آشنایی با رژیم نقرس؛ بایدها و نبایدهای رژیم غذایی نقرس

نقرس از مشکل‌های دردناک است. زمانی رخ می‌دهد که سطح بالای اسیداوریک در خون سبب شکل گرفتن و انباشته شدن کریستال‌هایی درون و بیرون مفاصل می‌شود. اسیداوریک زمانی تولید می‌شود که بدن ماده شیمیایی به نام پورین را تجزیه می‌کند. پورین به صورت طبیعی در خون وجود دارد؛ اما در بعضی غذاها نیز پیدا می‌شود. بدن اسید اوریک را توسط ادرار دفع می‌کند. رژیم نقرس به کاهش سطح اسیداوریک در خون کمک می‌کند. رژیم غذایی برای نقرس درمان کامل به حساب نمی‌آید اما به کاهش خطر تکرار حمل‌های نقرس و کاهش پیشرفت آسیب به مفاصل کمک می‌کند. افراد مبتلا به این بیماری، باید از غذاهای مناسب نقرس استفاده کنند. در این مقاله رژیم غذایی نقرس و غذاهای مناسب برای این بیماری را بررسی خواهیم کرد.

عوامل ایجاد نقرس چیست؟

عواملی مانند اضافه وزن و چاقی، وزن گیری بیش از حد، مخصوصا در سنین جوانی، مصرف الکل، فشار خون بالا و نیز اختلال عملکرد کلیه، صدمه‌ها و جراحت‌های بدن، جراحی اخیر، دهیدراته شدن و کاهش آب بدن، تب و نیز درمان‌های دارویی خاص خطر ابتلا به نقرس و پیشرفت بیماری را افزایش می‌دهند. مفصل انگشت بزرگ پا شایع‌ترین مکان، برای بروز حمله‌های نقرس است. مفصل‌های دیگر نظیر قوزک پا، زانو، آرنج و مفصل سایر انگشتان نیز می‌توانند دچار نقرس شوند. هرچند اکثر اسیداوریک بالا در خون نشانه ابتلا به این بیماری نیست؛ خیلی از افرادی که اسید اوریک بالایی دارند، دچار این بیماری نمی‌شوند. ابتلا به نقرس به دلیل وجود مقادیر بالای اسیداوریک در خون است. بعضی از عواملی که باعث بوجود آمدن این کریستال‌ها می‌شوند، عبارت‌اند از:

• • چاقی؛
  • مصرف الکل؛
  • مصرف زیاد خوراکی‌های حاوی اسیداوریک شامل گوشت قرمز، سیرابی، ماهی کولی، شاه ماهی، مارچوبه و قارچ؛
  • بیماری‌های خاص شامل فشارخون بالای درمان نشده، بیماری‌های مزمن مانند دیابت، چربی یا کلسترول بالای خون و باریک شدن رگ‌ها نیز می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا به نقرس شود؛
  • بعضی از داروها شامل دیورتیک‌ها (برای درمان فشارخون استفاده می‌شوند)، آسپرین و داروهایی برای افرادی تجویز می‌شوند که پیوند عضو انجام داده‌اند؛
  • سابقه خانوادگی؛
  • سن و جنس. (نقرس در مردان بیشتر از زنان رخ می‌دهد).

غذاها چگونه روی نقرس تاثیر می‌گذارند؟

برخی از غذاها، با بالا بردن سطح اسیداوریک، سبب تحریک حمله‌های نقرس می‌شوند. غذاهای تحریک کننده معمولا سرشار از پورین‌اند. وقتی پورین را هضم می‌کنید، بدنتان به عنوان محصولی زائد، اسیداوریک می‌سازد. این فرایند، برای افرادی جای نگرانی ندارد که سالم‌اند.

افراد مبتلا به نقرس به خوبی اسیداوریک اضافی را دفع نمی‌کنند. بنابراین، رژیمی سبب انباشته شدن اسیداوریک و بروز حمل‌های نقرس می‌شود که پورین بالایی داشته باشد. خوشبختانه تحقیق‌ها نشان داده است با محدودکردن غذاهای دارای پورین و استفاده از داروهای مناسب، حمله‌های نقرس پیشگیری شدنی است.

غذاهایی مانند گوشت قرمز، دل و جگر و مواد غذایی مشابه آن‌ها، غذاهای دریایی، الکل و آبجو معمولا حمله‌های نقرس را تحریک می‌کنند. این خوراکی‌ها مقادیر متوسط تا بالایی از پورین دارند. با این حال پژو‌هش‌ها نشان دادند سبزی‌های دارای پورین سبب تحریک حمله‌های نقرس نمی‌شوند.

فروکتوز و نوشیدنی‌های شیرین خطر ابتلا به نقرس و تحریک حمله‌های آن را بالا می‌برند، با اینکه پورین بالایی ندارند. نوشیدنی‌های شیرین شده و فروکتوز با سرعت بخشیدن به چندین فرآیند سلولی سطح اسیداوریک را بالا می‌برند. در پژوهشی که روی بیش از 125 هزار داوطلب انجام گرفت، افرادی ۶۲ درصد بیشتر در خطر ابتلا به نقرس بودند که بیشترین فروکتوز را مصرف می‌کردند. پژو‌هش‌های دیگر نیز نشان دادند، محصول‌های لبنی کم‌چرب، محصولات سویا و مکمل ویتامین C با کاهش اسیداوریک از حمله‌های نقرس پیشگیری می‌کنند. محصولات لبنی پرچرب تاثیر چندانی روی سطح اسیداوریک ندارند.

رژیم غذایی نقرس چه کمکی به مبتلایان این بیماری می‌کند؟

رعایت کردن برنامه غذایی مناسب نقرس به شما کمک می‌کند تا به وزنی سالم و عادات غذایی مناسب برسید. غذاهای دارای پورین را محدود کنید؛ اما کاملا قطع نکنید. غذاهایی را برای کنترل اسیداوریک به برنامه‌تان اضافه کنید. رعایت کردن برنامه غذایی مناسب با نقرس، در کنترل بیماری کمکتان می‌کند.

غذاهای مناسب در رژیم نقرس کدام‌اند؟

1- کربوهیدرات‌های پیچیده

میوه، سبزی‌ و غلات کامل بیشتری بخورید، چون دارای کربوهیدرات پیچیده‌اند. از مصرف نوشیدنی‌هایی با فروکتوز بالا پرهیز و مصرف آب میوه‌های طبیعی را نیز محدود کنید.

2- پروتئین

روی گوشت‌های کم چرب، گوشت مرغ، لبنیات کم‌چرب و عدس به عنوان منابع پروتئین تمرکز کنید. توصیه‌هایی زیر را درباره غذاهای خاص و مکمل‌ها به خاطر بسپارید.

• • از خوردن گوشت‌هایی مانند جگر، کلیه و دل پرهیز کنید. چون مقدار زیادی پورین دارند و با سطح بالای اسیداوریک خون مرتبط‌اند؛
  • مقدار وعده‌های غذایی با گوشت گاو و گوسفند را محدود کنید؛
  • برخی از انواع غذاهای دریایی مانند ماهی کولی، صدف، ساردین و ماهی تن نسبت به دیگر انواع ماهی پورین بیشتری دارند. مزایای مصرف غذاهای دریایی برای بیماری نقرس زیاد است. بنابراین مقداری غذای دریایی در رژیم نقرس وجود دارد.

3- سبزی‌های سرشار از پورین

پژو‌هش‌ها نشان دادند سبزی‌های سرشار از پورین، مانند مارچوبه و اسفناج، سبب بروز بیماری نقرس یا افزایش حمله‌های آن نمی‌شوند.

4- الکل

آبجو و نوشیدنی‌های تقطیر شده با افزایش خطر ابتلا به نقرس و حملات آن در ارتباط‌اند. بنابراین از مصرف الکل پرهیز کنید، به خصوص در زمان‌هایی که حمل‌های نقرس شروع می‌شود.

5- غذاها و نوشیدنی‌های قندی

مصرف غذاهای شیرین شده مانند غلات صبحانه، کیک و شیرینی را کنار بگذارید یا محدود کنید. اگرچه پورین بالایی ندارند؛ سبب افزایش سطح اسیداوریک می‌شوند.

6- ویتامین C

ویتامین C به کاهش سطح اسیداوریک کمک می‌کند. با پزشک خود صحبت کنید تا مکمل 500 میلی‌گرم ویتامین C را به رژیم خود اضافه کنید.

7- قهوه

برخی بررسی‌ها مشخص کردند مصرف قهوه به صورت متعادل با کاهش خطر ابتلا به نقرس مرتبط است. در صورت وجود مشکل‌های دیگری حتما با پزشک خود مشورت کنید تا مقدار کافئین مورد نیاز بدنتان را بدانید.

8- گیلاس

پژو‌هش‌هایی نشان می‌دهند مصرف گیلاس با کاهش حمله‌های نقرس در ارتباط است .

بیماران نقرس چه غذاهایی را نباید بخورند؟

غذاهایی که در هر 100 گرم بیش از 200 میلی گرم پورین دارند، جزء غذاهای سرشار از پورین محسوب شده و مصرف آن‌ها برای بیماران مبتلا به نقرس بسیار مضر است. غذاهای دارای مقادیر بالای پورین، عبارت‌اند از:

• مارچوبه و قارچ؛
• دل، جگر، قلوه، مغز، کله پاچه، سیرابی؛
• مخمر تغذیه‌ای و سایر محصولات مخمر؛
• قندهای اضافه شده مانند شربت ذرت با فروکتوز بالا؛
• غذاهای دریایی مانند صدف خوراکی، خرچنگ، ​​میگو؛
• نوشیدنی‌های قندی به خصوص آب میوه و نوشابه‌های شیرین؛
• ماهی‌های روغنی مانند شاه ماهی، ماهی خال خالی، ماهی تن، ساردین.

آیا ورزش روی نقرس تاثیر دارد؟

ورزش کردن به صورت مرتب انتخاب مناسبی برای پیشگیری از حمل‌های نقرس است. ورزش نه تنها به تثبیت وزن سالم، بلکه به پایین نگه داشتن سطح اسیداوریک نیز کمک می‌کند. در پژوهشی که روی ۲۲۸ مرد صورت گرفت، مشخص شد آن‌هایی ۵۰ درصد کمتر در خطر ابتلا به نقرس‌اند که روزانه بیش از ۸ کیلومتر دویدند. ورزش همچنین شما را به هدف اصلی یعنی کاهش وزن نزدیک‌تر می‌کند.

برنامه غذایی مناسب نقرسی‌ها

این منو تنها نمونه‌ای از یک روز رژیم مناسب برای بیماری نقرس است:

1- صبحانه

• • غلات سبوس‌دار و غلات بدون شیرینی با شیر کم‌چرب؛
  • یک فنجان توت‌فرنگی تازه؛
  • قهوه؛
  • آب.

سایز لباساتو
با رژیـــم ما
کوک کـــنهمین الان ثبت نام کن

2- ناهار

• • ۶۰گرم از برش‌های سینه مرغ با یک رول نان سبوس‌دار با خردل برشته‌شده؛
  • سالاد سبزی‌ها، یک قاشق غذاخوری آجیل و سرکه بالزامیک و روغن‌زیتون؛
  • آب یا شیر کم‌چرب.

3- عصرانه

• • یک فنجان گیلاس تازه؛
  • آب.

4- شام

• • ۱۰۰گرم ماهی آزاد کباب شد؛
  • لوبیا سبز بو داده یا بخارپز؛
  • یک یا یک‌دوم فنجان ماکارونی سبوس‌دار با روغن زیتون و فلفل لیموی پخته‌شده؛
  • آب؛
  • ماست کم‌چرب؛
  • یک فنجان خربزه.

اگر به بیماری نقرس مبتلایید، پیروی از رژیم غذایی نقرس می‌تواند بهبود شرایطتان کمک کند. غذاهای مناسب نقرس را بخرید و در دسترس خود قرار بدهید. رژیم نقرس کمک می‌کند تا حال جسمانی بهتری داشته باشید.

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.