دکتر کرمانی » مجله » بیماری و درمان
دیابت بارداری یک اختلال متابولیکی است که در دوران بارداری رخ میدهد و با افزایش سطح قند خون مشخص می‌شود. دیابت بارداری معمولاً در اواسط بارداری یعنی هفته بیست و چهارم یا بیست و هشتم بارداری اتفاق می‌افتد و اغلب پس از زایمان برطرف می‌شود. علت دیابت بارداری هرچند به طور کامل مشخص نیست، اما […]
تایید شده توسط کارشناس تغذیه دکترکرمانی قبل از هر اقدامی با پزشک متخصص مشورت نمایید.
دیابت بارداری یک اختلال متابولیکی است که در دوران بارداری رخ میدهد و با افزایش سطح قند خون مشخص می‌شود. دیابت بارداری معمولاً در اواسط بارداری یعنی هفته بیست و چهارم یا بیست و هشتم بارداری اتفاق می‌افتد و اغلب پس از زایمان برطرف می‌شود. علت دیابت بارداری هرچند به طور کامل مشخص نیست، اما ممکن است از ژنتیک گرفته تا تغییرات هورمونی متفاوت باشد. قند بالا در بارداری اگر به درستی مدیریت نشود، می‌تواند عوارض جدی برای مادر و نوزاد به همراه داشته باشد، به همین دلیل پیشگیری و درمان آن از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله قصد داریم به مسئله دیابت بارداری، علائم، عوارض و درمان آن بپردازیم. تا انتها با ما همراه باشید.
دیابت بارداری نوعی دیابت است که در دوران بارداری رخ میدهد. این دیابت زمانی اتفاق می‌افتد که هورمون‌های بارداری با قابلیت تنظیم قند خون بدن دچار تداخل می‌شوند. دیابت بارداری به این معنا نیست که قبل از این، دیابت داشته‌اید یا این که بعد از زایمان، دچار دیابت خواهید شد اما در صورتی که کنترل یا درمان نشود، احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش میدهد.
قند بالا در بارداری با علائم مختلفی همراه است. مهم‌ترین علائم دیابت بارداری عبارتند از:
تاری دید یکی از علائمیست که ممکن است در زنان مبتلا به دیابت بارداری مشاهده شود. این مشکل به دلیل تغییراتی است که قند خون بالا در عدسی و شبکیه چشم ایجاد می‌کند. قند خون بالا به مرور زمان می‌تواند به رگ‌های خونی کوچک شبکیه آسیب برساند. این آسیب‌ها باعث نشت مایع و خون به شبکیه شده و در نتیجه دید، تار و مبهم می‌شود.
به دلیل تغییرات هورمونی ممکن است در طول بارداری احساس خستگی کنید. اما خستگی بیش از حد نیز می‌تواند یکی از علائم دیابت بارداری باشد. وقتی قند بالا باشد سلول‌ها و ارگان‌های بدن نمی‌توانند برای تولید انرژی، اکسیژن و مواد مغذی دریافت کنند، به همین دلیل بدن سعی می‌کند با ایجاد خستگی، ما را مجبور به استراحت کند.
درست است که بدن برای افزایش حجم خون و کمک به کلیه برای بیرون راندن مواد اضافی به آب نیاز دارد، اما بر اساس گفته متخصصان، احساس تشنگی شدید، یکی از دلایل اصلی قند خون بالا در بارداری است. وقتی قند خون بالا باشد بدن از سلول‌ها آب می‌کشد تا قند موجود در خون را رقیق کند.
خانم‌های باردار زیاد به دستشویی مراجعه می‌کنند، دلیلش هم افزایش جریان خون است که باعث بالا رفتن تولید ادرار می‌شود (فشار آوردن کودک روی مثانه نیز هست)، اما خانم‌هایی که مشکل دیابت بارداری دارند دلایل‌شان برای رفتن به دستشویی بیشتر است. وقتی کلیه به خاطر قند بالا دچار مشکل شده، مجبور است سخت‌تر کار کند بنابراین ادرار بیشتری تولید می‌کند. همینطور که قند بالا می‌رود روی ادرار نیز تاثیر می‌گذارد و باعث به وجود آمدن چرخه‌ای معیوب می‌شود: ادرار بیشتر، کم آب شدن بدن، آب خوردن زیاد.
بر اساس تحقیقات، بیش از ۷۴ درصد خانم‌ها به علت افزایش برخی از هورمون‌ها حالت تهوع و استفراغ را تجربه می‌کنند. این می‌تواند یکی از علائم دیابت بارداری باشد. اگر به این مشکل مبتلا باشید، قند در خون انباشته می‌شود و سلول‌ها به دلیل مواد سمی به نام کتون نمی‌توانند از آن به عنوان سوخت استفاده کنند. در نهایت، این حالت منجر به ایجاد تهوع و یا استفراغ در خانم باردار می‌شود. پس چگونه می‌توانیم بین تهوع و استفراغ معمولی و دیابتی فرق بگذاریم؟ اگر حالت تهوع و استفراغ بعد از سه ماهه ابتدایی بارداری ادامه پیدا کرد باید نگران شد.
رابطه بین وزن و دیابت بارداری گول زننده است. بر اساس تحقیقات بیشتر خانم‌هایی که به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند قبل از بارداری اضافه وزن داشته‌اند یا چاق بوده‌اند. قبل از بارداری باید در وزن سلامت باشید و در طول بارداری نیز نباید زیاد وزن اضافه کنید.
در دیابت وقتی سلول‌ها نمی‌توانند از قند به عنوان سوخت استفاده کنند، بدن این کمبود انرژی را به عنوان گرسنگی قلمداد و اشتها را تحریک می‌کند. این حالت چرخه‌ای معیوب را می‌سازد. تمام غذایی که وارد بدن شده است نمی‌تواند به درستی مورد استفاده قرار بگیرد و توسط ادرار خارج شده در نتیجه منجر به کاهش وزن می‌شود. همچنین تحقیقات نشان داده خانم‌های چاقی که به دلیل دیابت بارداری دچار کاهش وزن شده‌اند، نوزادشان از نظر جثه بزرگ است. این خانم‌ها بیشتر دچار زایمان پیش از موعد می‌شوند.
تحقیقات نشان داده افراد مبتلا به دیابت بارداری، بیشتر در خطر عفونت قرار دارند. بارداری باعث می‌شود خانم‌ها بیشتر در خطر عفونت‌های واژینال و مسیر ادراری قرار بگیرند. اگر دیابت بارداری داشته باشید این خطر افزایش پیدا می‌کند. باکتری‌ها و قارچ‌ها از گلوکز تغذیه می‌کنند بنابراین هرچه قند موجود در خون بیشتر باشد رشد، آن‌ها نیز بیشتر خواهد شد. قند بالا همچنین در سیستم ایمنی بدن اختلال ایجاد می‌کند و تاثیرش را در مقابله با عفونت کاهش میدهد. اگر عفونت ادامه دار بود حتما با پزشک برای مشخص شدن علت اصلی صحبت کنید.
حتی اگر قبلا هم خرناس نمی‌کشیدید، شرایط بدنی در طول بارداری به گونه‌ایست که مسیر تنفسی تنگ می‌شود و خانم باردار ممکن است در خواب خرناس بکشد. این مشکل نیز به دیابت بارداری مربوط می‌شود. خرناس یکی از نشانه‌های انسداد مسیر تنفسی است که منجر به کمبود اکسیژن هنگام خواب می‌شود.
کمبود اکسیژن میزان هورمون‌های استرس را بالا میبرد. این امر کار کنترل قند خون را برای بدن سخت‌تر می‌کند. به همین دلیل است که باید در طول بارداری همیشه روی سطح گلوکز خود نظارت داشته باشید و همچنین درباره تمام مشکلاتی که حس می‌کنید غیرطبیعی است با پزشک خود صحبت کنید.
ریسک ابتلا به دیابت هنگامی که چربی بدن در اطراف شکم ذخیره شده باشد، بالا است. افرادی که دور شکم‌شان بیشتر از 88 یا ۹۰ سانتی متر است، مادران بالای ۳۵ سال، خانم‌هایی که نوزاد قبلی آن‌ها بیش از ۴ کیلوگرم وزن داشته‌اند، خانواده‌هایی که سابقه معلولیت در وابستگان درجه یک دارند و افرادی که سابقه ابتلا به دیابت بارداری در تجربیات قبلی‌شان داشته‌اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری هستند. افراد با نشانه‌های زیر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند:
دیابت بارداری اگر به خوبی کنترل نشود، می‌تواند عوارضی جدی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. این عوارض می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
افزایش خطر ابتلا به چاقی و دیابت در آینده: نوزادانی که مادرانشان دیابت بارداری داشته‌اند، در آینده بیشتر در معرض خطر ابتلا به چاقی و دیابت هستند.
ماکروزومی: نوزادانی که مادرانشان دیابت بارداری دارند، معمولاً بزرگ‌تر از حد معمول هستند (ماکروزومی). این امر می‌تواند زایمان را دشوارتر کند و خطر آسیب به نوزاد را افزایش دهد.
مشکلات تنفسی: نوزادانی که مادرانشان دیابت بارداری دارند، بیشتر در معرض مشکلات تنفسی هستند.
نقص‌های مادرزادی: برخی از مطالعات نشان می‌دهند نوزادانی که مادرانشان دیابت بارداری دارند، بیشتر در معرض برخی نقص‌های مادرزادی هستند.
زردی: احتمال افزایش سطح بیلیروبین در خون نوزادانی که مادر مبتلا به دیابت بارداری دارند، بیشتر است. بیلیروبین باعث زردی پوست و چشم می‌شود.
دیابت بارداری معمولاً در طول یک آزمایش روتین در دوران بارداری تشخیص داده می‌شود. این آزمایش به عنوان آزمایش غربالگری دیابت بارداری شناخته می‌شود. انواع روش‌های تشخیص دیابت بارداری عبارتند از:
بعضی از پزشکان با تست چالش گلوکز شروع می‌کنند این تست نیاز به هیچ نوع آمادگی ندارد. ابتدا محلول گلوکز را می‌نوشید و بعد از یک ساعت آزمایش خون می‌گیرید. اگر سطح قند خون، بالا باشد پزشک تست تحمل گلوکز خوراکی سه ساعته انجام میدهد که این تست ۲ مرحله ای است. با این وجود بعضی از پزشکان نیز تست چالش گلوکز را انجام نمی‌دهند و فقط تست ۲ ساعته (تحمل گلوکز) را می‌گیرند که یک مرحله دارد.
پزشک ابتدا از قند خون ناشتا آزمایش می‌گیرد. سپس شما باید یک محلول دارای ۷۵ گرم کربوهیدرات را بنوشید و بعد از ۱ الی ۲ ساعت دوباره آزمایش قند خون تکرار می‌شود. اگر هر کدام از مقادیر قند خون زیر را داشته باشید مبتلا به دیابت بارداری هستید:
برای آزمایش ۲ ساعته نیازی نیست ناشتا باشید. در این تست باید یک نوشیدنی با ۵۰ گرم قند بنوشید. بعد از یک ساعت آزمایش قند خون از شما می‌گیرند. اگر سطح قند خون شما مساوی یا بیشتر از ۱۳۰ میلی گرم در دسی لیتر یا ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد یک تست دیگر از شما گرفته می‌شود.
در آزمایش دوم پزشک ابتدا با آزمایش قند خون ناشتا شروع می‌کند. به این ترتیب که از شما می‌خواهد محلولی حاوی ۱۰۰ گرم قند بنوشید و به ترتیب یک، دو و سه ساعت بعد، از شما آزمایش قند خون می‌گیرد. اگر نتیجه آزمایش شامل موارد زیر باشد مبتلا به قند بارداری هستید:
با تغییر سبک زندگی، انجام فعالیت فیزیکی و رژیم غذایی صحیح می‌توانیم از بروز بیماری دیابت پیشگیری کنیم یا آن را به تعویق بیندازیم. برای پیشگیری از این دیابت، نکات زیر را به کار ببرید:
پیاده روی تند روزانه به مدت ۳۰ دقیقه در صورت نداشتن منع بارداری می‌تواند گزینه خوبی در درمان و پیشگیری از دیابت بارداری باشد. ورزش کردن کمک زیادی به کم کردن وزن شما می‌کند و در پایین نگه داشتن وزن اهمیت خاصی دارد.
در صورت ابتلا به دیابت بارداری، به متخصص تغذیه مراجعه کنید تا رژیم غذایی مخصوص برایتان تهیه کند. در دوران بارداری میزان وزن گیری باید متناسب با شاخص توده بدن‌تان یا همان bmi باشد. پزشک با توجه به قد و وزنتان وضعیت شما را می‌سنجد و میزان وزن گیری در بارداری و رژیم غذایی مناسب را پیشنهاد میدهد.
یادتان باشد رژیم بارداری به معنای کم کردن وزن نیست، بلکه به این معناست که از افزایش وزن بی رویه در دوران بارداری جلوگیری کنید. رژیم بارداری دکتر کرمانی یکی از بهترین رژیم‌های غذایی برای کنترل وزن در دوران بارداری است.
توصیه‌های تغذیه‌ای زیر نیز در بهبود این مشکل به شما کمک می‌کند:
در این مقاله آموختیم که دیابت بارداری نوعی از دیابت است که در دوران بارداری رخ میدهد. این بیماری در صورتی که کنترل و درمان نشود، مشکلات زیادی برای مادر و جنین ایجاد می‌کند. اما خوشبختانه این بیماری قابل کنترل است و با برسی دقیق قند خون از طریق رژیم غذایی مناسب، ورزش و در صورت نیاز دارو، می توان از بسیاری از عوارض آن پیشگیری کرد.
دیابت بارداری به دو نوع A1 و A2 تقسیم می‌شود. دیابت بارداری نوع اول (A1) تنها با رژیم قابل درمان است ولی در خصوص نوع دوم برای درمان به انسولین و یا داروهای خوراکی نیاز است.
این موضوع به عوامل مختلفی از جمله هفته بارداری، آزمایش انجام شده (ناشتا یا بعد از غذا) و سایر شرایط پزشکی فرد بستگی دارد. اما به طور کلی، اگر سطح قند خون شما در دوران بارداری به طور مداوم بالا باشد و در محدوده نرمال قرار نگیرد، می‌تواند برای شما و جنین‌تان خطرناک باشد.
چندین عامل می‌توانند خطر ابتلا به دیابت بارداری را افزایش دهند. این عوامل عبارتند از: سن، اضافه وزن یا چاقی، سابقه خانوادگی دیابت، سابقه دیابت بارداری در بارداری‌های قبلی، نژاد و قومیت، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، فشار خون بالا، سطح بالای چربی خون و …
منابع:
از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *
نظر شما
نام *
ایمیل
خیلی ممنون عالی بود
سپاس ازحسن نظرتون عزیزم
عالی بود مرسی
سپاس فراوان
تشکرازمعلومات مفصل شما
سپاس ازتوجهی که دارین
ممنون آره زمطالب خوبتون
خیلی مفصل بود دستتون درد نکنه
عالی بود
خیلی ممنون مفید بود
خیلی ممنون بسیار مفید بود،
ممنون مفید و عالی بود
برای دریافت مشاوره خرید رژیم دکتر کرمانی شماره همراه خود را ثبت کنید ما با شما تماس میگیریم
برای دریافت مشاوره با کارشناسان فیتامینشماره همراه خود را ثبت کنید ما با شما تماس میگیریم
