همه چیز درباره پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید، معمولاً برای اکثر مردم یادآور واژگانی، مانند گواتر، تورم و نوسانات خلقی است. در واقع به قدری این بیماری‌ها در اطرافیان هر خانواده وجود دارد که دیگر اکثریت جامعه آشنایی نسبی با آن‌ها دارند. به طورکلی بدن انسان دارای غده‌های مختلفی است. هر کدام از این غده‌ها، هورمون‌های خاصی را ترشح می‌کنند که برای بدن ضروری است.

غده تیروئید در بین غده‌های مختلف، یکی از مهم‌ترین آن‌هاست. این غده ممکن است به دلایل مختلف، هورمون‌های تیروئید را بیش از اندازه لازم تولید کند. در چنین شرایطی پرکاری تیروئید به وجود می‌آید. در ادامه این مقاله با علل، درمان، علائم و … پرکاری تیروئید آشنا خواهید شد.

منظور از پرکاری تیروئید چیست؟

زمانی که غده تیروئید بیش از حد نیاز بدن شروع به تولید هورمون تیروئید کند، پرکاری تیروئید به وجود می‌آید. هورمون‌های اصلی تیروئید عبارتند از: تری یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) که در زمان پرکاری تیروئید با افزایش ترشح آن‌ها روبرو هستیم.

در شرایطی که تیروئید در بدن شما زیاد شود، سرعت متابولیسم نیز افزایش می‌یابد. در نتیجه، علائمی مانند تپش قلب، کاهش وزن، اضطراب و … به وجود می‌آید. خوشبختانه با به کارگیری روش‌های گوناگون درمانی می‌توان قدم‌های مثبتی را برای درمان آن برداشت.

بیشتر بخوانید: اختلال تیروئید چیست؟

آیا تیروئید بر روی وزن تاثیر دارد؟ از زبان دکتر کرمانی بشنوید:

انواع اختلالات مربوط به پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید می‌تواند اختلالات متعددی را به وجود بیاورد. این اختلالات شامل موارد زیر است:

تیروئیدیت: تیروئیدیت یک اصطلاح کلی است که با عنوان التهاب تیروئید شناخته می‌شود. این بیماری اختلالات مختلف تیروئید را شامل ‌شده که در نهایت منجر به التهاب آن می‌شود. تنها یکی از انواع تیروئیدیت همراه با درد است که آن را با نام تیروئیدیت حاد می‌شناسند.

گریوز: در برخی از موارد، پرکاری تیروئید با مشکلاتی مانند بیماری گریوز همراه است. بارزترین علامت این بیماری، بیرون‌ زدگی چشم است. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، چشمان بزرگی دارند که از حدقه بیرون‌ زده است. این بیماری در مردان بیشتر دیده می‌شود. به جز بیرون‌ زدگی کره چشم، در بیماری گریوز علائم زیر نیز مشاهده می‌شود:

• خشکی چشم
• ایجاد تورم و قرمزی در ناحیه چشم
• اشک ریختن فراوان
• حساسیت داشتن به نور زیاد
• داشتن تاری یا دوبینی

علت ابتلا به پرکاری تیروئید چیست؟

در بین هورمون‌های مختلف تولید شده از سوی تیروئید، هورمون تیروکسین یا همان T4 نقش اصلی را ایفا می‌کند. در اثر زیاد شدن این هورمون است که ما دچار پرکاری تیروئید می‌شویم. معمولاً دلایل زیر موجب می‌شود تا هورمون تیروکسین بیش از اندازه ترشح شود.

بیماری گریوز

این بیماری خودایمنی، در واقع غده تیروئید را تحریک می‌کند تا هورمون‌های تیروکسین را بیش از مقدار نیاز بدن تولید کند. بدین ترتیب گریوز موجب پرکاری تیروئید می‌شود. نکته حائز اهمیت این است که گریوز را شایع‌ترین دلیل برای افزایش تیروکسین دانسته‌اند.

تومور آدنوم

آدنوم یک تومور خوش‌خیم است که در غده‌های مختلف بدن، مانند غده تیروئید تشکیل می‌شود. یک یا چند تومور آدنوم می‌تواند در غده تیروئید منجر به تحریک آن شود. در نتیجه تحریک تیروئید، تیروکسین زیادی تولید می‌شود. البته غده آدنوم کمتر از بیماری گریوز می‌تواند موجب تولید T4 شود.

تیروئیدیت

موارد متعددی مانند زایمان یا بیماری‌های خودایمنی می‌تواند منجر به التهاب غده تیروئید شود. التهابی که در غده تیروئید به وجود آمده، می‌تواند باعث شود تا این غده تیروکسین زیادی را تولید کند. در مجموع یکی از این سه دلیل اصلی، می‌تواند باعث شود که تیروکسین زیادی در بدن ما وجود داشته باشد. دیگر عوامل عبارتند از:

مصرف بیش از اندازه ید

اگر بیش از اندازه مجاز، مصرف مواد غذایی ید دار صورت بگیرد، در نهایت پرکاری تیروئید را به همراه دارد. اکثر افراد تنها می‌دانند که نمک دارای ماده معدنی ید است، در حالی ‌که علاوه بر نمک، مواد غذایی دیگری نیز هستند که حاوی این ماده معدنی باشند. برخی از مواد غذایی دارای ید به شرح زیر است:

• ماهی سفید
• زرده تخم‌مرغ
• پنیر
• شیر
• اسفناج
• شلغم
• کاهو
• جعفری
• میگو

مصرف بیش از اندازه داروهای مربوط به کم‌کاری تیروئید نیز می‌تواند از عوامل ایجادکننده پرکاری تیروئید باشد. فارغ از این دلایل، برخی از عوامل وجود دارند که علت اصلی به وجود آمدن پرکاری تیروئید نیستند، اما می‌توانند افراد را مستعد ابتلا به این بیماری کنند. این عوامل عبارتند از:

علائم پرکاری تیروئید چیست؟

علائم پرکاری تیروئید با برخی از بیماری‌های دیگر مشابه است. از همین رو تمییز دادن پرکاری تیروئید از سایر بیماری‌ها، اندکی کار پزشکان را سخت می‌کند. با وجود این نکته می‌توان گفت در افراد مبتلا به پرکاری تیروئید، نشانه‌های زیر به وجود می‌آید.

• افزایش اشتها
• کاهش وزن ناگهانی
• اسهال
• افزایش ضربان قلب
• پرخاشگری و اضطراب
• لرزش در یکی از اعضای بدن، بخصوص لرزش دست
• تعرق زیاد
• نامنظم شدن دوران قاعدگی در زنان
• گواتر
• نوسانات خلقی
• برآمدگی چشم در بیماری گریوز
• حساسیت نسبت به گرما
• خستگی و ضعف عضلانی
• مشکل در خواب
• نازک شدن پوست
• نازک و ظریف شدن ضخامت موها

در رابطه ‌با علائم ذکر شده نکته مهمی وجود دارد. تمامی موارد گفته شده به معنای آن نیست که اگر همه آن‌ها را داشته باشید، یعنی مبتلا به پرکاری تیروئید هستید. در برخی از افراد تنها برخی از این علائم وجود دارد که نشان‌دهنده پرکاری تیروئید در آن‌ها است.

روش تشخیص پرکاری تیروئید

همان‌طور که گفته شد، یکی از مشکلات عمده پزشکان در تشخیص پرکاری تیروئید، شباهت بین علائم آن با سایر بیماری‌ها است. بدین ترتیب، پزشکان در چنین شرایطی برای این که بتوانند تشخیص درستی داشته باشند از آزمایش‌های مختلفی استفاده می‌کنند. به طورکلی، موارد زیر پزشکان را به تشخیص قطعی درباره پرکاری تیروئید می‌رسانند.

سوابق پزشکی و معاینه بیمار

ابتدا پزشکان به بررسی موارد متعددی در بدن بیمار می‌پردازند. لرزش‌های بدن از مواردی است که مورد بررسی قرار می‌گیرد. معاینه نبض بیمار، پوست، چشم و موارد دیگر به پزشک کمک می‌کند تا حدس احتمالی خود را مبنی بر وجود یا عدم وجود پرکاری تیروئید داشته باشد. پس از این مرحله، نوبت به گرفتن آزمایش خون است تا پزشکان دررابطه‌ با این بیماری به یقین برسند.

آزمایش خون

با استفاده از آزمایش خون، می‌توان میزان تیروکسین و محرک تیروئید (TSH) را اندازه‌گیری کرد. اگر میزان تیروکسین بالا باشد، می‌توان نتیجه گرفت که تیروئید فرد آزمایش دهنده پرکار است. عدم وجود TSH در بدن یا مقدار کم آن نیز بیانگر پرکاری تیروئید است. اندازه TSH از آن ‌جهت مهم است که دستورات مبنی بر تولید بیشتر تیروکسین را به این هورمون ارسال می‌کند.

اگر بیوتین مصرف می‌کنید، ممکن است آزمایش‌های خون تیروئید نتایج نادرستی نشان دهند. بیوتین یک مکمل ویتامین B است که ممکن است در مولتی‌ ویتامین‌ها نیز یافت شود. اگر بیوتین یا مولتی‌ ویتامینی حاوی بیوتین مصرف می‌کنید، به پزشک خود اطلاع دهید. برای اطمینان از دقت آزمایش خون، پزشک ممکن است از شما بخواهد که مصرف بیوتین را ۳ تا ۵ روز قبل از آزمایش قطع کنید.

www.mayoclinic.org

اگر نتایج آزمایش خون نشان دهند پرکاری تیروئید باشد، معمولاً پزشکان آزمایش‌های دیگری را تجویز می‌کنند تا بتوانند علت این بیماری را دریابند. دانستن علت پرکاری تیروئید، می‌تواند به آن‌ها در درمان آن کمک بسیاری کند. این آزمایش‌ها را می‌توان شامل موارد زیر دانست:

اسکن تیروئید

در این آزمایش، ید رادیو اکتیو را دیگر به شکل مصرف خوراکی به فرد آزمایش شونده نمی‌دهند. در این روش، ید رادیواکتیو را به دستان او تزریق می‌کنند. پس از آن، بیمار باید برای اسکن بدن خود مراجعه کند.

در نهایت می‌توان از عکسبرداری‌های انجام شده از غده تیروئید، چگونگی جمع‌شدن و جذب ید در این غده را مشاهده کرد. با استفاده از این تصاویر، پزشک می‌تواند از وجود پرکاری تیروئید یا عدم آن مطمئن شود.

آزمایش جذب ید رادیواکتیو

برای این آزمایش، بیمار باید دوز کوچک و خوراکی ید رادیواکتیو را مصرف کند تا ببینید چه مقدار از ید در غده تیروئید جمع می‌شود. بعد از گذشت مدت ‌زمان تعیین شده، بیمار را بررسی می‌کنند تا ببینید تیروئید به چه میزان در بدن جذب شده است.

اگر جذب ید رادیو اکتیو توسط غده تیروئید زیاد باشد، به معنای پرکار بودن تیروئید است. اگر جذب آن کم باشد نیز التهاب‌های تیروئید یا همان تیروئیدیت را نشان می‌دهد.

سونوگرافی تیروئید

در سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا به منظور گرفتن تصاویر مناسب از تیروئید استفاده می‌شود. این یک روش غیرتهاجمی است که به پزشک اجازه می‌دهد تا تیروئید را روی یک صفحه‌ نمایش ببیند. لازم به ذکر است که در این آزمایش، فرد بیمار در معرض هیچ‌ گونه اشعه‌ای قرار نمی‌گیرد.

روش‌های درمان پرکاری تیروئید

خوشبختانه با پیشرفت علم در دنیا، شاهد گسترش شیوه‌های درمانی در زمینه پرکاری تیروئید هستیم. در واقع در سالیان اخیر محققان توانسته‌اند تا چندین روش درمانی را برای پرکاری تیروئید کشف کنند.

روش‌های درمانی بر مبنای سن، جنسیت، شرایط فیزیکی، شدت پرکاری تیروئید و ترجیحات فرد بیمار انتخاب می‌شود. به طور کلی می‌توان گفت که از روش‌های زیر برای درمان پرکاری تیروئید استفاده می‌شود.
[real_cta title=’لاغری بیش از حد آزارت می‌ده؟’ text=’شاید بگی پرکاری تیروئید راهی برای افزایش وزنم نذاشته. اما دیگه نگران نباش!با رژیم دکتر کرمانی هیچ چیزی غیرممکن نیست!
کافیه اراده کنی!’ href=’https://behandam.kermany.com/#auth’ btn=’برای ثبت نام دست به کار شو!’ ]

بهترین روش های درمان پرکاری تیروئید عبارتند از:

داروهای ضد تیروئید

پزشکان داروهای ضد تیروئید را با عنوان تیرونامیدها می‌شناسند. از جمله داروهای ضد تیروئید تجویز شده می‌توان به متی مازول و پروپیل تیواوراسیل اشاره کرد. فرد مبتلا به پرکاری تیروئید بسته به شدت بیماری خود به مدت چند هفته، چند ماه و حتی بیش از ۱ سال، باید داروها را مصرف کند.

داروهای ذکر شده وظیفه دارند تا جلوی تولید هورمون‌های تیروئید، یعنی تری یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) را بگیرند. از طرف دیگر، درصدد کاهش این هورمون‌ها هستند. معمولاً پزشکان داروی متی مازول را ترجیح می‌دهند، زیرا این دارو عوارض جانبی کمتری نسبت به پروپیل تیواوراسیل دارد.

متی مازول را معمولاً برای آماده‌ سازی بیمار در جهت درمان رادیواکتیو نیز تجویز می‌کنند. اگرچه در مواردی لازم است تا پروپیل تیواوراسیل مصرف شود. به طور مثال در سه ماه اول بارداری، معمولاً پزشکان پروپیل تیواوراسیل را تجویز می‌کنند، زیرا این دارو احتمال نقص در جنین را بسیار کاهش می‌دهد. بعد از سه ماه دوم، باید با مشورت پزشک یکی از داروهای نامبرده شده را مصرف کرد.

لازم به ذکر است که به هیچ‌ عنوان بیماران نباید با تجویز خود، مصرف داروها را رها کنند. ممکن است در اثر این کار با شدت بیشتری درگیر ابتلا به پرکاری تیروئید شوند. بنابراین حتماً تحت‌ نظر یک پزشک و بر مبنای داروها و روش‌های تجویز شده از سوی او، درمان خود را پیگیری کنند.

داروهای آنتی بتا

اگرچه این داروها معمولاً برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شود و بر سطح تیروئید تأثیر نمی‌گذارد، اما می‌توانند علائم پرکاری تیروئید، مانند لرزش، ضربان قلب سریع و تپش قلب را کاهش دهد.

به همین دلیل، پزشکان ممکن است داروهای آنتی بتا را تجویز کنند تا سطح تیروئید را به حد طبیعی نزدیک کنند. پس از مصرف داروهای آنتی بتا، نوبت به کارگیری روش‌های درمانی دیگر است. این داروها معمولاً برای افرادی که آسم دارند، توصیه نمی‌شود و عوارض جانبی آن ممکن است شامل خستگی و اختلال در عملکرد جنسی باشد.

درمان تیروئید با ید رادیواکتیو

تنها مصرف داروهای ضد تیروئید، نمی‌تواند درمان قطعی را برای بیماری پرکاری تیروئید ایجاد کند. بدین ترتیب پزشکان در این مواقع پای درمان‌های تأثیر گذار دیگر، مانند رادیو اکتیو درمانی را به عرصه درمان باز می‌کنند.

فرایند درمان از طریق این روش بدین‌گونه است که دوز مورد نیاز از ید رادیواکتیو با آب مخلوط شده و به صورت خوراکی به فرد بیمار داده می‌شود.

البته میزان دوز لازم برای درمان را پزشکان پس از بررسی گزارش اسکن تیروئید تجویز می‌کنند. در نتیجه، اکیداً توصیه می‌شود که بدون تجویز دکتر به سراغ چنین درمانی نروید. شایان ‌ذکر است که ۳ روز قبل از این درمان، نباید داروهای ضد تیروئید مصرف شود. پس از مصرف ید رادیواکتیو، بیماران باید مراقبت‌هایی را تا چند روز در پیش بگیرند.

جراحی تیروئید

می‌توان پرکاری تیروئید را با استفاده از عمل جراحی درمان کرد. البته از این روش در موارد معدودی استفاده می‌شود. جراحی تیروئید از طریق دو روش انجام می‌شود. در روش اول با ایجاد برش در گلو جراحی انجام می‌شود، اما اگر فرد بیمار نخواهد تا زخمی روی گردنش ایجاد شود، می‌توان از روش جراحی بدون زخم (اسکار) استفاده کرد.

در روش‌های مختلف جراحی، یا قسمتی از تیروئید برداشته می‌شود یا تمامی این غده را از بدن خارج می‌کنند. جراحی تیروئید خالی از معایب نیست. این جراحی می‌تواند منجر به صدمه تارهای صوتی شود. در مواردی نیز مشاهده شده که غده‌های پاراتیروئید آسیب ببینند. این غده‌ها در پشت تیروئید قرار دارند و به کنترل سطح کلسیم در خون کمک می‌کنند.

سبک زندگی

موارد فوق تنها به درمان پرکاری تیروئید کمک می‌کند. در صورتی ‌که استفاده از این روش‌ها کافی نیست. در طول درمان و پس از آن، مواردی از سبک زندگی سالم وجود دارد که فرد بیمار بهتر است تا آن‌ها را رعایت کند. این روش‌ها به فرد کمک می‌کند تا پس از درمان از بروز دوباره این بیماری جلوگیری کند.

ورزش منظم

دیگر همه ما می‌دانیم که به چه میزان ورزش می‌تواند در سلامتی ما تأثیر گذار باشد. از همین رو در طول فرایند درمان و پس از آن، ورزش می‌تواند برای سیستم قلبی و عروقی بسیار کارآمد باشد. از همین رو بهتر است فارغ از این بیماری نیز ورزش مداوم و منظم را در سرلوحه زندگی خود قرار دهیم.

تکنیک‌های تمدد اعصاب

به طور کلی، درمان جسمانی فارغ از پرداختن به مسائل روحی و روانی چندان تأثیر خاصی ندارد. روان و جسم به شدت بر روی یکدیگر تأثیر می‌گذراند. بنابراین در درمان پرکاری تیروئید، باید روش‌های مختلفی اتخاذ شود تا فرد بیمار بتواند تاب‌ آوری خود را در برابر این بیماری افزایش دهد.

یادگیری تکنیک‌های تمدد اعصاب، می‌تواند بسیار مفید باشد. تحقیقات مختلف نشان داده است که در بیماری گریوز استرس یک عامل خطرناک است. بنابراین یادگیری آرامش و رسیدن به تعادل در زندگی، می‌تواند به حفظ سلامت جسمی و روانی بیمار کمک کند.

اگر پرکاری تیروئید درمان نشود، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

در صورتی که پرکاری تیروئید درمان نشود، می تواند عوارض زیر را به دنبال داشته باشد:

مشکلات قلبی

به طور کلی مشکلات قلبی از شایع‌ترین عوارضی است که می‌تواند توسط پرکاری تیروئید به وجود بیاید. تپش قلب از جمله این عوارض است. یکی دیگر از مشکلاتی که ممکن است به وجود بیاید، فیبریلاسیون است. فیبریلاسیون یا کارورزی، انقباض غیرارادی ماهیچه‌های قلب است. این مشکل می‌تواند خطر ابتلا به سکته مغزی را افزایش دهد. نارسایی قلبی نیز از دیگر عوارض قلبی پرکاری تیروئید است که در اثر عدم توانایی قلب در خون‌رسانی به اعضای بدن به وجود می‌آید.

پوکی‌ استخوان

همان‌طور که می‌دانید استخوان‌های بدن نیاز به کلسیم دارند تا استحکام لازم خود را داشته باشند. تولید بیش از اندازه تیروکسین در بدن موجب می‌شود تا در کارکرد کلسیم‌های بدن اختلال ایجاد شود. در نتیجه می‌توان موارد متعددی را مشاهده کرد که فرد مبتلا به پرکاری تیروئید، با پوکی‌ استخوان نیز دست‌ و پنجه نرم می‌کند.

مشکلات چشم

بیماری گریوز می‌تواند منجر به برآمدگی چشم، تاری، تورم و قرمز شدن چشم‌ها شود. بر همین اساس می‌توان گفت که پرکاری تیروئید می‌تواند مشکلاتی را در چشم به وجود بیاورد.

اگر مبتلا به پرکاری تیروئید هستید و مشکلات چشمی نیز برای شما به وجود آمده، توصیه می‌کنیم حتماً این مشکلات را جدی بگیرید. در موارد متعددی دیده شده که مشکلات چشمی ناشی از پرکاری تیروئید در نهایت منجر به ازدست‌ دادن بینایی شده است.

پوست قرمز و متورم

پوست قرمز و متورم از جمله علائم بیماری گریوز است. همان‌ طور که از نام آن پیداست، این عارضه باعث می‌شود تا پوست متورم شود. معمولاً این مشکل ممکن است در تمامی اعضای بدن به وجود بیاید، اما در اکثر اوقات علائم آن در ساق پا دیده شده است.

طوفان تیروئیدی

بحران تیروتیکسیک یا طوفان تیروئیدی از عوارض بسیار نادر پرکاری تیروئید است که طی آن فرد به یک‌باره دچار تب و لرز، اسهال، استفراغ و هذیان می‌شود. اگر طوفان تیروئیدی به وجود آمد، سریعاً با اورژانس تماس بگیرید، زیرا این عارضه می‌تواند کشنده باشد.

سخن پایانی:

پرکاری تیروئید در اثر ترشح بیش از حد هورمون تیروئید در بدن به وجود می‌آید. این بیماری با اختلالاتی مانند بیماری گریوز و تیروئیدیت همراه است. مشکلات قلبی، تورم پوست، پوکی استخوان و طوفان تیروئیدی از عوارض ابتلا به این بیماری است.

در اثر ترشح بیش از حد هورمون تیروئید، علائمی نظیر کاهش وزن، پرخاشگری، نوسانات خلقی، افزایش اشتها و … در فرد بیمار به وجود می‌آید. با استفاده از آزمایش خون، معاینه و دیگر آزمایش‌های مرتبط، می‌توان پرکاری تیروئید را حدس زد. در نهایت نیز با استفاده از مصرف داروهای ضد تیروئید، درمان رادیو اکتیو و جراحی، می‌توان در جهت درمان پرکاری تیروئید گام‌های مثبتی برداشت.

سوالات متداول مقاله پرکاری تیروئید: