کم کاری تیروئید در کودکان | علت، علائم و درمان قطعی

کم کاری تیروئید در کودکان نیز یکی از بیماری‌های شایع است که اگر به موقع درمان نشود ممکن است موجب کند ذهنی، کوتاهی قد و دیگر مشکلات سلامتی برای کودکان و نوجوانان شود. سلامتی بزرگترین دارایی هر انسانی است و عملکرد نادرست یکی از اندام‌های بدن می‌تواند سلامت جسمانی و روحی هر فردی را تحت تاثیر قرار دهد. اگر بدن ما عملکرد مناسبی نداشته باشد، به مرور زمان سایر اندام‌های داخلی نیز دچار اختلال و مشکل خواهند شد.

تیروئید یکی از غده‌های درون‌ریز و بسیار حیاتی در بدن است که در جلوی گردن و زیر حنجره به صورت پروانه‌ای شکل قرار گرفته. کم کاری تیروئید یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مربوط به غده تیروئید است که به دلیل کاهش هورمون‌های ترشحی از این غده درون ریز به وجود می‌آید.

در مقاله امروز به بررسی درمان قطعی کم کاری تیروئید در کودکان و کم کاری تیروئید در نوجوانان می‌پردازیم. با مجله سلامتی دکتر کرمانی همراه باشید تا در این زمینه اطلاعات بیشتری به دست آورید.

علل کم کاری تیروئید در نوزادان، کودکان و نوجوانان

همان‌طور که گفتیم، غده تیروئید نقش بسیار مهمی در عملکرد صحیح سایر اندام‌های بدن برعهده دارد. رشد جسمانی و ذهنی نوزاد و کودک شما یکی از تاثیرات مهم عملکرد صحیح غده تیروئید است. در ادامه به شایع‌ترین دلایل بروز کم کاری تیروئید در نوزادان، کودکان و نوجوانان می‌پردازیم.

این ویدئوی دکتر کرمانی در مورد کم کاری تیروئید را از دست ندهید:

مشکل مادرزادی

تعداد کمی از نوزادان بدون غده تیروئید یا با غده نیمه تشکیل شده تیروئید به دنیا می‌آیند. از طرفی، این احتمال هم وجود دارد که قسمتی از غده تیروئید آن‌ها در محل نامناسبی قرار گرفته باشد. در برخی نوزادان هم سلول‌های تیروئیدی به درستی کار خود را انجام نمی‌دهند.

اگر در خانواده خود و یا اطرافیان به مشکل کم کاری تیروئید مبتلا هستید لازم است که در دوران بارداری و دو تا سه سال اول زندگی کودک خود حتما آزمایشات مربوط به تیروئید را انجام دهید تا متخصصان علت را هرچه زودتر تشخیص دهند.

دلایل کم کاری تیروئید در کودکان می‌تواند ارثی یا اکتسابی باشد.

درمان نشدن بیماری تیروئید مادر در دوران بارداری

گاهی اوقات مادر نوزاد مبتلا به بیماری کم کاری تیروئید است و در دوران بارداری این بیماری یا به خوبی تشخیص داده نمی‌شود و یا خود مادر در خوردن دوز مصرفی داروها دقت کافی به خرج نمی‌دهد.

از طرفی، اگر در دوران بارداری رژیم غذایی شما دارای میزان ید پایینی باشد، در بدو تولد نوزاد شما نیز سطح هورمون تیروئید پایینی خواهد داشت.

غده هیپوفیز غیرطبیعی

به ندرت مشکل اصلی این است که غده هیپوفیز هورمون محرک تیروئید را ترشح نمی‌کند. غده هیپوفیز هورمون‌های بسیار مهمی را به داخل جریان خون ترشح می‌کند. این غده به هورمون تیروئید می‌گوید که دقیقا چه مقدار هورمون را تولید کند! اما اگر آسیب دیده باشد و دیگر نتواند به تیروئید دستور دهد، تیروئید ترشح هورمون کافی را در بدن متوقف خواهد کرد.

 نبودن ید کافی در رژیم غذایی کودک و نوجوان

در برخی از کشورها، یُد کافی در نمک‌های خوراکی وجود ندارد. از طرفی، با توجه به تاکید پزشکان به کاهش مصرف نمک در غذاها و به دنبال آن نبودن ید کافی در نمک موجب می‌شود که کودک دلبند شما در دوران رشد و بلوغ خود بیشتر در معرض ابتلا به بیماری کم کاری تیروئید قرار داشته باشد.

دلایل اکتسابی

کم کاری تیروئید اکتسابی معمولا در کودکان و نوجوانان اتفاق می‌افتد که در اکثر موارد به دلیل بیماری‌های مربوط به سیستم خود ایمنی و یا عفونت‌های ویروسی ایجاد می‌شود.

یکی از بیماری‌های مربوط به ضعف سیستم ایمنی بیماری هاشیموتو است که در دوران بلوغ بسیار شایع است.  هاشیموتو یک اختلال خودایمنی در بدن است که در آن سیستم ایمنی بدن به جای حمله به ویروس‌ها به غده تیروئید حمله می‌کند.

شایع‌ترین علائم کم کاری تیروئید در کودکان، نوزادان و نوجوانان

با توجه به اینکه بیماری کم کاری تیروئید به طور معمول در دوران بزرگسالی ایجاد می‌شود، بروز علائم آن با بالا رفتن سن، تشدید پیدا می‌کند. اما علائم و نشانه‌های این بیماری در نوزادان و کودکان تا حدودی متفاوت است و در زندگی روزمره ما معمولا نادیده گرفته می‌شود.

لازم به ذکر است که برخی از علائم و نشانه‌ها به صورت یکسان در تمام دوران این بیماری خودش را نشان می‌دهد. شایع‌ترین علائم این بیماری در دوران سنی متفاوت بدین شرح می‌باشد:

عوارض کم کاری تیروئید در کودکان، نوزادان و نوجوانان چیست؟

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، کمبود تیروئید در بدن رشد جسمانی و ذهنی را در نوزادان و کودکان تحت تاثیر قرار می‌دهد و یکی از شایع‌ترین علت‌های عقب ماندگی ذهنی است. چرا که به عنوان مانع در رشد و تکامل مغز عمل می‌کند.

اما علائمی که با بروز کم کاری تیروئید در دوران سنی مختلف خودش را نشان می‌دهد به نوعی یک هشدار برای ماست که این عارضه به دلیل اختلالات تیروئیدی در کودک و نوجوان ما ظاهر شده است. از این رو، علاوه بر مواردی که در بالا ذکر کردیم، کم کاری تیروئید عوارض و مشکلات زیر را برای نوزادان، کودکان و نوجوانان به همراه دارد:

نوزادان

• عقب‌ماندگی ذهنی
• کند شدن رشد جسمانی (در صورت تشخیص دیر هنگام در نوزادان)

کودکان خردسال

• اضافه وزن زیاد
• ایجاد اختلال در روند رشد فیزیکی و ذهنی کودک

نوجوانان

• بیماری هاشیموتو و التهابات تیروئیدی
• پایین آوردن سطح گلبول‌های قرمز خون (کم خونی شدید)
• دمای پایین بدن
• نارسایی قلبی
• مختل شدن روند بلوغ جنسی
• کم شدن توانایی‌های حرکتی
• کاهش بهره هوشی (IQ)
• اختلالات سیستم عصبی
• چاقی و افزایش وزن مفرط

چاقی، ناتوانی حرکتی و عقب‌ماندگی ذهنی تنها بخشی از عوارض تیروئید کم کار در کودکان است.

درمان کم‌ کاری تیروئید در نوزادان، کودکان و نوجوانان

اولین گام برای درمان بیماری کم‌ کاری تیروئید تشخیص زودهنگام و به موقع آن است. این موضوع در تمام دوران سنی صدق می‌کند و در جلوگیری از علائم و حتی عوارض ناشی از این بیماری تاثیرگذار می‌باشد:

درمان کم کاری تیروئید در نوزادان

تجویز دارو به نوزاد در دوز مناسب به عنوان هورمون جایگزین می‌تواند در رشد جسمانی و ذهنی او تاثیرگذار باشد. گاهی اوقات کمبود تیروئید در نوزادان خفیف و گذرا است که به دلیل قرار گرفتن در رحم و یا کمبود ید اتفاق می‌افتد.

درمان این بیماری در نوزادان بسیار حائز اهمیت است چرا که نوزادان درمان نشده در معرض خطر ناتوانی‌های ذهنی قرار دارند. اما هنگامی که کمبود این هورمون در نوزادان تازه متولد شده تشخیص داده می‌شود، در عرض چند هفته بعد از تولد درمان آن‌ها شروع می‌شود و رشد و تکامل آن‌ها طبیعی خواهد شد.

در همه کشورها برای سنجش میزان کم کاری تیروئید مادرزادی یک آزمایش خون از پاشنه پای کودک قبل از چهار یا پنج روزگی او گرفته می‌شود. این آزمایش میزان هورمون محرک تیروئید را در خون اندازه گیری می‌کند که معمولا درمان و تجویز دارو بعد از انجام این آزمایش در صورت وجود بیماری انجام می‌شود.

درمان کم کاری تیروئید در کودکان و نوجوانان

پس از بروز علائم مربوط به این بیماری، پزشک با گرفتن آزمایش تیروئید و سنجش میزان T3 و T4 در کودک یا نوجوان شما در اکثر بیماران، دارویی به نام لووتیروکسین را با توجه به میزان پایین بودن این هورمون‌ها تجویز می‌نماید. اما همچنان استفاده محدود از برخی غذاها می‌تواند در درمان موثر با داروها تاثیرگذار باشد.

بهترین زمان مصرف قرص لووتیروکسین نیم ساعت قبل از خوردن صبحانه و با معده خالی است. از طرفی، لازم است که این قرص را به روشی ثابت میل کنید و اگر احیانا مصرف آن را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را در روز بعد جبران نمایید.

علاوه براین، با توجه به تشدید برخی علائم از جمله مشکلات مفاصل، ریزش مو، شکنندگی ناخن‌ها، اگر کودک یا نوجوان شما علاقمند به استفاده از مکمل‌ها است، حتما قبل از استفاده با پزشک او مشورت نمایید.

برای درمان قطعی کم کاری تیروئید در کودکان و نوجوانان، داروی لووتیروکسین و برنامه غذایی خاصی تجویز می‌شود.

آیا تغذیه به پیشگیری یا درمان کم کاری تیروئید در کودکان و نوجوانان کمک می‌کند؟

به صورت کلی، تغذیه و داشتن یک رژیم غذایی مناسب در بهبود و کنترل بیماری‌ها از جمله بیماری کم کاری تیروئید در کودکان و نوجوانان بسیار تاثیرگذار است:

• به همین خاطر، اگر کودک یا نوجوان شما در رژیم غذایی خود از غذاهای منحصر به فرد که دارای میزان یُد کافی است استفاده کند و در عین حال به صورت ماهانه تحت نظر پزشک متخصص غدد برای چکاب ماهیانه و تجویز دارو قرار بگیرد، تا حد زیادی به عملکرد طبیعی تیروئید خود کمک کرده است.
• استفاده از غذاهایی مانند سویا، بادام زمینی، خانواده کلم‌ها و… می‌تواند عملکرد طبیعی تولید و ترشح هورمون‌های تیروئیدی را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین، اجتناب از افراط در مصرف مجموعه‌ای از غذاها، سلامت تیروئید ما را تضمین می‌نماید.
• اطمینان حاصل کنید که کودک شما یک رژیم غذایی سالم با کلسیم فراوان دارد. غذاهایی که سرشار از کلسیم هستند عبارتند از شیر، ماست، پنیر و سبزیجات سبز تیره.

دیگر مواد مغذی ضروری برای درمان قطعی کم کاری تیروئید در کودکان و نوجوانان:

• سلنیوم
• رژیم غذایی کم کاری تیروئید
• ویتامین B
• پروبیوتیک‌ها
• رژیم غذایی فاقد گلوتن

به علاوه، یکی از عوارض شایع کم کاری تیروئید چاقی و اضافه وزن است که داشتن رژیم منحصر به فرد کم کاری تیروئید در افزایش میزان متابولیسم بدن افراد به خصوص کودکان و نوجوانان نقش مهمی را ایفا می‌کند.

رژیم غذایی که مخصوص به این دسته از افراد باشد، بسیار کم و نادر است. گروه تغذیه و رژیم دکتر کرمانی مفتخر است که چنین امکانی را برای بیماران تیروئیدی فراهم کرده و رژیمی منحصر به فرد برای کاهش وزن در در افراد مبتلا به کم کاری تیروئید ارائه کرده است.

آنچه از مقاله کم کاری تیروئید در کودکان آموختیم:

تشخیص دیرهنگام کم کاری تیروئید در کودکان شایع‌ترین علت عقب ماندگی ذهنی است. از طرفی، کم کاری تیروئید در نوجوانان باعث به وجود آمدن علائم و مشکلاتی همچون چاقی، ریزش مو، کوتاهی قد، رشد جسمانی و ذهنی ضعیف در دوره بلوغ شده و همچنین اختلالات خلقی، افسردگی، بیماری هاشیموتو و نشانه‌های دیگری را برای فرد نیز به وجود می ‌آورد. اما یکی از علت‌های مهم بروز این بیماری، کمبود ید در بدن است؛ بنابراین، درمان قطعی کم کاری تیروئید در کودکان استفاده از یک رژیم غذایی منحصر به فرد که ید کافی را در اختیار بدن قرار دهد تا حد زیادی در پیشگیری و درمان این بیماری مثمر ثمر خواهد بود.

منابع:

• stanfordchildrens.org
• kidshealth.org
• mayoclinic.org