راهنمای جامع پیشگیری و کنترل دیابت نوع 2

آیا تا به حال احساس کرده‌اید که همیشه احساس خستگی می‌کنید، تشنه‌اید و یا به طور مکرر به دستشویی می‌روید؟ شاید این علائم، زنگ خطری برای یک بیماری جدی به نام دیابت نوع ۲ باشد. دیابتی که به آرامی و بدون سر و صدا به سراغ شما می‌آید و می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری برای سلامتی‌تان به همراه داشته باشد.

 دیابت نوع دو پیش از این به عنوان دیابت بزرگسالان شناخته می‌شد، اما واقعیت این است که دیابت نوع 1 و 2 می‌تواند هم در دوران کودکی و هم بزرگسالی شروع شود. لازم به ذکر است هیچ درمانی برای دیابت نوع دوم وجود ندارد، اما کاهش وزن، تغذیه خوب و ورزش می‌تواند به مدیریت این بیماری کمک کند. ما در این مقاله به معرفی دیابت نوع 2، راه‌های پیشگیری، علائم، عوارض و تمام نکات مرتبط با این بیماری پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.

دیابت نوع 2 چیست؟

دیابت نوع 2 یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن در جهان است که با افزایش سطح قند خون مشخص می‌شود. در این بیماری، بدن به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند یا به انسولینی که تولید می‌کند مقاومت نشان می‌دهد. انسولین هورمونی است که قند خون را به سلول‌ها منتقل می‌کند تا به عنوان انرژی مورد استفاده قرار گیرد.

صحبت‌های دکتر کرمانی در مورد دیابت را از دست ندهید:

علائم دیابت نوع 2 چیست؟

علائم و نشانه‌های دیابت نوع دوم اغلب به کندی ایجاد می‌شوند. در واقع فرد، ممکن است سال‌ها با دیابت نوع دو زندگی کند، اما از وجود آن خبر نداشته باشد، علائم و نشانه‌های احتمالی عمومی وجود این بیماری، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• افزایش تشنگی
• تکرر ادرار
• افزایش گرسنگی
• کاهش وزن ناخواسته
• خستگی
• تاری دید
• زخم‌هایی که دیر التیام می‌یابند
• عفونت‌های مکرر
• بی‌حسی یا گزگز دست و پا
• تیرگی پوست زیر بغل و گردن
• خشک شدن دهان
• خواب آلودگی
• گیجی
• تیره شدن ادرار

روش تشخیص دیابت نوع ۲

دیابت نوع دو معمولاً با استفاده از آزمایش هموگلوبین گلیکوزه (A1C) تشخیص داده می‌شود.

این آزمایش میانگین سطح قند خون فرد را در دو تا سه ماه گذشته نشان می‌دهد و نتایج آن به صورت زیر تفسیر می‌شوند:

• زیر 5.7% طبیعی است.
• 7٪ تا 6.4٪ به عنوان پیش دیابت تشخیص داده می‌شود.
• 5٪ یا بیشتر در دو آزمایش جداگانه نشان‌دهنده دیابت است.

اگر آزمایش A1C در دسترس نباشد یا اگر فرد شرایط خاصی داشته باشد که با آزمایش A1C تداخل دارد، پزشک ممکن است از آزمایش‌های زیر برای تشخیص دیابت استفاده کند:

• آزمایش قند خون تصادفی
• آزمایش قند خون ناشتا
• تست تحمل گلوکز خوراکی (این تست بیشتر در دوران بارداری استفاده می‌شود)

اگر فردی مبتلا به دیابت تشخیص داده شود، پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری را برای تمایز بین دیابت نوع 1 و نوع 2 انجام دهد، زیرا این دو بیماری اغلب به درمان‌های متفاوتی نیاز دارند. همچنین، پزشک، سطح A1C را حداقل دو بار در سال و زمانی که تغییراتی در درمان ایجاد شود، تکرار می‌کند. اهداف A1C بسته به سن و سایر عوامل متفاوت است. انجمن دیابت آمریکا معمولا سطح A1C زیر 7٪ را توصیه می‌کند. علاوه بر این، آزمایشات تشخیصی منظمی برای غربالگری عوارض دیابت نیز انجام خواهد شد.

علت ابتلا به دیابت نوع 2 چیست؟

به ‌طور کلی، علت علمی ابتلا به دیابت نوع دو این است که سلول‌های ماهیچه، چربی و کبد در برابر انسولین مقاوم می‌شوند و از آن‌جایی که این سلول‌ها به طور طبیعی با انسولین تعامل ندارند، قند کافی دریافت نمی‌کنند و علاوه بر این، پانکراس هم قادر به تولید انسولین کافی برای مدیریت سطح قند خون نیست. این‌که دقیقاً چرا این اتفاق می‌افتد، هنوز ناشناخته است، اما اضافه وزن و بی‌تحرکی عوامل جانبی کمک کننده این مساله هستند.

در ادامه به دیگر علل ابتلا به دیابت نوع 2 اشاره خواهیم کرد:

• مقاومت به انسولین: زمانی که سلول‌های بدن به انسولین مقاوم شوند و به اندازه کافی به آن پاسخ ندهند، دیابت نوع 2 رخ می دهد؛
• کمبود تولید انسولین: زمانی که لوزالمعده به اندازه کافی انسولین تولید نکند تا نیاز بدن را برطرف کند، احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر خواهد شد؛
• ژنتیک: داشتن سابقه خانوادگی دیابت نوع 2 خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهد؛
• چاقی و اضافه وزن: چربی اضافی در بدن، به ویژه در ناحیه شکم، باعث مقاومت به انسولین می‌شود؛
• کم تحرکی: عدم فعالیت بدنی کافی به افزایش وزن و مقاومت به انسولین کمک می‌کند؛
• سن: خطر ابتلا به دیابت نوع دوم با افزایش سن بیشتر می‌شود؛
• نژاد و قومیت: برخی گروه‌های نژادی و قومی بیشتر در معرض خطر هستند؛
• فشار و چربی خون بالا: این عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش می‌دهند.

عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع 2

برخی عادات و شرایط سلامت و پزشکی که به سبک زندگی شما برمی‌گردد، می‌توانند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش دهند. این عوامل شامل موارد زیر می‌باشد:

• اضافه وزن مخصوصا در ناحیه دور کمر
• عدم تحرک
• سیگار کشیدن
• برنامه غذایی سرشار از گوشت قرمز، گوشت فرآوری شده، لبنیات پرچرب و شیرینی‌جات
• کلسترول و چربی خون غیر طبیعی
• ابتلا به پیش دیابت
• ابتلا به دیابت بارداری
• ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک

عوارض دیابت 2

دیابت نوع 2 بسیاری از اندام‌های اصلی، از جمله قلب، رگ‌های خونی، اعصاب، چشم‌ها و کلیه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علاوه بر این، عواملی که خطر ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهند، خودشان عوامل خطر برای سایر بیماری‌های مزمن جدی هستند. مدیریت دیابت و کنترل قند خون می‌تواند خطر ابتلا به این عوارض را کاهش دهد. در مجموع، پیامدهای بالقوه دیابت و بیماری‌های مکرر همراه آن عبارتند از:

• بیماری‌های قلبی و عروقی: دیابت با افزایش خطر بیماری قلبی، سکته مغزی، فشار خون بالا و باریک شدن عروق خونی (آترواسکلروز) مرتبط است.
• آسیب عصبی (نوروپاتی) در اندام‌ها: قند خون بالا در طول زمان می‌تواند به اعصاب آسیب برساند و در نتیجه باعث گزگز، بی حسی، سوزش، درد یا در نهایت از دست دادن حس ‌شود.
• آسیب عصبی در دستگاه گوارش: دیابت می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی مانند حالت تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست و برای مردان، باعث اختلال نعوظ شود.
• بیماری کلیوی: دیابت ممکن است منجر به بیماری مزمن کلیه شود.
• آسیب چشم: دیابت خطر ابتلا به بیماری‌های جدی چشمی مانند آب مروارید و گلوکوم را افزایش می‌دهد و ممکن است به رگ‌های خونی شبکیه آسیب رسانده و منجر به کوری شود.
• بیماری‌های پوستی: دیابت ممکن است موجب مشکلات پوستی، از جمله عفونت‌های باکتریایی و قارچی شود.
• بهبودی آهسته زخم‌ها: بریدگی‌ها و تاول‌ها در مبتلایان به دیابت نوع دوم می‌توانند به عفونت‌های جدی درمان ناپذیر تبدیل شوند که حتی منجر به قطع انگشتان پا شود.
• اختلال شنوایی: مشکلات شنوایی در افراد مبتلا به دیابت شایع‌تر است.
• آپنه خواب: آپنه انسدادی خواب در افراد مبتلا به دیابت نوع دوم شایع است. چاقی ممکن است عامل اصلی ایجاد هر دو بیماری باشد.
• زوال عقل: به نظر می‌رسد دیابت نوع دو خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و سایر اختلالاتی که باعث زوال عقل می‌شوند را افزایش می‌دهد.
• آسیب به پاها: آسیب عصبی دیابتی می‌تواند باعث شود زخم پای خود را احساس نکنید و دیر تشخیصش دهید. هم‌زمان، سخت شدن عروق جریان خون به پا را ضعیف می‌کند. زخم پا حتی از یک آسیب خیلی کوچک نیز می‌تواند اتفاق بیافتد. در موارد شدید، عفونت از کنترل خارج می‌شود و در نتیجه به قطع عضو منجر می‌شود.

چگونه از دیابت نوع دو پیشگیری کنیم؟

دیابت نوع 2 یک بیماری پیچیده است که عوامل مختلفی در بروز آن نقش دارند. اما خبر خوب این که با تغییر سبک زندگی و اتخاذ عادات سالم، می‌توان خطر ابتلا به این بیماری را به طور قابل توجهی کاهش داد:

رژیم غذایی سالم

پیروی از یک رژیم غذایی اصولی می‌تواند خطر ابتلا به بیماری دیابت نوع 2 را کم کند. کارهای زیر به شما کمک می‌کند تا یک رژیم اصولی داشته باشید:

• مصرف غذاهای غنی از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل
• کاهش مصرف قندهای افزوده و نوشابه‌های شیرین
• محدود کردن مصرف چربی‌های اشباع و ترانس
• کنترل اندازه وعده‌های غذایی

آیا افراد مبتلا به دیابت می‌توانند رژیم بگیرند؟ دکتر کرمانی در این ویدئو توضیح خواهند داد:

فعالیت بدنی منظم

ورزش منظم و تحرک بدنی نقش مهمی در کاهش بیماری‌های مزمن همچون دیابت نوع دو دارد. کارهای زیر به شما کمک می‌کند تا احتمال ابتلا به این بیماری را در خود کاهش دهید:

• حداقل 150 دقیقه فعالیت هوازی متوسط در هفته
• انجام تمرینات قدرتی برای تقویت عضلات
• یافتن فعالیت‌هایی که از آن‌ها لذت می‌برید تا به طور مداوم به آن‌ها بپردازید

مدیریت استرس

استرس سبب بسیاری از بیماری‌های مزمن از جمله دیابت نوع 2 است. به روش‌های زیر می‌توانید استرس خود را کنترل کنید:

• یادگیری روش‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا
• تنفس عمیق و آهسته ( این کار موجب می‌شود بدن شما اکسیژن بیشتری دریافت کند و به آرامش برسد).

کنترل وزن

کنترل وزن و داشتن وزن متعادل، کلید رسیدن به سلامت و دوری از بیمارهاست. کارهای زیر به شما در کنترل وزن کمک می‌کند:

• حفظ وزن سالم و جلوگیری از افزایش وزن
• در صورت نیاز، کاهش وزن تدریجی و پایدار

کنترل فشار خون و چربی خون

فشار خون و چربی خون از عوامل موثر بر دیابت نوع 2 هستند. به روش‌های زیر آنها را کنترل کنید:

• منظم چک کردن فشار خون و چربی خون
• استفاده از داروها در صورت نیاز برای کنترل این عوامل خطر

چگونه دیابت نوع 2 را درمان کنیم؟

دیابت نوع 2 به طور کامل قابل درمان نیست، اما به خوبی قابل کنترل است. این یعنی با رعایت یک سری نکات و تحت نظر پزشک، می‌توان قند خون را در حد نرمال نگه داشت و از عوارض جدی آن جلوگیری کرد. برخی از این عوامل عبارتند از:

رژیم غذایی

خوشبختانه، کنترل سطح قند خون با عوض کردن برنامه غذایی و کاهش وزن اضافی می‌تواند خطر عوارض را از بین ببرد. اگر دیابت نوع 2 دارید باید بر مصرف کربوهیدرات نظارت داشته باشید و میزان آن را در هر وعده محاسبه کنید. همچنین میزان چربی و پروتئین دریافتی و کاهش میزان کالری را باید در نظر بگیرید. از پزشک خود بخواهید شما را به یک متخصص تغذیه معرفی کند تا به کنترل برنامه غذاییتان کمک کند.

ورزش و تحرک بدنی

انجام روتین‌های ورزشی، از جمله تمرینات قدرتی یا پیاده‌روی، قدرت استفاده بدن از انسولین را افزایش می‌دهد. ورزش می‌تواند سطح قند خون را در افرادی که دیابت نوع 2 دارند پایین بیاورد. فعال بودن همچنین به کاهش چربی بدن، کاهش فشار خون و محافظت در برابر بیماری‌های قلبی نیز کمک می‌کند. افرادی که دیابت نوع دو دارند باید سعی کنند در بیشتر روزهای هفته حداقل 30 دقیقه ورزش با شدت متوسط داشته باشند.

کاهش استرس

استرس و دیابت نوع 2، دو مسأله‌ای هستند که به نظر می‌رسد ارتباط تنگاتنگی با هم داشته باشند. تحقیقات نشان داده‌اند که استرس می‌تواند بر کنترل قند خون تأثیر منفی بگذارد و در نتیجه، مدیریت دیابت را دشوارتر کند. استرس باعث ترشح هورمون کورتیزول می‌شود که می‌تواند به مقاومت به انسولین منجر شود و در نتیجه، قند خون را افزایش دهد. علاوه بر این، در زمان استرس، ممکن است به غذاهای پرکالری و ناسالم روی آورید که بر کنترل قند خون تأثیر منفی می‌گذارد.

داروهای خوراکی

وقتی افرادی که دیابت نوع دو دارند قادر نیستند به اندازه کافی با ورزش و رژیم غذایی قند خون خود را کنترل کنند ممکن است دارو به روند کنترل دیابت اضافه شود. انواع مختلفی از قرص‌های دیابت موجود است و معمولا به صورت ترکیبی استفاده می‌شوند.

بعضی از این قرص‌ها لوزالمعده را تحریک به تولید بیشتر انسولین می‌کنند و بعضی دیگر باعث بالا رفتن تاثیرگذاری انسولین می‌شوند و یا از هضم نشاسته جلوگیری می‌کنند. برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان دیابت نوع 2 نیز به مهار تجزیه انسولین کمک می‌کنند.

تزریق انسولین

پزشکتان ممکن است با شروع درمان در کنار داروها، انسولین نیز تجویز کند. انسولین همچنین در افرادی که دیابت نوع دو دارند و دچار شکست سلول‌های بتا هستند نیز استفاده می‌شود. شکست سلول‌های بتا به این معناست که سلول‌های موجود در لوزالمعده دیگر در جواب قند خون بالا توان تولید انسولین ندارند. در این مورد، انسولین درمانی باید تبدیل به یک روتین روزانه شود.

تزریق غیر انسولینی

داروهای جدیدی برای کسانی که دیابت نوع دو دارند نیز موجود است. پراملینتاید (Symlin)، اگزناتاید (Byetta) و لیراگلوتاید (Victoza) داروهای تزریقی غیر انسولینی هستند. در حالی‌که انسولین گلوکز را به داخل سلول می‌کشد، این داروها باعث می‌شوند بدن برای کنترل قند خون انسولین آزاد کند.

آنچه از مقاله دیابت نوع 2 آموختیم:

دیابت نوع 2 یک بیماری مزمن است که در آن بدن به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند یا به انسولین تولیدی به درستی پاسخ نمی‌دهد. انسولین هورمونی است که قند خون را به سلول‌های بدن منتقل می‌کند تا به عنوان انرژی استفاده شود. وقتی این فرآیند به درستی انجام نشود، سطح قند خون افزایش می‌یابد و منجر به دیابت می‌شود. دیابت نوع 2 یک بیماری جدی است که باید به درستی مدیریت شود. با تشخیص زودهنگام، مدیریت صحیح و حفظ یک سبک زندگی سالم، می توان با دیابت نوع 2 زندگی طولانی و سالمی داشت.

سوالات متداول دیابت نوع 2:

منابع:

• www.mayoclinic.org
• www.webmd.com

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.