تغذیه می‌شود فراهم نکند. نوزادانی که آمپول آن را دریافت می‌کنند، نیازی به مکمل‌های بیشتر ندارند. تزریق ویتامین K در بدو تولد، بهترین راه برای جلوگیری از کمبود این ویتامین و خونریزی ناشی از کمبود آن در نوزادان است.

مقدار ویتامین K مورد نیاز در دوران شیردهی

زنان ۱۴ تا ۱۸ سال	۷۵ میکروگرم در روز
زنان ۱۹ تا ۳۰ سال	۹۰ میکروگرم در روز
زنان ۳۱ تا ۵۰ سال	۹۰ میکروگرم در روز

علایم کمبود ویتامین K چیست؟

نشانه‌های کمبود این ویتامین عبارتند از:

• خونریزی بیش از حد، به دلیل بریدگی، زخم، تزریق یا سوراخ
• کبود شدن آسان قسمت‌های مختلف بدن
• خونریزی شدید قاعدگی

اما کمبود این ویتامین در نوزادان متفاوت است. نوزادان تا زمانی ‌که شروع به خوردن غذاهای معمولی کنند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کمبود ویتامین K هستند که معمولاً حدود چهار تا شش ماه پس از تولد است. علایم و نشانه‌هایی که می‌تواند نشان‌دهنده کمبود ویتامین K در نوزادان باشد، عبارتند از:

• کبودی، بخصوص در اطراف سر یا صورت
• خونریزی اطراف ناف، بینی و دهان، آلت تناسلی در صورت ختنه و در محل واکسیناسیون
• رنگ پریدگی که ممکن است در لثه نوزادان با پوست تیره‌تر قابل توجه باشد
• زردی پوست و چشم‌ها که سه هفته یا بیشتر پس از تولد رخ می‌دهد. این نوع زردی متمایز از زردی نوزاد است که معمولاً پس از دو هفتگی از بین می‌رود.
• مدفوع خونی، تیره یا چسبنده مانند قیر
• وجود خون در ادرار یا استفراغ
• تحریک‌پذیری
• خستگی یا خواب‌آلودگی بیش از حد

اگر هر یک از این علایم و نشانه‌ها را دارید یا مشکوک به کمبود این ویتامین هستید، باید به دنبال مراقبت‌های فوری پزشکی باشید.

بیشتر بخوانید: علائم کمبود ویتامین و عوارض آن کدامند؟

کمبود ویتامین k در نوزادان نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.

علت کمبود ویتامین K چیست؟

نوزادان به دلیل موارد زیر مستعد کمبود ویتامین K هستند:

• جفت، لیپیدها و ویتامین K را خیلی ضعیف منتقل می‌کند.
• کبد نوزاد از نظر سنتز پروترومبین نابالغ است.
• شیر مادر ویتامین K کمی دارد و حاوی حدود ۲.۵ میکروگرم در لیتر است.
• روده نوزاد در چند روز اول زندگی عقیم است.

در بزرگسالان، کمبود این ویتامین می‌تواند ناشی از علت‌های زیر باشد:

• سوء جذب چربی به دلیل انسداد صفراوی، اختلالات سوء جذب، فیبروز کیستیک یا برداشتن روده کوچک
• استفاده از داروهای ضد انعقاد کومارینی. داروهای ضد انعقاد کومارین در سنتز پروتئین‌های انعقادی وابسته به ویتامین K (عوامل II، VII، IX و X) در کبد اختلال ایجاد می‌کنند.
• مصرف داروهای رقیق‌کننده یا داروهای ضد انعقاد خون که مانع از لخته ‌شدن خون می‌شوند، اما فعال شدن ویتامین K را مهار می‌کنند.
• مصرف دوزهای بسیار بالای ویتامین A یا E
• مصرف برخی از آنتی بیوتیک‌ها (به ویژه برخی از سفالوسپورین‌ها و سایر آنتی‌بیوتیک‌های گسترده‌ اثر، سالیسیلات‌ها، مگادوز ویتامین E و نارسایی کبدی،

لازم به ذکر است که مصرف ناکافی این ویتامین بعید است که علایمی ایجاد کند. برای تشخیص کمبود این ویتامین، پزشک باید سوابق پزشکی شما را بداند تا متوجه شود که آیا در معرض خطر کمبود این ویتامین هستید یا خیر. افراد در معرض خطر، عموماً کسانی هستند که:

• داروهای ضد انعقاد مصرف می‌کنند.
• آنتی بیوتیک مصرف می‌کنند.
• مشکل جذب چربی دارند.

به احتمال زیاد پزشک آزمایش انعقادی به نام آزمایش زمان پروترومبین (PT) را انجام می‌دهد تا ببیند آیا کمبود ویتامین K دارید یا خیر. این یک آزمایش ساده است که مدت زمان لخته ‌شدن خون شما را اندازه‌گیری می‌کند. بدین ترتیب که یک پرستار، تکنسین آزمایشگاه یا یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی که در زمینه خون‌گیری آموزش دیده است، با استفاده از یک سوزن کوچک نمونه‌برداری را انجام می‌دهد. سپس یک نوع مواد شیمیایی به نمونه اضافه می‌کند تا ببیند چه واکنشی نشان می‌دهد. لخته ‌شدن خون معمولاً بین ۱۱ تا ۱۳.۵ ثانیه طول می‌کشد. اگر بیشتر طول کشید، پزشک ممکن است تشخیص دهد که شما دچار کمبود این ویتامین هستید.عوارض مصرف بیش از اندازه‌ی ویتامین Kدوزهای معمولی ویتامین K رژیمی و مکمل‌های خوراکی، به طور کلی بی‌خطر هستند. دوزهای بالای ۱۰ میلی‌گرم ویتامین K1 و ۴۵ میلی‌گرم ویتامین K2 در روز در آزمایشات بالینی بدون اثرات سمی بوده‌اند. با این حال، عوارض جانبی خفیف زیر گزارش شده است:

• حالت تهوع
• اسهال
• ناراحتی شکم

وقتی این ویتامین به مقدار بیش از حد انباشته می‌شود، اثرات داروهای ضد انعقاد خوراکی را مسدود می‌کند. داده‌های محدود نشان می‌دهد که ویتامین K3 مصنوعی (منادیون) نیز ممکن است علایم و نشانه‌های سمیت زیر را در نوزادان ایجاد کند:

• زردی
• آسیب کبدی
• کم خونی همولیتیک (نوعی از کم خونی که در نتیجه پاره شدن گلبول های قرمز خون ایجاد می شود)
• سطوح بالای بیلی‌روبین (هیپربیلی روبینمی)

در نهایت باید گفت ویتامین K یک ویتامین محلول در چربی است که بدن آن را در بافت چربی و کبد ذخیره می‌کند. این ویتامین به دلیل نقشی که در لخته شدن خون یا انعقاد ایفا می‌کند، شناخته شده است. همچنین ویتامین K نقش مهمی در سلامت استخوان دارد. افراد به ندرت با کمبود این ویتامین مواجه می‌شوند، زیرا علاوه بر اینکه در سبزیجات سبز رنگ وجود دارد، به وسیله یکسری از باکتری‌های روده نیز ساخته می‌شود.گاهی اوقات مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند این باکتری‌ها را از بین ببرد و منجر به کمبود خفیف ویتامین K شود. کمبود این ویتامین، می‌تواند فرآیند انعقاد خون را دچار اختلال کند و منجر به خونریزی بیش از حد شود. اگر در مورد کمبود این ویتامین در بدن خود شک دارید، با یک آزمایش ساده می‌توانید از آن مطمئن شوید. توصیه می‌کنیم از مصرف خودسرانه مکمل‌های آن بپرهیزید و حتماً تحت نظر پزشک این کار را انجام دهید.

منبع +++++++++++++

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.