تیروئید نام یک غده‌ی درون‌ریز است که در قسمت جلوی گلوی انسان و زیر یک برآمدگی که به اصطلاح به آن سیب گلو می‌گویند قرار دارد و وظیفه‌‌ی آن ترشح دو هورمون مهم به نام‌های تترایدوتیرونین و تری‌یدوتیرونین به درون خون است. هورمون‌های ترشح شده از تیروئید برای تنظیم متابولیسم بدن و و عملکرد درست تمام سلول‌های آن ضروری هستند. اختلالات این غده‌ی مهم بسیار شایع است و این اختلالات عموما در زنان دیده می‌شود. طبق آمار از هر ۲۰ نفر، یک نفر به یکی از اختلالات موقت یا دائم تیروئید مبتلا است. پرکاری تیروئید یکی از اختلالاتی است که زندگی فرد مبتلا به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماران باید در سبک زندگی و رژیم غذایی خود تجدیدنظر کنند چرا که مواد غذایی مصرفی بر ترشح هورمون‌های این افراد بسیار اثرگذار است. مطلب امروز ما به رژیم غذایی پرکاری تیروئید می‌پردازد و غذاهای مناسب و ممنوعه برای پرکاری تیروئید را بررسی می‌کند. همراه ما باشید.

حتما بخوانید:
تفسیر نتیجه آزمایش تیروئید؛ کم کاری دارم یا پرکاری؟

علت پرکاری تیروئید چیست؟

تیروئید متشکل از دو قسمت است که در دو طرف نای قرار گرفته‌اند و توسط رشته‌ای از جنس خودش که ایستموس نام دارد به یکدیگر وصل شده‌اند. پرکاری تیروئید از شایع‌ترین اختلالات این غده‌ی کوچک پروانه‌ای شکل است که متابولیسم بدن را از طریق ترشح هورمون‌های تترایدوتیرونین (T4) و تری‌یدوتیرونین (T3) تنظیم می‌کند. این دو هورمون نحوه‌ی استفاده سلول‌های بدن از انرژی را کنترل کرده و بر آن نظارت می‌کنند. بنابراین بر عملکرد تمام اندام‌های بدن حتی نحوه‌ی ضربان قلب‌ نیز تاثیر می‌گذارند. پرکاری تیروئید یا به اصطلاح عارضه‌ی “تیروئید پرکار”، زمانی اتفاق می‌افتد که غده‌ی تیروئید بیش از حد نیاز بدن هورمون تترایدوتیرونین یا تری‌یدوتیرونین تولید کند که این روند باعث تسریع متابولیسم بدن و درنتیجه کاهش ناخواسته‌ی وزن و نامنظم شدن و افزایش ضربان قلب خواهد شد.

از علل پرکاری تیروئید و یکی از شایع‌ترین آن‌ها می‌توان به بیماری گریوز (Greavs) اشاره کرد. این بیماری که معمولا وراثتی است و به ژنتیک بیمار ارتباط دارد یک سیستم خود‌ایمنی برای بدن است که آنتی بادی‌های تولید شده توسط آن باعث تحریک غده‌ی تیروئید به ساخت و ترشح هورمون بیشتر می‌شود. هم‌چنین پرکاری بیش از حد غده‌ی تیروئید باعث افزایش حجم غیر‌عادی این غده و بروز نوعی بیماری به نام گواتر خواهد شد، که  طی آن گلوی فرد بیمار متورم می‌شود که علاوه بر ایجاد اختلال در روند بلعیدن از لحاظ زیبایی هم روی گلوی فرد تاثیر منفی می‌گذارد.

پرکاری تیروئید یکی از اختلالاتی است که به دلیل اینکه در سبک تغذیه افراد اثر گذار است زندگی فرد مبتلا را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.

پرکاری تیروئید یکی از اختلالاتی است که به دلیل اینکه در سبک تغذیه افراد اثر گذار است زندگی فرد مبتلا را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.

نشانه‌ها و علائم رایج پرکاری تیروئید چیست؟

از نشانه‌های پرکاری تیروئید می‌توان به:

  • کاهش ناگهانی وزن
  • بالا رفتن تعداد ضربان قلب و نامنظم شدن آن
  • بزرگ شدن سینه‌ی مردان
  • اختلالات بینایی (از حدقه بیرون زدن چشم‌ها)
  • افزایش اشتها
  • اضطراب و استرس
  • تغییرات خلق و خو
  • تحریک پذیری و عصبی شدن
  • احساس گرما و تعریق زیاد
  • ضعف عضلانی
  • لرزش دست‌ها
  • تغییر حرکات روده و گاها یبوست
  • نازک شدن پوست
  • ظریف و شکننده شدن مو
  • بهم ریختن زمان قاعدگی زنان

اشاره کرد. البته بیشتر این علائم با رعایت رژیم غذایی پرکاری تیروئید کنترل می‌شوند اما درهرصورت نیاز است تا با مراجعه به پزشک و تشریح علائم خود با او مشورت کرده و در صورت نیاز اقدامات دارویی را نیز آغار کنید.

حتما بخوانید:
علائم تیروئید و راه حل‌های درمان آن را اینجا بخوانید!

غذاهای مناسب و رژیم غذایی پرکاری تیروئید کدامند؟

۱- مصرف غذاهای کم ید

گنجاندن آن دسته از مواد غذایی که میزان ید پایینی در ترکیبات‌شان وجود دارد می‌تواند در رژیم غذایی پرکاری تیروئید بسیار مفید و کارساز باشد. زیرا ید به‌عنوان یک ماده‌ی معدنی مهم علاوه بر فواید پرشماری که برای بدن دارد، نقشی اساسی و کلیدی نیز در ساخت هورمون‌های تیروئید ایفا می‌کند و ورود مقدار زیادی از آن به بدن افراد مبتلا به تیروئید پرکار می‌تواند باعث بدتر شدن شرایط آن‌ها شود.

استفاده از نمک بدون ید، قهوه و چای، آجیل خام یا بدون نمک، کره‌ی بادام ‌زمینی، سفیده‌ی تخم‌مرغ، عسل، سیب‌زمینی، جو دوسر، شیره‌ی افرا، نان‌هایی که در ترکیب آن‌ها نمک، لبنیات یا تخم‌مرغ به‌کار نرفته باشد و در آخر میوه‌جات تازه در رژیم غذایی‌ می‌تواند به کاهش تولید و ترشح هورمون‌های تیروئید و متعادل سازی آن‌ها کمک کند.

۲- استفاده از سبزی‌جات چلیپایی در رژیم غذایی پرکاری تیروئید

این گروه از گیاهان به دلیل اینکه شکوفه‌هایی شبیه به صلیب دارند، سبزی‌جات چلیپایی نامیده می‌شوند. گنجاندن این دسته از سبزی‌جات در رژیم غذایی پرکاری تیروئید می‌تواند از جذب ید توسط تیروئید جلوگیری کند و درنتیجه از پرکاری آن بکاهند.

سبزیجات چلیپایی عبارت‌اند از: کلم بروکلی، کلم بروکسل، گل کلم، خردل، شاخه‌های بامبو و بوک‌چوی.

بوک چوی یکی از سبزیجاتی است که از جذب ید توسط تیروئید جلوگیری می‌کند و در نتیجه پرکاری تیروئید را کاهش می‌دهد.

بوک چوی یکی از سبزیجاتی است که از جذب ید توسط تیروئید جلوگیری می‌کند و در نتیجه پرکاری تیروئید را کاهش می‌دهد.

۳- ویتامین‌ها و مواد معدنی

از جمله مواد مغذی‌ که در رژیم غذایی پرکاری تیروئید موثر هستند و در ایجاد تعادل در تولید هورمون تیروئید و سلامت آن نقش دارند می‌توان به:

  • آهن؛ که در سبزی‌جات برگ سبز تیره، عدس، آجیل، بوقلمون، گوشت قرمز و غلات به میزان زیادی وجود دارد.
  • سلنیوم؛ آجیل برزیلی، قارچ، چای، گوشت بره و گوساله، سبوس جو دو‌سر، طیور و تخمه‌ی آفتاب‌گردان از منابع غنی این عنصر معدنی و مغذی هستند.
  • روی؛ منابع اصلی این ماده‌ی معدنی عبارت‌اند از: گوشت گاو، نخود، پودر کاکائو، بادام هندی و تخم کدو.
  • کلسیم و ویتامین D: اسفناج، سبزی کولارد، لوبیا سفید، بامیه و شیر بادام از جمله موادی هستند که در آن‌ها درصد بالایی کلسیم و ویتامین D یافت می‌شود. البته فراموش نکنیم که نور خورشید به عنوان اصلی‌ترین منبع ویتامین D می‌تواند تمام نیاز بدن شما را برطرف کند. فقط کافی‌ است تا روزانه ۱۵ دقیقه در معرض نور خورشید قرار بگیرید.

اشاره کرد.

۴- گنجاندن روغن‌های سالم در رژیم غذایی پرکاری تیروئید

استفاده از چربی‌های طبیعی و فرآوری نشده که از غذاهای کامل به‌دست می‌آیند می‌توانند احتمال التهاب غده‌ی تیروئید را به حداقل رسانده و یا حتی از آن جلوگیری کنند. این کار باعث حفاظت از سلامت تیروئید و متعادل کردن هورمون‌های آن می‌شود. هم‌چنین باید توجه کرد که نباید از چربی‌های لبنی مانند: کره، روغن حیوانی و … که دارای ید زیادی هستند در رژیم غذایی پرکاری تیروئید استفاده کرد. در ادامه چند روغن سالم و مفید برای غده‌ی تیرئید را باهم مرور می‌کنیم؛

  • روغن بذر کتان
  • روغن زیتون
  • روغن نارگیل
  • روغن آووکادو
  • روغن آفتاب‌گردان

۵- ادویه‌جات مفید در رژیم غذایی پرکاری تیروئید

برخی از ادویه‌ها دارای خواص ضد التهابی هستند که به محافظت از تیروئید و متعادل کردن عملکرد آن کمک می‌کنند. با استفاده از این ادویه‌ها علاوه بر افزودن عطر و طعم به غذا، مقداری هم آنتی‌اکسیدان به بدن‌تان اضافه می‌کنید. زردچوبه، فلفل سبز و فلفل سیاه از این دسته‌ ادویه‌جات هستند.

کال تو اکشن

غذاهای ممنوعه در رژیم غذایی پرکاری تیروئید کدامند؟

۱- غذاهای ید‌دار یا غنی شده با ید

باید توجه کرد که در رژیم غذایی پرکاری تیروئید محدودیت‌هایی برای مصرف ید وجود دارد و باید غذاهایی مصرف شود که تا حدودی بتوانند باعث سرکوب عملکرد غده‌ی تیروئید شوند. هنگام خرید نمک حتما روی بسته‌بندی آن را نگاه کنید و از یددار نبودن آن مطمئن شوید. به گفته‌ی موسسه ملی بهداشت آمریکا یک قاشق چای‌خوری نمک یددار حاوی ۳۰۴ میکروگرم ید است که در صورت نادیده گرفتن آن باید منتظر تشدید عوارض پرکاری تیروئید خود باشید.

خوب است بدانید که غذاهای دریایی دارای بیشترین میزان ید هستند و فقط ۱ گرم از جلبک دریایی ۲۳.۲ میکروگرم یا به عبارتی ۰.۰۲ میلی‌گرم ید در ساختار خود دارد. در ادامه تعدادی از غذاهای دریایی که در رژیم غذایی پرکاری تیروئید باید از آنها اجتناب کنید را برایتان آورده‌ایم:

  • ماهی
  • جلبک دریایی
  • میگو
  • خرچنگ
  • کاراگین
افرادی که دارای پرکاری تیروئید هستند باید از خوردن غذاهای دریایی اجتناب کنند زیرا دارای بالاترین میزان ید هستند.

افرادی که دارای پرکاری تیروئید هستند باید از خوردن غذاهای دریایی اجتناب کنند زیرا دارای بالاترین میزان ید هستند.

همچنین غذاهای دیگری که به‌دلیل ید زیاد موجود در آن‌ها باید در استفاده از آن‌ها دقت کرده و میزان کم‌تری از آن را مصرف کنید عبارت‌اند از:

  • شیر و لبنیات
  • پنیر
  • زرده تخم مرغ

۲- ممنوعیت گلوتن در رژیم غذایی پرکاری تیروئید

گلوتن پروتئینی است که از گندم و چاودار،جو و سایر غلات استخراج می‌شود و به عنوان قوام دهنده‌ در بستنی، سس کچاپ و غیره استفاده و همچنین باعث کش آمدن خمیر و ترد شدن فرآورده‌ی نهایی مانند بیسکوئیت می‌شود. این پروتئین می‌تواند با ایجاد التهاب به تیروئید افراد آسیب برساند. حتی افرادی که دچار حساسیت به گلوتن نیستند هم ممکن است دچار حساسیت به گلوتن بشوند و ازین رو باید جانب احتیاط را رعایت کنند.

هرچند این محصول از نظر سازمان غذا و داروی آمریکا در دسته‌ی “محصولات تقریبا بی‌ضرر” قرار می‌گیرد اما با شناخت موادی که دارای گلوتن هستند می‌توانید مصرف آن را محدود کنید و از ایجاد عوارض و مشکلات بعدی جلوگیری نمایید.

این محصولات عبارت‌اند از:

  • گندم
  • جو
  • آبجو
  • مالت
  • چاودار
  • تریتیکاله

۳- سویا

اگرچه در ترکیبات سویا از ید خبری نیست اما به گفته‌ی متخصصان این احتمال وجود دارد که پروتئین‌های موجود در آن با درمان‌هایی که برای پرکاری تیروئید استفاده می‌شوند تداخل داشته باشد و روی آن اثر منفی بگذارد. در رژیم غذایی پرکاری تیروئید، مصرف آن دسته از مواد غذایی مانند شیرسویا، سس سویا، توفو و خامه‌هایی که با شیر سویا درست شده‌اند برای افراد با تیروئید پرکار توصیه نمی‌شود.

۴- کافئین

از آنجایی که با پرکاری تیروئید سوخت و ساز بدن به شدت سرعت می‌گیرد پیشنهاد می‌شود از مصرف موادی که باعث افزایش سوخت و ساز بدن می‌شوند خودداری کنید. غذاها و نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند: قهوه، چای، نوشابه، شکر و شکلات می‌توانند علائم پرکاری تیروئید را تشدید کنند و منجر به افزایش اضطراب، کاهش وزن، عصبی بودن، تحریک‌پذیری و بالا رفتن سرعت ضربان قلب ‌شوند. اگر تیروئید پرکار دارید بهتر است تا از مصرف کافئین دوری کرده یا حداقل مصرف آن را محدود کنید. هم‌چنین می‌توانید نوشیدنی‌های کافئین‌دار را با دم‌نوش‌های گیاهی طبیعی و آب طعم‌دار جایگزین کنید.

به عنوان سخن آخر در صورت داشتن علائم پرکاری تیروئید حتما به پزشک مراجعه کنید و درمان‌های تجویز شده را کامل و با دقت دنبال کنید. همچنین می‌توانید از یک متخصص تغذیه کمک بگیرید تا رژیم غذایی پرکاری تیروئید را دریافت کنید و با پیروی از آن  اثرات پرکاری غده‌ی تیروئید را کم کرده و از سلامت بدن‌تان محافظت کنید.

منبع ++

۴.۲