در این مطلب با یکی دیگر از انواع دیابت آشنا می‌شویم که احتمالا اسم آن کمتر به گوش شما خورده است: دیابت بی مزه. این نوع دیابت یک بیماری نادر است که در آن کلیه‌ها قادر به جلوگیری از دفع آب نیستند. DI با دیابت ملیتوس نوع 1 و 2 یکسان نیست. بااین‌حال بدون دریافت درمان مناسب، هم دیابت بیمزه و هم دیابت شیرین باعث تشنگی مداوم و تکرر ادرار می‌شوند. افراد مبتلابه ملیتوس قندخون بالایی دارند، زیرا بدن قادر به استفاده از گلوکز برای تولید انرژی نیست. اما در افراد مبتلابه دیابت بیمزه سطح قندخون طبیعی است، اما کلیه‌ها قادر به ایجاد تعادل مایعات و نمک در بدن نیستند. در این مطلب هر آنچه که نیاز است راجع به این بیماری “بی مزه” بدانید را خدمتتان بیان خواهیم کرد! با ما همراه باشید.
- علت نام‌گذاری دیابت بی مزه چیست؟
- انواع دیابت بیمزه و علت آنها چیست؟
- علائم دیابت بیمزه یا DI کدامند؟
- عوارض دیابت بیمزه کدامند؟
- چگونه دیابت بی مزه را می‌توان تشخیص داد؟
- چه روش‌هایی برای درمان دیابت بیمزه وجود دارد؟
- میزان ارثی‌بودن دیابت بی مزه چقدر است؟
- روش‌های پیشگیری از دیابت بی مزه
- آیا دیابت بی مزه در بارداری خطرناک است؟
- روش‌های کنترل دیابت بی مزه از نظر طب سنتی
علت نام‌گذاری دیابت بی مزه چیست؟
دیابت بی مزه در لغت به‌معنای دفع مقدار زیادی ادرار بی مزه، بی‌طعم و بدون قند است. این بیماری میان مردم بسیار نادر است، اما بسیاری از بیماران مبتلابه بیماری هیپوفیز، مبتلابه این نوع دیابت هستند. اصطلاح «بیمزه» در اصل از مدت‌ها قبل از پیشرفت طب مدرن برای ایجاد تمایز بین این بیماری با دیابت «ملیتوس» یا دیابت «شیرین» استفاده می‌شد که در آن ادرار به دلیل محتوای قند بالا شیرین است. البته از پوشش اخبار پزشکی کاملاً بدیهی است که دیابت شیرین بسیار شایع است و تعداد افراد مبتلابه آن در سراسر جهان و در ایران سال به سال افزایش می‌یابد.
اینسیپیدوس و ملیتوس نام‌های قدیمی هستند که در ابتدا قبل از هرگونه درک واقعی از علل زمینه‌ای انواع دیابت ابداع شده‌اند. کلمه “دیابت” از ادبیات یونانی مشتق شده و به تولید ادرار زیاد اشاره دارد که در دیابت شیرین و بی مزه درصورت کنترل نشدن رخ می‌دهد. در زمان‌های گذشته، افرادی که تکرر ادرار داشته‌اند به‌عنوان بیماران احتمالی دیابت در نظر گرفته می‌شدند. آنهایی که قند بالایی در ادرارشان بود را به‌عنوان دیابت شیرین یا ملیتوس و آنهایی که قند کمی در ادرار داشتند را به‌عنوان دیابت بی مزه دسته‌بندی می‌کردند. در ادامه بیشتر با این نوع دیابت آشنا خواهید شد.
دیابت بی مزه به‌معنای دفع مقدار زیادی ادرار بی مزه، بی‌طعم و بدون قند است.
انواع دیابت بیمزه و علت آنها چیست؟
دیابت بیمزه یک بیماری نادر است و زمانی رخ می‌دهد که کلیه‌های شما قادر به ذخیره آب نباشند. این امر منجر به تشنگی شدید و تکرر ادرار بیمزه، رقیق و بی‌بو می‌شود. یک فرد بالغ سالم به‌طور معمول روزانه بین 1 تا 3 لیتر ادرار می‌کند. افراد مبتلابه دیابت بی مزه ممکن است روزانه 20 لیتر ادرار دفع کنند. انواع مختلفی از دیابت بیمزه وجود دارد و اغلب می‌توان آنها را با موفقیت درمان کرد.
- دیابت بیمزه مرکزی
- دیابت بیمزه نفروژنیک
- دیابت بیمزه دیپسوژنیک
- دیابت بیمزه بارداری
دیابت بی مزه مرکزی
دیابت بی مزه مرکزی شایع‌ترین نوع این دیابت است. این بیماری در اثر آسیب به غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس ایجاد می‌شود. این آسیب به این معنی است که هورمون ضد ادراری نمی‌تواند به‌طور معمول تولید، ذخیره یا آزاد شود. بدون هورمون ضد ادراری ، مقدار زیادی مایع در ادرار آزاد می‌شود. دیابت بیمزه مرکزی اغلب نتیجه موارد زیر است:
- ضربه به سر
- شرایطی که باعث تورم مغز شود
- تومورهای مغزی
- هر نوع جراحی که غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس را تحت‌تاثیر قرار دهد
- عدم خون‌رسانی به غده هیپوفیز
- شرایط ژنتیکی نادر
دیابت بی مزه نفروژنیک
دیابت بیمزه نفروژنیک می‌تواند ژنتیکی یا اکتسابی باشد. برخی جهش‌های ژنتیکی می‌توانند به کلیه‌ها آسیب برسانند و آنها را قادر به پاسخگویی به هورمون ضد ادراری نکنند. سایر علل احتمالی آسیب کلیه و دیابت بی مزه نفروژنیک، عبارتند از:
- داروهایی مانند لیتیوم یا تتراسایکلین (آکرومایسین V)
- انسداد مجاری ادراری
- عدم تعادل الکترولیت، مانند کلسیم بیش‌ازحد یا کمبود پتاسیم
- بیماری مزمن کلیه، در موارد نادر
دیابت بی مزه دیپسوژنیک
دیابت بی مزه دیپسوژنیک به دلیل اختلال در مکانیسم تشنگی در هیپوتالاموس ایجاد می‌شود که می‌تواند باعث تولید مقادیر زیادی ادرار رقیق از نوشیدن حجم بالایی از مایعات شود. پلی دیپسی اولیه می‌تواند در اثر آسیب به مکانیسم تنظیم تشنگی در هیپوتالاموس ایجاد شود.
این بیماری همچنین با بیماری‌های روانی مانند اسکیزوفرنی مرتبط است. درمان با هورمون آنتی دیورتیک در بیماران مبتلابه دیابت بی مزه دیپسوژنیک به دلیل ترس از ایجاد مسمومیت با آب منع مصرف دارد. همچنین، این باور که تمامی بیماران مبتلابه دیابت بی مزه دیسپوژنیک دارای اختلال روانی هستند، کاملا اشتباه است.
دیابت بیمزه بارداری
دیابت بی مزه بارداری فقط در دوران بارداری رخ می‌دهد و زمانی اتفاق می‌افتد که یک آنزیم ساخته شده توسط جفت، هورمون ضد ادراری مادر را از بین می‌برد. جفت نقش مهمی در تبادل مواد مغذی و مواد زائد بین جنین و مادر دارد. دیابت بارداری از نوع بی مزه زمانی رخ می‌دهد که افزایش سطح پروستاگلاندین (یک ماده شیمیایی هورمون مانند)، حساسیت کلیه‌ها را نسبت به هورمون ضد ادراری کمتر کند. این بیماری باید پس از بارداری برطرف شود.
دیابت بی مزه بارداری فقط در دوران بارداری رخ می‌دهد.
علائم دیابت بیمزه یا DI کدامند؟
این بیماری دارای لیست گسترده‌ای از علائم است:
- تشنگی شدید
- ادرار کردن بیش از 3 لیتر در روز
- بیدار‌شدن در شب برای رفتن به دستشویی
- شب ادراری
- ادرار رنگ پریده و بی‌بو
- پایین‌بودن قند در ادرار
- تمایل بیمار به مصرف نوشیدنی‌های سرد
- کم آبی بدن
- ضعف
- دردهای عضلانی
- دل درد
با کم آبی بدن، ممکن است علائم زیر هم در شما ظاهر شود:
- تشنگی شدید: اغلب نوشیدن بیش از 1 گالن مایع در روز
- خستگی
- احساس سستی
- سرگیجه
- گیجی
- حالت تهوع
- از دست‌دادن هوشیاری
بسیاری از علائم ذکر شده در افراد جوان‌تر هم دیده می‌شود. در نوزادان مراقب موارد زیر باشید:
- رشد کند
- تغذیه ضعیف
- کاهش وزن ناگهانی
- تب
- استفراغ
در کودکان، علائم عبارتند از:
- نوشیدن آب زیاد
- ادرار‌کردن ساعت به ساعت
- شب ادراری یا بیدار‌شدن از خواب برای ادرار کردن
- کم‌آبی بدن
- انرژی کم
عوارض دیابت بیمزه کدامند؟
بدون درمان پزشکی، عوارض احتمالی دیابت بیمزه عبارتند از:
- کم‌آبی مزمن
- دمای پایین بدن
- ضربان قلب شدید
- کاهش وزن
- خستگی
- سردردهای مکرر
- فشارخون پایین
- آسیب کلیوی
- آسیب مغزی
دیابت بیمزه می‌تواند باعث عدم تعادل در مواد معدنی در خون مانند سدیم و پتاسیم (الکترولیت‌ها) شود که تعادل مایعات را در بدن شما حفظ می‌کنند. علائم عدم تعادل الکترولیت، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ضعف
- حالت تهوع
- استفراغ
- از دست‌دادن اشتها
- گرفتگی عضلات
- گیجی
دیابت بیمزه عوارضی چون حالت تهوع، استفراغ و سرگیجه دارد.
چگونه دیابت بی مزه را می‌توان تشخیص داد؟
پزشک در مورد علائمی که دارید با شما صحبت می‌کند و تعیین می‌کند کدام آزمایش برایتان لازم است. پزشکتان ممکن است از چندین آزمایش برای تشخیص این دیابت استفاده کنند.
آزمایش گرانش ادرار
در ابتدا پزشک نمونه‌ای از ادرار شما را برای آزمایش غلظت نمک و سایر مواد زائد می‌گیرد که به‌عنوان آزمایش وزن مخصوص ادرار شناخته می‌شود. اگر دیابت بی مزه داشته باشید، نمونه ادرار شما دارای غلظت بالایی از آب و غلظت پایینی از سایر مواد زائد خواهد بود.
تست محرومیت از آب
از شما خواسته می‌شود قبل از آزمایش محرومیت از آب برای مدت زمان مشخصی نوشیدن آب و مایعات را متوقف کنید. سپس نمونه‌های خون و ادرار می‌گیرید و پزشک تغییرات در موارد زیر را اندازه‌گیری می‌کند:
- سطح سدیم خون
- سطح اسمولالیته خون، که نشان می‌دهد ذرات محلول (مانند مواد معدنی و مواد شیمیایی) وجود دارد یا خیر.
- سطح هورمون ضد ادراری
- خروجی ادرار
- ترکیب ادرار
- وزن بدن
علاوه‌بر اندازه‌گیری سطوح هورمون ضد ادراری، پزشک ممکن است درطول آزمایش به شما هورمون ضد ادراری مصنوعی بدهد تا ببیند آیا کلیه‌های شما همانطور که انتظار می‌رود به این هورمون پاسخ می‌دهند یا خیر. آزمایش محرومیت از آب تحت نظارت دقیق انجام می‌شود و برخی از افراد ممکن است برای اطمینان از انجام ایمن آن نیاز به بستری‌شدن در بیمارستان داشته باشند.
ام آر آی
در طول MRI، یک دستگاه با استفاده از آهن‌ربا و امواج رادیویی از بافت مغز شما تصویر می‌گیرد. سپس پزشک به این تصاویر نگاه می‌کند تا ببیند آیا آسیب بافت مغزی باعث علائم شما شده است یا خیر. پزشک شما همچنین تصاویر هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز را برای یافتن هرگونه آسیب یا ناهنجاری به دقت بررسی می‌کند.
در طول MRI، یک دستگاه با استفاده از آهن‌ربا و امواج رادیویی از بافت مغز شما تصویر می‌گیرد.
غربالگری ژنتیکی
غربالگری ژنتیکی برای یافتن نوع ارثی دیابت بی مزه بر اساس سابقه خانوادگی شما انجام می‌شود.
چه روش‌هایی برای درمان دیابت بیمزه وجود دارد؟
در اشکال حاد و اکتسابی این بیماری، درمان اغلب بر اصلاح علت زمینه‌ای متمرکز است، مانند قطع دارویی که باعث آن شده است. در موارد دیگر، داروها مکانیسم تشنگی و میزان ادرار آزاد شده را تنظیم می‌کنند. روش‌های زیر برای درمان دیابت بیمزه توصیه می‌شوند:
تغییر رژیم غذایی
اولین خط درمان، تغییر در رژیم غذایی است. پزشکان و متخصصان تغذیه معمولا یک رژیم غذایی کم سدیم و کم پروتئین را به بزرگسالان توصیه می‌کنند. این تغییرات رژیم غذایی باید به کاهش خروجی ادرار کمک کند.
برای همیشه با دیابت خداحافظی کن
برای دریافت رژیم کافیه روی لینک زیر کلیک کنی
غذاهای کم سدیم
اگر فرزند شما NDI داشته باشد، پزشک معمولا رژیم غذایی کم سدیم اما با پروتئین کافی را توصیه می‌کند. نوزادان مبتلابه NDI باید به دقت تحت‌نظر قرار گیرند، زیرا بدن کوچک آنها مایع زیادی در خود ندارد. نوزادان مبتلابه NDI باید به‌طور منظم و در فواصل بین تغذیه آب دریافت کنند تا از کم آبی بدن آنها جلوگیری شود.
داروها
اگر تغییر رژیم غذایی به کاهش خروج ادرار شما کمک نکند، پزشک ممکن است داروهای زیر را توصیه نماید:
دسموپرسین
دسموپرسین شکل مصنوعی ADH است که می‌تواند برای درمان NDI غیر ژنتیکی استفاده شود.
دیورتیک‌ها و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
NSAIDها و دیورتیک‌های تیازیدی می‌توانند به درمان NDI کمک کنند. بااین‌حال، هر دو دارو برای مصارف دیگری تولید می‌شوند و برای درمان NDI به صورت خارج از برچسب مصرف می‌شوند. استفاده از داروی خارج از برچسب به این معنی است که از دارویی که توسط سازمان غذا و دارو برای یک هدف تایید شده است، برای هدف دیگری استفاده شود که مورد تایید نیست.
بااین‌حال، پزشک شما می‌تواند دارویی را که فکر می‌کند برای شما بهترین است، تجویز کند. دیورتیک‌ها و NSAIDها با مکانیسم‌های مختلفی برای افزایش میزان سدیم و آب که توسط کلیه‌ها بازجذب می‌شوند، عمل می‌کنند. این تغییرات باعث کاهش حجم ادرار می‌شود.
دیورتیک‌ها
دیورتیک‌ها می‌توانند به تنظیم میزان آب دفع شده از بدن در ادرار کمک کنند. دیورتیک‌های تیازیدی با افزایش مقدار آب و سدیم بازجذب توسط کلیه عمل می‌کنند که باعث کاهش حجم ادرار می‌شود.
داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی
NSAIDها، مانند ایندومتاسین، می‌توانند برون‌ده ادرار را در افراد مبتلابه NDI کاهش دهند.
داروهای غیر استروئیدی ضدالتهابی می‌توانند برون‌ده ادرار را کاهش دهند.
هیدراتاسیون داخل وریدی
در موارد شدید این بیماری، بیمار ممکن است به هیدراتاسیون داخل وریدی نیاز داشته باشد. همچنین ممکن است مایعی حاوی 5 درصد گلوکز به صورت داخل ورید به بیمار تزریق شود.
میزان ارثی‌بودن دیابت بی مزه چقدر است؟
دیابت بیمزه به‌طور کلی می‌تواند اکتسابی یا ارثی باشد. شکل اکتسابی توسط برخی داروها، بیماری‌های مزمن و سایر شرایطی که پیش‌تر ذکر کردیم ایجاد می‌شود و می‌تواند در هر زمانی از زندگی رخ دهد. شکل ارثی ناشی از جهش‌های ژنتیکی است و علائم و نشانه‌های آن معمولاً در چند ماه اول زندگی آشکار می‌شود.
نوزادان مبتلابه این دیابت ارثی ممکن است بد غذا بخورند و در افزایش وزن و رشد با سرعت مورد انتظار ناکام باشند (تاخیر در رشد). آنها همچنین ممکن است تحریک‌پذیر باشند و تب، اسهال و استفراغ را تجربه کنند. در واقع دوره‌های مکرر کم آبی می‌تواند منجر به تاخیر در رشد کودک شود. اگر این بیماری به خوبی مدیریت نشود، به مرور زمان می‌تواند به مثانه و کلیه‌ها آسیب برساند و منجر به درد، عفونت و نارسایی کلیه شود. با درمان مناسب، افراد مبتلا معمولاً عوارض کمی داشته و طول عمر طبیعی دارند.
دیابت بیمزه نفروژنیک هم که در زمان تولد یا اندکی پس از آن به وجود می‌آید، معمولاً یک علت ارثی (ژنتیکی) دارد که توانایی کلیه‌ها را برای تمرکز ادرار به‌طور دائم تغییر می‌دهد. دیابت بیمزه نفروژنیک معمولاً مردان را مبتلا می‌کند؛ اگرچه زنان می‌توانند این ژن را به فرزندان خود منتقل کنند.
روش‌های پیشگیری از دیابت بی مزه
اغلب اوقات، دیابت بی مزه یک بیماری دائمی است و احتمالاً نمی‌توانید از وقوع آن جلوگیری کنید. این بیماری اغلب با مشکلات سلامتی دیگری مانند عملکرد غیرطبیعی کلیه یا تومورها همراه است. بااین حال حتی اگر در این موارد نتوان از دیابت بیمزه پیشگیری کرد، اغلب می‌توان علائم آن را مدیریت نمود. البته برخی اقدامات موثر برای پیشگیری اولیه از این دیابت وجود دارند:
- کاهش مصرف نمک
- پرهیز از لیتیوم و سایر داروهایی که می‌توانند اثرات مضر بر کلیه داشته باشند
آیا دیابت بی مزه در بارداری خطرناک است؟
زنان بارداری که مبتلابه این دیابت تشخیص داده شده‌اند، باید به‌طور منظم در کلینیک با نظارت بر الکترولیت‌های سرم، توسط مشاور بررسی شوند. آنها همچنین باید یک بررسی بیهوشی قبل از زایمان دریافت کرده و در مجموع زایمان آنها با پرسنل ارشد مامایی و بیهوشی مدیریت شود.
تشخیص زودهنگام و مدیریت موثر این بیماری باعث کاهش عوارض و مرگ‌و‌میر در مادر و جنین می‌شود. دیابت بی مزه بارداری درمان نشده یا تشخیص داده نشده، می‌تواند عواقب جدی برای مادر باردار و جنین داشته باشد.
روش‌های کنترل دیابت بی مزه از نظر طب سنتی
طب سنتی برای مدیریت بیماری این دیابت چندین راهکار ارائه می‌دهد که البته به شما توصیه می‌کنیم در کنار آنها حتما درمان پیشرفته‌ی پزشکی را پیگیری کنید. بااین‌حال در طب سنتی تاکید زیادی روی نوشیدن آب فراوان می‌شود که از نظر پزشکی مدرن هم تایید شده است.
خوردن روزانه‌ی لیموترش، عسل و شیربادام از دیگر راهکارهایی است که طب سنتی برای کنترل این دیابت توصیه می‌کند. همچنین برخی حکیمان اعتقاد دارند نارنگی برای مبتلایان دیابت بیمزه بد است که البته این حرف خیلی مبنای علمی ندارد.
به پایان مطلب بررسی دیابت بی مزه می‌رسیم. همانطور که گفتیم، تا الان هیچ درمانی برای این دیابت وجود ندارد، اما مدیریت علائم این بیماری زیر نظر پزشک کار سختی نیست. مثلا دارو می‌تواند به جلوگیری از تشنگی مداوم و ادرار بیش‌ازحد ناشی از این بیماری کمک کند. پیشگیری از علائم دیابت بیمزه به کیفیت زندگی شما کمک زیادی کرده و بیماران مبتلا، معمولا زندگی نسبتا نرمال با طول عمر طبیعی خواهند داشت.
این مطالب را از دست ندهید ...- بایدها و نبایدهای تغذیه دیابت
- نکات ورزشی برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2
- دیابت و روزه داری؛ تاثیر روزه بر قند خون
- چگونه دیابت پدرم را، تنها در 4 ماه درمان کردم؟
- دیابت کودکان؛ با نشانه‌های خطر دیابت نوع 1 در کودکان آشنا شوید!
- دیابت نوع 2 چیست و بهترین راه مهار دیابت نوع دو کدام است؟
- دیابت شیرین یا ملیتوس و نقش تغذیه در بهبود آن
- رژیم غذایی دیابت؛ یک برنامه غذایی کامل برای دیابتی‌ها
- دیابت بی مزه چیست و چه تفاوتی با دیابت شیرین دارد؟
- دیابت چیست و چه بلایی بر سر شما می‌آورد؟
- مقایسه انواع دیابت و علت به وجود آمدن هر کدام را اینجا بخوانید!
- معرفی انواع دمنوش دیابت به همراه میزان مصرف
نظرات