راه های مقابله با بی اشتهایی عصبی

بی اشتهایی عصبی یا آناروکسیا نوعی اختلال تغذیه است که با پایین آمدن غیر طبیعی وزن، ترس شدید از افزایش وزن و تصور غلط از وزن شناخته می شود. افراد مبتلا به این اختلال عصبی به کنترل وزن و اندامشان بسیار اهمیت می دهند و به همین دلیل با انجام تلاش های فراوان، جانشان را نیز به خطر می اندازند.

افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی یا آناروکسیا برای پیشگیری از اضافه شدن وزن یا ادامه کاهش وزن به شدت مقدار غذای خود را محدود می کنند. این افراد بعد از خوردن وعده های غذایی ممکن است با استفراغ یا هر راه دیگر سعی در کنترل کالری مصرفی داشته باشند. در این مقاله به بررسی علائم، علل، روش های پیشگیری و درمان بی اشتهایی عصبی خواهیم پرداخت.

بی اشتهایی عصبی چیست؟

بی اشتهایی عصبی یا آنورکسیا یک اختلال خوردن جدی است که با ترس شدید از چاقی، تصور بدنی تحریف شده و محدود کردن شدید مصرف غذا مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال، حتی زمانی که وزنشان به شدت کاهش یافته، همچنان احساس چاق بودن می‌ کنند و از خوردن غذا خودداری می‌ کنند.

علائم بی اشتهایی عصبی چیست؟

نشانه های فیزیکی و علائم عصبی با گرسنگی کشیدن در ارتباط است. بی اشتهایی عصبی شامل مشکلات احساسی و رفتاری از جمله درک نادرست از وزن بدن و ترس بسیار شدید از افزایش وزن یا چاق شدن می شود.

تشخیص نشانه ها و علائم ممکن است بسیار دشوار باشد چون چیزی که وزن پایین بدن در نظر گرفته می شود برای هر فرد متفاوت است و برخی از اشخاص ممکن است زیاد لاغر به نظر نیایند. افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی معمولا لاغری، عادات غذایی یا مشکلات فیزیکی خود را پنهان می کنند.

علائم فیزیکی بی اشتهایی عصبی

علائم و نشانه های فیزیکی بی اشتهایی عصبی عبارتند از:

• کاهش وزن شدید یا نداشتن افزایش وزن مورد انتظار
• ظاهر لاغر
• خستگی
• بی خوابی
• سرگیجه یا غش کردن
• آبی رنگ شدن انگشت ها
• موهای نازک، شکسته و دچار ریزش
• موهای نرم و کرکی در سطح بدن
• قطع شدن قاعدگی در خانم ها
• یبوست و درد شکمی
• پوست خشک و زرد رنگ
• عدم تحمل سرما
• ریتم قلبی نامرتب
• فشار خون پایین
• کم آبی بدن
• ورم کردن دست ها و پاها
• دندان های خراب شده
• پینه بستن زانوها به خاطر بالا آوردن های عمدی

برخی از افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی درست مانند افرادی که دچار بولیمیا هستند پرخوری و سپس بالا آوردن را تجربه می کنند. اما افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی به صورت کلی کاهش وزن غیر طبیعی بدن را تجربه می کنند در حالی که افراد مبتلا به بولیمیا وزنی طبیعی یا بالای آن را دارند. 

علائم احساسی و رفتاری بی اشتهایی عصبی

روش هایی برای کاهش وزن با علائم رفتاری بی اشتهایی عصبی عبارتند از:

• محدود کردن شدید غذا توسط رژیم یا روزه گرفتن
• ورزش بیش از اندازه شدید
• پرخوری و وادار کردن خود به بالا آوردن برای خلاص شدن از غذا

نشانه های احساسی و رفتاری بی اشتهایی عصبی شامل موارد زیر می شود:

• تمایل به غذاها که گاهی اوقات شامل پختن وعده های غذایی برای دیگران است نه خودشان،
• نادیده گرفتن وعده های غذایی و یا پرهیز از غذاخوردن،
• بهانه برای غذا نخوردن و انکار گرسنگی،
• مصرف تنها چند غذای ساده کم چرب و کم کالری،
• عادت به غذاهای خاص یا آداب خاصی برای غذا خوردن مانند بیرون ریختن غذا پس از جویدن،
• عدم غذا خوردن در مکان های عمومی،
• دروغ گفتن درباره مقدار غذایی که خورده اند،
• وزن کشی بیش از اندازه،
• چک کردن مرتب خود در آینه،
• شکایت از چاقی کل بدن یا قسمت هایی از بدن،
• پوشاندن خود در چندین لایه لباس،
• دوری از جامعه،
• تحریک پذیری،
• بی خوابی،
• از دست دادن علاقه به رابطه جنسی.

دلایل بی اشتهایی عصبی چیست؟

دلیل اصلی بی اشتهایی عصبی مشخص نیست. درست مانند بسیاری از بیماری ها ترکیبی از شاخص های بیولوژیکی، فیزیولوژیکی و محیطی را می توان از دلایل بی اشتهایی عصبی دانست. دیگر دلایل بی اشتهایی عصبی عبارتند از:

دلایل بیولوژیکی

 با اینکه هنوز مشخص نیست کدام ژن موثر است اما ممکن است تغییرات ژنتیکی سبب شود فرد در خطر ابتلا به بی اشتهایی عصبی قرار گیرد. برخی افراد ممکن است گرایش ژنتیکی به سمت کمال گرایی، حساس بودن و پشت کار داشته باشند. همه این موارد با بی اشتهایی عصبی در ارتباط هستند.

دلایل فیزیولوژیکی

 برخی افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی ممکن است دچار وسواس فکری باشند که مجبورند رژیم های غذایی بسیار سخت را بگیرند و یا با وجود گرسنگی غذا نخورند. ممکن است این افراد گرایش شدیدی به کمال گرایی داشته باشند که سبب می شود فکر کنند هرگز به اندازه کافی لاغر نیستند.

همچنین ممکن است دچار سطح بالایی از اضطراب باشند در نتیجه خود را درگیر محدودیت در غذا خوردن می کنند تا حس اضطراب کاهش بیابد.

دلایل محیطی

 فرهنگ مدرن امروزی روی لاغری تاکید دارد. موفقیت و ارزش خود را معادل  با لاغر بودن می دانند. فشارِ هم سن و سال ها نیز ممکن است اشتیاق به لاغر شدن را در افراد افزایش دهد.

چه کسانی بیشتر در معرض بی اشتهایی عصبی هستند؟

بی اشتهایی عصبی بیشتر در میان دخترها و خانم ها دیده می شود. با این حال تعداد پسرها و مردان مبتلا رو به افزایش است و دلیلش رشد فشارهای اجتماعی است. بی اشتهایی در میان نوجوان ها بیشتر رواج دارد. اما افراد در هر سنی ممکن است دچار این اختلال شوند ولی در میان افراد 40 سال به بالا بسیار نادر است.

نوجوانان بیشتر در خطر بی اشتهایی قرار دارند و شاید یکی از دلایلش تغییرات متعددی است که در دوران بلوغ دارند. همچنین در این سن افراد بیشتر به انتقادها یا حتی نظرهای معمولی درباره وزن و شکل بدنی حساس هستند.

عوارض بی اشتهایی عصبی چیست؟

بی اشتهایی عصبی مشکلات متعددی را به همراه دارد. در بدترین شکل خود می تواند مرگبار باشد. مرگ ممکن است ناگهانی اتفاق بیفتد، حتی زمانی که فرد به شدت زیر وزن طبیعی نباشد. دلیل این اتفاق ریتم قلبی غیر طبیعی، عدم تعادل الکترولیت ها و مواد معدنی مانند سدیم، پتاسیم و کلسیم که تعادل مایعات در بدن را تثبیت می کنند، است.

دیگر عوارض بی اشتهایی عصبی عبارتند از:

• کم خونی
• مشکلات قلبی مانند پرولاپس دریچه میترال، ریتم قلبی غیر طبیعی یا نارسایی قلبی
• پوکی استخوان و افزایش خطر شکستگی
• از دست دادن عضلات
• کاهش تستوسترون در آقایان
• مشکلات دستگاه گوارش مانند یبوست، نفخ یا حالت تهوع
• عدم تعادل غیر طبیعی الکترولیت ها مانند پتاسیم، سدیم و کلراید پایین
• مشکلات کلیوی

اگر فرد مبتلا به بی اشتهایی عصبی دچار سوء تغذیه شود تمام اعضای بدن از جلمه مغز، قلب و کلیه ها آسیب می بیند. این آسیب ممکن است کاملا قابل بازگشت نباشد حتی زمانی که تحت کنترل باشد. افراد مبتلا علاوه بر اینکه میزبان انواع عوارض فیزیکی هستند دچار دیگر مشکلات سلامت روان نیز می شوند. این موارد عبارتند از:

• افسردگی، اضطراب و دیگر اختلالات خلق و خو
• مصرف الکل یا مواد مخدر
• آسیب زدن به خود، فکر به خودکشی و یا اقدام به آن

روش های درمان بی اشتهایی عصبی کدامند؟

درمان بی اشتهایی عصبی یک فرآیند پیچیده و طولانی مدت است که معمولاً شامل ترکیبی از روش‌ های درمانی مختلف می باشد. هدف از درمان، بهبود وضعیت تغذیه‌ ای، اصلاح تصویر بدنی و درمان مشکلات روانی همراه با آن است. روش‌ های اصلی درمان بی اشتهایی عصبی عبارتند از:

• روان درمانی: روان درمانی به افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی کمک می‌کند تا افکار و احساسات خود را بهتر درک کنند و مهارت‌های مقابله با مشکلات را بیاموزند. انواع مختلفی از روان درمانی مانند شناخت درمانی رفتاری (CBT) و روان درمانی بین فردی برای درمان این اختلال استفاده می‌شود.

• تغذیه درمانی: این روش شامل افزایش تدریجی مصرف غذا تحت نظارت یک متخصص تغذیه است. هدف از این روش، بازگرداندن وزن به حالت طبیعی و بهبود وضعیت تغذیه‌ای است.
• درمان دارویی: داروها معمولاً برای درمان علائم همراه با آنورکسیا مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات خواب استفاده می‌شوند.
• درمان بستری: در موارد شدید، ممکن است بستری در بیمارستان برای نظارت بر وضعیت بیمار و ارائه درمان‌های فشرده ضروری باشد.

اگر بالای 18 سال سن دارید، نوعی از گفتار درمانی به شما پیشنهاد می شود تا بتوانید احساسات خود را در مورد غذا خوردن مدیریت کنید تا بتوانید به اندازه کافی غذا بخورید و سالم باشید.

www.nhs.uk

سایر درمان‌های مکمل

علاوه بر روش‌های اصلی درمان، برخی درمان‌ های مکمل نیز ممکن است به بهبود بیماران مبتلا به بی اشتهایی عصبی کمک کنند، مانند:

• خانواده درمانی: خانواده درمانی به خانواده‌ها کمک می‌کند تا نقش مؤثری در درمان بیمار ایفا کنند.
• گروه درمانی: شرکت در گروه‌ های درمانی به افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی کمک می‌کند تا با افرادی که مشکلات مشابهی دارند ارتباط برقرار کنند و از تجربیات آن‌ها بهره‌ مند شوند.
• یوگا و مدیتیشن: این روش‌ ها می‌توانند به کاهش استرس و بهبود سلامت روان کمک کنند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

متاسفانه بسیاری از افراد مبتلا به آنورکسیا علاقه ای به درمان ندارند، حداقل در ابتدا این چنین است. علاقه به لاغر ماندن نگرانی درباره سلامت شان را تحت تاثیر قرار می دهد. اگر عزیزی دارید که نگرانش هستید او را تشویق کنید تا با پزشک صحبت کند.

اگر خودتان دچار مشکلات بیان شده در بخش بالا باشید و یا فکر می کنید دچار اختلال تغذیه هستید از فردی مطمئن کمک بگیرید. اگر بی اشتهایی عصبی خود را از عزیزانتان پنهان کردید سعی کنید فردی مورد اعتماد را بشناسید تا درباره اتفاقات افتاده با او صحبت کنید.

چگونه از بی اشتهایی عصبی پیشگیری کنیم؟

اختلال تغذیه خطرناک است و جان افراد را تهدید می کند. یکی از بهترین راه ها برای پیشگیری از آن این است که به رفتارهای سالم درباره وزن و شکل بدن عادت کنیم. در ادامه می خواهیم درباره روش هایی صحبت کنیم که به کمک آنها از بی اشتهایی عصبی و اختلال تغذیه پیشگیری کنید.

• از این فکر که وزن یا سایز بدنی خاص به صورت خودکار سبب شادی و رضایت می شود خلاص شوید.
•  اطلاعات علمی درباره بی اشتهایی عصبی، بولیمیا، پرخوری عصبی و انواع اختلالات تغذیه یاد بگیرید. آگاهی کامل کمک می کند دچار رفتارهای قضاوت گرایانه و اختلال تغذیه نشوید.
•  لاغری و کاهش وزن نشانه موفق بودن و اضافه وزن نشانه ضعف و تنبلی نیست.
• از دسته بندی کردن غذاها به  انواع بی خطر و خطرناک خودداری کنید. بدن سالم به غذاهای مختلف در اندازه متعادل نیاز دارد. در یک رژیم غذایی سالم باید از تمامی گروه های غذایی استفاده کرد. درست همانند رژیم دکتر کرمانی که افراد را از هیچ غذایی محروم نمی کند.

• خود و دیگران را بر اساس شکل بدنی یا وزن قضاوت نکنید. صدایی که در سرتان می گوید وزن افراد نشانگر شخصیتشان است را خاموش کنید.
•  تبلیغات رسانه ها به سمت لاغری و نشان دادن مدل ها، بدون نقص است. به این موضوع انتقادگرایانه عمل کنید و دنبال این پیام های اشتباه نباشید. اجازه ندهید ظاهر چیزی سبب شود احساس بدی درباره خودتان کنید.
• طبق اهداف، دستاوردها، استعداد ها و شخصیت به خود ارزش دهید. بدنتان سایز و شکل منحصر به فرد خود را دارد آن را بپذیرید و خود را از درون بسازید.
• اگر احساس کردید کسی دچار اختلال تغذیه ای است، بدون تعارف نشان دهید که نگرانش هستید. خیلی با آرامش از او بخواهید به متخصص مراجعه کند. به خاطر داشته باشید افراد در ابتدا حاضر به قبول نیستند و باید حتما توسط متخصص، متوجه شرایط خود باشند.

آنچه از مقاله بی اشتهایی عصبی آموختیم:

بی‌اشتهایی عصبی یک اختلال پیچیده و جدیست که نیازمند توجه و درمان تخصصی می باشد. این اختلال نه تنها بر سلامت جسمانی، بلکه بر سلامت روانی فرد نیز تأثیر می‌گذارد. علل بروز این اختلال ترکیبی از عوامل ژنتیکی، روانی و محیطی است و علائم آن می‌ تواند بسیار متنوع باشد.

درمان بی اشتهایی عصبی فرآیندی طولانی‌ مدت و چالش‌ برانگیز است که نیازمند همکاری تیمی از متخصصان مختلف است. تغذیه درمانی، روان درمانی و در برخی موارد، درمان دارویی از جمله روش‌ های درمانی موثر در این اختلال هستند. حمایت خانواده و دوستان نیز نقش بسیار مهمی در بهبود بیماران مبتلا به بی اشتهایی عصبی ایفا می‌کند.

سوالات متداول مقاله بی اشتهایی عصبی:

 منبع:

www.mayoclinic.org

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.