رژیم غذایی آرتروز؛ در رژیم غذایی آرتروز چه چیزهایی نباید خورد؟

بسیاری از مردم به این نکته آگاهند که ایجاد تغییرات در سبک زندگی، مانند رعایت رژیم غذایی آرتروز می‌تواند به کاهش علائم این بیماری که شامل درد، سفتی، و تورم است، کمک کند. استئوآرتریت شایع‌ترین شکل آرتروز است که بیش از 30 میلیون بزرگسال را در ایالات متحده تحت تاثیر قرار داده است. این بیماری زمانی که غضروف مفاصل به مرور زمان از بین می‌رود، ایجاد می‌شود. این عارضه می‌تواند هر مفصلی در بدن را تحت تاثیر قرار دهد، اما افراد اغلب آن را در زانوها، دست‌ها، گردن یا ستون فقرات خود مشاهده می‌کنند. ما این مقاله به بررسی این موضوع می‌پردازیم که افراد مبتلا به آرتروز چه غذاهایی را باید در رژیم غذایی خود بگنجانند و از چه غذاهایی باید اجتناب کنند. با ما همراه باشید.

آیا رژیم غذایی آرتروز به درمان این بیماری کمک می‌کند؟

اگرچه درمان قطعی آرتروز با کمک غذاها یا مکمل‌های غذایی خاص امکان‌پذیر نیست، اما طبق بیانیه بنیاد آرتریت، رژیم‌های غذایی خاص مانند رژیم غذایی آرتروز می‌توانند علائم این بیماری را بهبود بخشند. برخی از غذاها دارای قابلیت‌های ضدالتهابی هستند که می‌تواند به کاهش علائم کمک کند، در حالی که بعضی غذاها بالعکس ذاتا ممکن است منجر به تقویت این علائم شوند. رژیم غذایی مناسب می‌تواند از طریق مکانیسم‌های زیر به بهبود آرتروز کمک کند:

کاهش التهاب و جلوگیری از آسیب به کمک رژیم غذایی آرتروز

یک رژیم غذایی متعادل و مغذی، ابزار مورد نیاز بدن را برای جلوگیری از آسیب بیشتر به مفاصل می‌دهد. برخی از غذاها برای کاهش التهاب در بدن شناخته شده‌اند و مصرف آن‌ها می‌تواند علائم آرتروز را بهبود بخشد. از جمله این موارد می‌توان به آنتی اکسیدان‌ها، ویتامین‌های A، C و E اشاره نمود.

افراد اغلب آرتروز را در زانوها، دست‌ها، گردن یا ستون فقرات خود مشاهده می‌کنند.

کاهش کلسترول به کمک رژیم غذایی آرتروز

افراد مبتلا به آرتروز بیشتر در معرض کلسترول خون بالا هستند و رژیم غذایی مخصوص آرتروز می‌تواند با کاهش کلسترول علائم این بیماری را بهبود بخشد.

حفظ وزن سالم به کمک رژیم غذایی آرتروز

اضافه وزن می‌‎تواند فشار بیشتری بر مفاصل وارد نموده و باعث التهاب بیشتر شود. حفظ وزن مناسب برای افراد مبتلا به آرتروز ضروری، اما به علت کم‌تحرکی دشوار است. رعایت یک رژیم غذایی مناسب می‌تواند به این موضوع کمک کند.

رژیم مدیترانه‌ای و رژیم غذایی آرتروز

مطالعات نشان داده‌اند که رژیم غذایی مدیترانه‌ای، می‌تواند التهاب ناشی از آرتروز را کاهش دهد. این رژیم علاوه بر کمک به کاهش درد ناشی از استئوآرتریت، سلامت کلی بدن را نیز تضمین می‌کند و می‌تواند خطر ابتلا به موارد زیر را کاهش دهد:

• بیماری قلبی و سکته مغزی
• ضعف عضلانی در سنین بالاتر
• بیماری آلزایمر
• بیماری پارکینسون
• مرگ زودرس

رژیم غذایی مدیترانه‌ای، شامل میوه و سبزیجات، غلات کامل، حبوبات، ماهی، ماست و چربی‌های مفید مانند روغن زیتون و آجیل است. تغییرات ساده‌ای مانند موارد زیر می‌تواند برنامه غذایی معمول یک فرد مبتلا به آرتروز را به رژیم غذایی آرتروز یا مدیترانه‌ای تغییر دهد:

• مصرف غذاهای سرشار از فیبر و کربوهیدرات، مانند سیب زمینی شیرین، سیب زمینی، لوبیا، عدس، نان و پاستای سبوس‌دار
• مصرف میوه و سبزیجات فراوان
• ماهی‌های چرب
• مصرف کمتر گوشت قرمز

مطالعات نشان داده‌اند که رژیم غذایی مدیترانه‌ای، می‌تواند التهاب ناشی از آرتروز را کاهش دهد.

مواد غذایی مناسب برای درمان آرتروز

گنجاندن غذاهای خاص در رژیم غذایی ویژه بیماران آرتروز می‌تواند استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و مفاصل را تقویت کرده و به بدن در مبارزه با التهاب و بیماری کمک کند. افراد مبتلا به آرتروز می‌توانند برای کاهش علائم خود، مواد غذایی زیر را به رژیم غذایی خود اضافه کنند:

تاثیر ماهی‌های چرب بر درمان آرتروز

ماهی‌های روغنی حاوی مقدار زیادی اسیدهای چرب امگا 3 مفید هستند. این چربی‌های اشباع نشده با خواص ضدالتهابی خود دردهای استخوانی را کاهش می‌دهند. افراد مبتلا به آرتروز باید حداقل یک وعده ماهی چرب در هفته، از جمله ماهی‌های زیر را مصرف کنند:

• ساردین
• ماهی خال مخالی
• ماهی سالمون
• ماهی تن تازه

افرادی که استفاده از ماهی را دوست ندارند، می‌توانند به جای آن از مکمل‌های حاوی امگا 3 مانند روغن ماهی، روغن کریل یا روغن بذر کتان استفاده کنند. سایر منابع امگا 3 عبارتند از: دانه چیا، روغن بذر کتان و گردو.

تاثیر روغن‌ها بر درمان آرتروز

علاوه بر ماهی‌های چرب، برخی روغن‌های دیگر نیز می‌توانند التهاب را کاهش دهند. روغن زیتون فرابکر حاوی سطوح بالایی از اولئوکانتال است که ممکن است خواص مشابهی با داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) داشته باشد. روغن آووکادو و گلرنگ نیز گزینه‌های مفیدی هستند و ممکن است به کاهش کلسترول کمک کنند.

تاثیر لبنیات در رژیم غذایی آرتروز

شیر، ماست و پنیر سرشار از کلسیم و ویتامین D هستند. این مواد مغذی با افزایش استحکام استخوان علائم دردناک را بهبود می‌بخشند. لبنیات همچنین حاوی پروتئین‌هایی است که می‌تواند به عضله‌سازی کمک کند.

لبنیات با افزایش استحکام استخوان علائم دردناک آرتروز را بهبود می‌بخشند.

تاثیر سبزی‌ها بر درمان آرتروز

سبزی‌هایی با برگ‌های تیره سرشار از ویتامین D، فیبر و آنتی اکسیدان‌های ضداسترس هستند. ویتامین D موجود در آن‌ها برای جذب کلسیم ضروری بوده و می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند. سبزی‌های برگ تیره عبارتند از:

• اسفناج
• کلم پیچ
• چغندر
• سبزی کولارد

تاثیر کلم بروکلی بر درمان آرتروز

بروکلی حاوی ترکیبی به نام سولفورافان است که می‌تواند پیشرفت آرتروز را کاهش دهد. این سبزی همچنین سرشار از ویتامین K و C و کلسیم است.

تاثیر چای سبز بر درمان آرتروز

پلی فنول‌ها آنتی اکسیدان‌هایی هستند که کارشناسان معتقدند می‌توانند التهاب و سرعت آسیب غضروف را کاهش دهند. چای سبز حاوی سطوح بالایی از پلی فنول است.

تاثیر سیر بر درمان آرتروز

دانشمندان بر این باورند که ترکیبی به نام دی آلیل دی سولفید که در سیر وجود دارد، ممکن است علیه آنزیم‌هایی در بدن که به غضروف آسیب می‌رسانند، عمل کند.

سیر ممکن است علیه آنزیم‌هایی در بدن که به غضروف آسیب می‌رسانند، عمل کند.

تاثیر آجیل بر درمان آرتروز

آجیل حاوی سطوح بالایی از کلسیم، منیزیم، روی، ویتامین E، فیبر و آلفا لینولنیک اسید (ALA) است که سیستم ایمنی و قلب را تقویت می‌کند.

مواد غذایی مضر در رژیم غذایی آرتروز

بدن فردی که با آرتروز زندگی می‌کند، همواره در حالت التهابی قرار دارد. باید توجه داشت همان‌طور که غذاهای دارای خواص ضدالتهابی ممکن است علائم را کاهش دهند، برخی از غذاها نیز حاوی موادی هستند که به‌طور فعال در ایجاد التهاب نقش دارند. به همین دلیل بهتر است از انتخاب آن‌ها تا حد امکان خودداری شود. انواع غذاهایی که باید از آن‌ها اجتناب شود، موارد زیر است:

• شکر: قندهای فرآوری شده می‌توانند باعث آزاد شدن سیتوکین‌ها شوند که به عنوان پیام‌رسان‌های التهابی در بدن عمل می‌کنند. قندهای صنعتی افزودنی به نوشیدنی‌های شیرین شده، از جمله نوشابه، آب‌میوه و قهوه‌های طعم‌دار، التهاب مفاصل را افزایش می‌دهند.
• چربی‌های اشباع شده: غذاهای سرشار از چربی اشباع شده، مانند پیتزا و گوشت قرمز می‌توانند باعث التهاب در بافت چربی شوند. این امر علاوه بر کمک به خطر ابتلا به چاقی، بیماری قلبی و کلسترول بالا می‌تواند التهاب آرتریت را تشدید کند.
• کربوهیدرات‌های تصفیه شده: کربوهیدرات‌های تصفیه شده مانند نان سفید، برنج سفید، و چیپس سیب زمینی با تولید اکسیدان‌های پیشرفته گلیکاسیون انتهایی (AGE)، می‌توانند التهاب را در بدن تحریک کنند.

گیاهان مفید برای درمان آرتروز

انواع مختلفی از آرتریت وجود دارد که ویژگی مشترک تمام آن‌ها درد است. برخی از گیاهان ممکن است دارای خواص ضدالتهابی باشند که در کنار سایر گزینه‌های درمانی، در مدیریت علائم خفیف به فرد مبتلا کمک کنند. با این حال، فقدان شواهد علمی برای حمایت از استفاده بسیاری از این گزینه‌ها وجود دارد؛ یعنی مصرف برخی گیاهان دارویی در رژیم غذایی آرتروز ممکن است اثرات منفی به بار بیاورد. پس لازم است قبل از انتخاب هر نوع گیاه دارویی برای آرتریت، حتماً با پزشک مشورت شود. برخی از گیاهان مفید برای درمان آرتروز، عبارتند از:

آلوئه ورا برای درمان آرتروز

آلوئه ورا به اشکال مختلفی مانند قرص، پودر، ژل و به صورت برگ موجود است. این گیاه برای درمان خراش‌های سطحی، آفتاب سوختگی و بهبود درد مفاصل مفید است و خاصیت ضدالتهابی دارد. آلوئه ورا اثرات منفی گوارشی داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) را – که معمولا برای درد آرتریت استفاده می‌شود – ندارد. به صورت ژل موضعی و خوراکی به تسکین درد آرتروز کمک می‌کند. اما از آن‌جایی که ممکن است سطح گلوکز را کاهش دهد، ممکن است با برخی از داروهای دیابت تداخل داشته باشد.

کندر برای درمان آرتروز

پزشکان طب سنتی از خواص ضدالتهابی Boswellia serrata که کندر نیز نامیده می‌شود، برای درمان دردهای روماتیسمی استفاده می‌کنند. مصرف کپسول‌های کندر ممکن است به بهبود درد، عملکرد و سفتی ناشی از آرتروز کمک کند. اما دوزهای بالای آن می‌توانند بر کبد تأثیر منفی بگذارند. کندر به شکل قرص و کرم‌های موضعی موجود است.

پزشکان طب سنتی از خواص ضدالتهابی کندر برای درمان دردهای روماتیسمی استفاده می‌کنند.

گیاه پنجه گربه برای درمان آرتروز

پنجه گربه یکی دیگر از گیاهان ضدالتهابی است که ممکن است تورم ناشی از آرتریت را کاهش دهد. بومیان آمریکا به‌طور سنتی از آن برای تقویت سیستم ایمنی استفاده می‌کنند. در یک مطالعه در سال 2002 نشان داده شد که پنجه گربه در کاهش پنجاه درصدی تورم مفاصل در 40 فرد مبتلا به آرتریت روماتوئید موثر بوده است. با این حال، عوارض جانبی احتمالی آن، عبارتند از:

• حالت تهوع و سرگیجه
• فشار خون پایین
• سردرد

این گیاه برای افراد مبتلا به سل و کسانی که از داروهای رقیق کننده خون و سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنند، منع مصرف دارد.

اکالیپتوس برای درمان آرتروز

عصاره برگ‌های اکالیپتوس در داروهای موضعی برای درمان درد آرتریت استفاده می‌شود. برگ‌های این گیاه حاوی تانن هستند که ممکن است به کاهش تورم و درد مرتبط با آرتریت کمک کند. برخی از افراد برای به حداکثر رساندن اثر، پدهای حرارتی اکالیپتوس را استفاده می‌کنند. اما باید توجه داشت که همیشه روغن اکالیپتوس باید با روغن حامل رقیق شود. ترکیب 15 قطره روغن اکالیپتوس با 2 قاشق غذاخوری بادام برای تسکین دردهای استخوانی مفید است.

زنجبیل برای درمان آرتروز

بسیاری از مردم از زنجبیل در آشپزی استفاده می‌کنند، اما این گیاه دارای خواص ضدالتهابی نیز هست. برخی از محققان معتقدند زنجبیل در رژیم غذایی آرتروز خواهد توانست جایگزین خوبی برای داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) باشد. طب سنتی این گیاه را برای درمان روماتیسم مفصلی، آرتروز و درد مفاصل و ماهیچه‌ها پیشنهاد می‌کند. زنجبیل نه تنها می‌تواند به مدیریت علائم آرتروز کمک کند، بلکه باعث جلوگیری از تخریب استخوان نیز می‌شود. چند راه مصرف زنجبیل عبارت است از:

• استفاده در دمنوش یا چای
• افزودن پودر زنجبیل به خورش‌ها، سوپ‌ها و شیرینی‌ها
• رنده کردن زنجبیل تازه در سالاد یا حتی املت

قابل توجه است که قبل از افزایش مصرف زنجبیل، باید با پزشک مشورت شود؛ زیرا این گیاه می‌تواند با برخی داروهای رقیق کننده خون (مانند وارفارین (کومادین)) تداخل داشته باشد.

چای سبز برای درمان آرتروز

چای سبز یک نوشیدنی محبوب در رژیم غذایی آرتروز است. آنتی اکسیدان‌های موجود در آن ممکن است به مبارزه با التهاب ناشی از آرتروز کمک کند. چای سبز به صورت دمنوش، پودر خوراکی و مکمل استفاده می‌شود. البته تحقیقات بیشتری برای تأیید این‌که چای سبز واقعا می‌تواند به کاهش التهاب کمک کند و مشخص شود که کدام شکل و دوز مؤثرتر است، مورد نیاز است.

زردچوبه برای درمان آرتروز

کورکومین ترکیب فعال در زردچوبه است و در بدن به عنوان یک عامل ضدالتهابی قوی عمل نموده و آنزیم تحریک کننده التهاب را مسدود می‌کند. در مطالعه‌ای روی 367 ​​فرد مبتلا به آرتروز زانو، دوز 1500 میلی‌گرمی عصاره کورکومین به اندازه 1200 میلی‌گرم ایبوپروفن در روز برای کاهش تورم و درد مؤثر بود. یکی از نکات منفی کورکومین این است که جذب آن برای بدن سخت است. بنابراین باید با چربی مصرف شود. مکمل‌های آن نیز پایه روغنی دارند.

کورکومین ترکیب فعال در زردچوبه در بدن به عنوان یک عامل ضدالتهابی قوی آنزیم تحریک کننده التهاب را مسدود می‌کند.

پوست درخت بید برای درمان آرتروز

پوست درخت بید یک درمان قدیمی برای درد و التهاب است که از آن به‌صورت دمنوش یا قرص استفاده می‌شود. برخی از تحقیقات می‌گویند که این گیاه می‌تواند به تسکین درد مفاصل مربوط به آرتروز کمک کند. با این حال، نتایج متناقض بوده و مطالعات بیشتری مورد نیاز است. عوارض جانبی رایج آن عبارتند از:

• ناراحتی معده
• فشار خون بالا
• واکنش آلرژیک (به‌خصوص در صورت حساسیت به آسپرین)
• زخم معده و خونریزی در صورت مصرف بیش از حد

قبل از استفاده از پوست درخت بید به عنوان یکی از گیاهان در رژیم غذایی آرتروز، باید با پزشک خود مشورت کنید، به خصوص اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنید یا زخم معده دارید. اگر به آسپرین حساسیت دارید، آن را مصرف نکنید.

ویتامین‌های مفید در رژیم غذایی آرتروز

مصرف برخی مکمل‌های غذایی در رژیم غذایی آرتروز برای تسکین درد، سفتی و سایر علائم آرتریت نویدبخش بوده است. گلوکزامین و کندرویتین، اسیدهای چرب امگا 3، SAM-e و کورکومین، تنها برخی از محصولات طبیعی هستند که محققان برای استئوآرتریت (OA) و آرتریت روماتوئید (RA) مطالعه کرده‌اند. برخی از این درمان‌های طبیعی ممکن است علائم آرتریت را تسکین دهند، به‌ویژه زمانی که همراه با درمان‌های سنتی استفاده شوند. برخی از ویتامین‌ها و مکمل‌های مفید برای درمان آرتروز عبارتند از:

گلوکزامین و کندرویتین برای درمان آرتروز

گلوکزامین و کندرویتین، دو مورد از مکمل‌های رایج برای آرتریت هستند. مطالعات در مورد این‌که کدام یک از این مکمل‌ها مؤثرتر است، به نتایج واحدی دست نیافته‌اند. برخی شواهد نشان می‌دهد که گلوکزامین سولفات، بهترین مکمل است و برخی دیگر گلوکزامین هیدروکلراید را موثرتر می‌دانند.

روغن ماهی برای درمان آرتروز

یک بررسی سیستماتیک در سال 2017 نشان داد که مکمل‌های امگا 3 باعث کاهش درد، سفتی و تورم مفاصل می‌شود. مصرف این مکمل‌ها ممکن است به برخی افراد کمک کند تا دوز مصرف مسکن را کاهش داده و از بروز عوارض جانبی آن‌ها جلوگیری کنند. فرشاد فانی مروستی، مدیر بهداشت عمومی، پیشگیری و ارتقای سلامت در دانشگاه آریزونا، می‌گوید: «برای موارد خفیف آرتریت، ممکن است بهتر باشد قبل از مصرف ایبوپروفن به سراغ مکمل‌ها بروید.» منابع گیاهی مانند دانه‌های کتان و چیا نیز حاوی امگا 3 هستند.

علاوه بر این، برخی ویتامین‌ها از جمله ویتامین‌های آنتی‌اکسیدانی A، C و E و ویتامین‌های D و K در این‌باره مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. اما تا کنون هیچ مدرکی مبنی بر بهبود علائم آرتریت توسط مصرف ویتامین‌های آنتی‌اکسیدان وجود ندارد. در مجموع مصرف ویتامین‌های D و K برای استحکام استخوان‌ها ضروری است و ویتامین K در ساختار غضروف نیز نقش دارد.

مکمل‌های امگا 3 باعث کاهش درد، سفتی و تورم مفاصل می‌شود.

خطرات مصرف مکمل‌ها و ویتامین‌ها

مصرف مکمل‌ها طبق دستور و تحت نظارت پزشک در رژیم غذایی آرتروز به‌طور کلی بی‌خطر است. با این حال، گاهی مکمل‌ها می‌توانند عوارض جانبی ایجاد نموده یا تداخل دارویی داشته باشند. به عنوان مثال، مکمل‌های روغن ماهی با دوز بالا می‌توانند خون را رقیق کنند و ممکن است با داروهای ضد انعقاد مانند وارفارین (کومادین) تداخل داشته باشند. اما مصرف زیاد برخی از ویتامین‌ها – مانند B و C – که محلول در آب هستند، مانعی ندارد و مازاد آن توسط بدن دفع می‌شود. ویتامین‌های محلول در چربی مانند A، D، E و K نباید بیش از حد مجاز مصرف شوند، چرا که می‌توانند در بدن تجمع کنند.

علاوه بر این، باید توجه شود که مکمل‌ها هرگز نباید جای داروها را بگیرند، زیرا دارودرمانی تنها راه اثبات شده برای کاهش آسیب مفاصل است و نیز توصیه می‌شود افراد همیشه قبل از امتحان هر مکمل جدیدی با پزشک مشورت کنند تا از سلامت و دوز مصرف آن مطمئن شوند.

اهمیت کاهش وزن در رژیم غذایی آرتروز

کاهش وزن به کمک رژیم غذایی آرتروز و فعالیت بدنی، برای افراد چاق می‌تواند در کاهش درد آرتریت موثر بوده و احتمال آسیب جدی مفصل و جراحی را کاهش دهد. احتمال ابتلا به آرتریت زانو در افراد دارای اضافه وزن، چهار تا پنج برابر بیشتر از افرادی است که این مشکل را ندارند. کاهش وزن فشار روی مفاصل زانو و باسن را کم نموده و احتمال سایش و پارگی مفاصل را کاهش می‌دهد. جالب است که کاهش 5 کیلوگرم از وزن، می‌تواند 15 تا 20 کیلوگرم فشار را از روی زانوها کم کند. همچنین، کاهش وزن ممکن است سطح پروتئین‌هایی که باعث تورم بدن و آسیب به مفاصل می‌شوند را کاهش دهد.

شایعات غذایی مربوط به آرتروز

بسیاری از مردم ادعا می‌کنند که انواع خاصی از غذاها می‌توانند آرتروز را تشدید کنند، اما همیشه شواهد علمی برای حمایت از نظریه‌های آن‌ها وجود ندارد. سه شایعه رایج در مورد غذاهای مضر برای آرتروز عبارتند از:

• مرکبات باعث التهاب می‌شوند: برخی از افراد مبتلا به آرتروز معتقدند که باید از مصرف مرکبات اجتناب کنند، زیرا اسیدیته آن التهاب‌زا است؛ حال آنکه این‌چنین نیست. در واقع، مرکبات دارای فواید ضد‌التهابی و غنی از ویتامین C و آنتی اکسیدان هستند. با این حال، آب گریپ فروت می‌تواند با برخی از داروهایی که پزشکان برای درمان آرتریت استفاده می‌کنند، تداخل داشته باشد.
• پرهیز از لبنیات به تشدید آرتروز کمک می‌کند: اگرچه مصرف شیر، پنیر و سایر محصولات لبنی می‌تواند برای برخی افراد مشکل‌ساز باشد، اما این مواد غذایی برای برخی دیگر می‌توانند اثرات ضدالتهابی داشته باشند. برای افرادی که علائم التهابی مربوط به نقرس دارند، ممکن است شیر ​​بدون چربی و کم چرب برای بهبود علائم آرتروز مفید باشد. تنها یک رژیم غذایی حذفی می‌تواند به افراد کمک کند تا تشخیص دهند که آیا علائم آن‌ها با مصرف لبنیات بهبود می‌یابد ‌یا بدتر می‌شود.
• برخی صیفی‌جات باعث التهاب مفاصل می‌شوند: گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، بادمجان و فلفل، همگی حاوی ماده شیمیایی سولانین هستند که برخی آن را عامل درد آرتریت می‌دانند. با این حال، بنیاد آرتریت می‌گوید که هیچ مدرک علمی برای اثبات این موضوع وجود ندارد.

شواهدی وجود دارد که رژیم غذایی آرتروز می‌تواند علائم این بیماری را بهبود بخشد. اضافه وزن یا چاقی، فشار بیشتری بر مفاصل وارد می‌کند که می‌تواند علائم آرتروز را بدتر کند. اگر می‌خواهید بدانید اضافه وزن دارید یا خیر، روی این مطلب کلیک کنید. در ضمن باید بدانید که یک رژیم غذایی متعادل در کنار ورزش، می‌تواند به افراد مبتلا به استئوآرتریت کمک کند تا وزن سالم خود را حفظ کنند.

منبع ++++

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.