رژیم کتوژنیک و کبد چرب: آیا کتوژنیک برای کبد چرب مفید است؟

ارتباط رژیم کتوژنیک و کبد چرب موضوع این مقاله است و اینکه چه کسانی می‌توانند با وجود کبد چرب، رژیم کتو بگیرند تا هم وزنشان را کم کنند و هم چربی‌های ناسالم اصزاف کبد را بسوزانند. با رشد روزافزون چاقی، نوعی جدید از آسیب به کبد بسیار شایع شده است. این آسیب را بیماری کبد چرب غیر الکلی ( NAFLD ) می‌نامند که ریشه در رژیم غذایی ناسالم دارد و موجب می‌شود به مرور چربی تا سطح خطرناکی در کبد انباشته شود.

بیماری کبد چرب غیر الکلی قابل پیشگیری و بازگشت است(البته به شرط آنکه به مراحل حاد این بیماری نرسیده باشد). با تغییرهای جدید در رژیم غذایی و سبک زندگی می‌توانید کبد خود را درمان کنید. این امر نیاز به تغییر برنامه غذایی دارد. به عنوان مثال بر اساس تحقیقات پزشکی انجام شده در جهان، رژیم کتوژنیک برای کبد چرب مفید و موثر است. بنابراین در این مقاله می‌خواهیم درباره رژیم کتو و کبد، علت به وجود آمدن این بیماری و راه‌های پیشگیری از آن صحبت کنیم.

آیا می توان بیماری کبد چرب را درمان کرد؟

تغییر سبک زندگی کمک می‌کند کبد، چربی‌های ذخیره شده را بسوزاند و بیماری کبد چرب از بین ببرد. افزایش وزن از دلایل اصلی بروز بیماری کبد چرب غیر الکلی است. از سوی دیگر کاهش وزن از بهترین کارهایی است که می توانید برای بهبود عملکرد کبد انجام دهید. اگر دچار چاقی یا دیابت نوع 2 نیز هستید انجام حرکات ورزشی بسیار مفید است. با این حال کاهش وزن به تنهایی ممکن است کلید حل این مشکل نباشد.

آیا رژیم کتو و کبد توصیه می‌شود؟

رژیم کتوژنیک و کبد چرب تنها در صورتی به بهبود این بیماری کمک می‌کند که فرد مبتلا به کبد چرب گرید 1 یا 2 این بیماری باشد. نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که برنامه غذایی کتوژنیک برای کبد چرب حاد اصلا توصیه نمی‌شود.

پژوهش‌ها نشان دادند درمان کبد چرب، تنها با آب کردن چربی‌ها نیست، بلکه چگونگی کاهش وزن نیز اهمیت دارد. رژیم غذایی و شاخص‌های سبک زندگی، مانند ورزش و پرهیز از شربت ذرت با فروکتوز بالا، نقش مهمی در بالا رفتن شانس درمان کبد چرب دارند. همچنین رژیم غذایی که میکروبیوم روده را تنظیم کند برای بالا بردن سلامت متابولیک بسیار مهم است.

ارتباط رژیم کتوژنیک و کبد چرب

بیماری کبد چرب، یعنی مقدار زیادی چربی در کبدتان انباشته شده باشد. ذخیره کردن مقداری چربی برای کبد طبیعی است. کبد از چربی ذخیره شده هنگامی استفاده می‌کند که انرژی در بدن‌تان کم است. اما زمانی این بیماری خود را نشان می‌دهد که چربی بیش از 5 درصد وزن کبد را به خود اختصاص دهد. این حالت کبد چرب در نظر گرفته می‌شود.

برای آشنایی بیشتر با رژیم کتوژنیک پیشنهاد می کنیم ویدئوی دکتر کرمانی را مشاهده کنید:

 بیماری کبد چرب دو نوع اصلی دارد: بیماری کبد چرب الکلی که بر اثر مصرف بیش از حد الکل اتفاق می‌افتد. بیماری کبد چرب غیر الکلی که بر اثر سبک زندگی و رژیم غذایی نامناسب اتفاق می‌افتد.

اگر با بیماری کبد چرب غیر الکلی مقابله نکنید، ممکن است به مشکلی جدی‌تر تبدیل شود که استئاتواپاتیت غیر الکلی نام دارد. استئاتواپاتیت غیر الکلی موجب التهاب و زخمی شدن کبد می‌شود. در این بیماری، سلول‌های کبدتان شروع می‌میرند. این التهاب منجر به سیروز یا سرطان کبد می‌شود.

تغییر سبک زندگی کمک می‌کند کبد، چربی‌های ذخیره شده را بسوزاند و بیماری کبد چرب از بین ببرد. افزایش وزن از دلایل اصلی بروز بیماری کبد چرب غیر الکلی است. از سوی دیگر کاهش وزن از بهترین کارهایی است که می‌توانید برای بهبود عملکرد کبد انجام دهید. اگر دچار چاقی یا دیابت نوع 2 نیز هستید انجام حرکات ورزشی بسیار مفید است.

یکی از رژیم‌های غذایی مهم دنیا که برای پیشگیری و بهبود برخی بیماری‌ها توصیه می‌شود، رژیم کتوژنیک است؛ رژیمی با پروتئین بالا و کربوهیدرات بسیار محدود شده که پایه سوخت و ساز بدن را از قند به چربی تغییر می‌دهد.

4 دلیل اصلی ابتلا به بیماری کبد چرب

محققان هنوز دلیل اصلی کبد چرب غیر الکلی را نمی‌دانند. البته، آن‌ها می‌دانند که این بیماری با تعدادی مشکل‌های متابولیک، از جمله مقاومت به انسولین، دیابت، چاقی، چربی در خون و کلسترول بالا در ارتباط است. رژیم غذایی، ورزش و شاخص‌های ژنتیکی نقش مهمی، در درمان کبد چرب غیر الکلی دارند. باکتری‌های روده نیز ممکن است روی سلامت کبدتان تاثیر داشته باشند:

1- رژیم غذایی نامناسب

به نظر می‌رسد قند از بزرگ‌ترین دلایل بیماری کبد چرب غیر الکلی باشد. فروکتوز( قند موجود در میوه ها و شربت ذرت) فشار زیادی به کبد می‌آورد و از بزرگترین علل غذایی ذخیره چربی توسط کبد است. ترکیب قند و چربی‌های اشباع شده بدتر نیز هست( با این حال چربی‌های اشباع به تنهایی برای کبدتان مشکلی پیش نمی‌آورند).

قند باعث می‌شود گلوکز خون به شدت بالا برود و بدن‌تان، برای خروج گلوکز از خون، انسولین را ترشح و سپس گلوکز را به صورت گلیکوژن ذخیره می‌کند. ذخایر گلیکوژن اندازه دارد. اگر مقدار زیادی قند مصرف کنید و ذخایر گلیکوژن پُر شود، کبد گلوکز اضافی را به چربی تبدیل می‌کند. اگر فردی سالم باشید، چربی اضافی به سلول‌های چربی‌تان می‌رود تا ذخیره شود. در نتیجه، وزن اضافه می‌کنید و چربی به جایی رفته که متعلق به آن است.

مهمترین عامل ایجاد کبد چرب غیرالکلی، تغذیه نامناسب است که در رژیم کتوژنیک و کبد چرب اصلاح می‌شود.

اگر برای طولانی، مدت مقدار زیادی قند و چربی بخورید، دچار مقاومت به انسولین می‌شوید. مقاومت به انسولین یعنی بدن پیام‌های انسولین را به درستی درک نمی‌کند. در نتیجه، چربی ذخیره شده دوباره به جریان خون باز می‌گردند. سپس بدن دچار تنش می‌شود و آن چربی را به کبد می‌فرستد. مقاومت به انسولین، حاصل از رژیم غذایی نامناسب، یکی از اصلی‌ترین دلایل کبد چرب غیر الکلی است.

کبد چرب خسارت‌های زیادی را به بدن وارد می کند چون مستقیم به کبد می‌رود و تبدیل به چربی می‌شود. کبد، فروکتوز انتقال‌دهنده خاص خود را دارد که خارج از سلول‌های درون روده هستند، درست مانند زمانی که وقتی بدن سالم است بیشتر از آنچه توانش را دارید فروکتوز جذب نمی‌کند. اگر به صورت مرتب مقدار زیادی فروکتوز بخورید سلول ها، انتقال‌دهنده‌های بیشتری می‌سازند و در نتیجه به فروکتوزهای بیشتری اجازه ورود به کبد را می دهند. این همان زمانی است که شروع به بالا بردن احتمال بیماری کبد چرب غیر الکلی می‌کنید.

2- عدم تحرک و ورزش 

ورزش یا کمبود آن، نقش مهمی در ابتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی دارند. ورزش کردن میزان چربی کبد و قند خون را کاهش و حساسیت به انسولین را افزایش می‌دهد. این یعنی ورزش کردن و افزایش فعالیت بدنی هم سبب کاهش احتمال ابتلا به کبد چرب می‌شود. همچنین احتمال انباشتن چربی در آینده را هم از بین می‌برد. ورزش کردن کمک می‌کند چربی‌های بدن را آب کنید. چاقی از شاخص‌های افزایش خطر بیماری کبد چرب غیر الکلی است و همبستگی قوی بین کاهش وزن و سلامت کبد وجود دارد.

3- ژنتیک 

برخی از انواع ژنتیکی نیز موجب افزایش احتمال ابتلا به کبد چرب غیر الکلی می‌شوند و البته برخی نیز احتمال تبدیل شدن کبد چرب غیر الکلی به استئاتواپاتیت غیر الکلی بالاتر برود. با یک آزمایش ژنتیک متوجه می‌شوید که آیا ژن‌هایتان استعداد بالا بردن احتمال بیماری کبد چرب را دارند یا خیر. حتی اگر از نظر ژنتیکی هم مستعد باشید، می‌توانید با رژیم غذایی مناسب و سبک زندگی سالم از این بیماری پیشگیری کنید.

4- میکروبیوم روده 

باکتری‌های روده نیز در بیماری کبد چرب تاثیر گذارند. اگر باکتری‌های روده از تعادل خارج شوند ممکن است کبد مورد حمله باکتری های مضر قرار بگیرد. باکتری های مضر برای از بین بردن باکتری های مقابله کنند اندوتوکسین تولید می کنند و همبستگی بسیاری بین تعداد اندوتوکسین های درون روده و خطر ابتلا به بیماری کبد چرب وجود دارد.

اندوتوکسین‌های روده همچنین سبب ایجاد التهاب و تبدیل شدن کبد چرب غیر الکلی به استئاتواپاتیت غیر الکلی می‌شود. رژیم غذایی، از بهترین راه‌های متعادل نگه داشتن باکتری‌های روده است. فیبر، به صورت ویژه باکتری‌های روده را تغذیه و روده را در برابر باکتری‌های بد محافظت می‌کند. پرهیز از مصرف قند نیز، به بهبود سلامت باکتری‌های روده کمک خواهد کرد.

فواید رژیم کتوژنیک برای کبد چرب

در رژیم کم کربوهیدرات کتوژنیک، کربوهیدرات بسیار کمی مصرف می‌کنید و بیشترین کالری دریافتی از پروتئین و چربی‌های سالم است. همانطور که قبلا هم اشاره کردیم انسولین و کربوهیدرات در پیشرفت بیماری کبد چرب نقشی اساسی دارند. رژیم غذایی با کربوهیدرات بالا و چربی پایین می‌تواند کبد چرب را بدتر کند. به خصوص اگر مقدار زیادی قند بخورید.

اما آن همه چربی که هنگام رژیم کتوژنیک می‌خورید چه؟ آیا رژیم کتو برای کبد چرب مضر است؟

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که رژیم کتوژنیک برای کبد چرب خوب است. بیشتر چربی‌هایی که در کبدتان جمع می‌شوند از از کربوهیدرات یا چربی ناسالم می‌آیند؛ بنابراین رژیم کتو که بر پایه چربی‌های سالم است به ضرر این بیماری عمل می‌کند.

برخلاف تصور عموم رژیم کتوژنیک برای کبد چرب مفید مفید است زیرا به مصرف چربی‌های سالم توصیه می‌کند.

پژوهش‌های دیگری نیز اهمیت رژیم کم کربوهیدرات را برای بهبود کبد و سلامت متابولیک نشان دادند. در پژوهشی 6 ماهه با رژیم کتوژنیک محققان به نتیجه رسیدند که این نوع رژیم سبب کاهش وزن چشمگیر و بهبود بیماری کبد چرب را در افراد دارای اضافه وزن شده است. در پایان 6 ماه افراد شرکت کننده در پژوهش توانستند حدود 14 کیلو از وزن خود را کم کنند. همچنین، مقدار زیادی از التهاب وارد شده به کبد را ترمیم می‌کنند.

پژوهشگران، در بررسی دیگری افراد سالمی که رژیم کتوژنیک را دنبال می‌کردند تنها طی 10 روز شاهد کاهش چربی در کبد بودند. محققان متوجه شدند شرکت کنندگان مبتلا به کبد چرب غیر الکلی، دو هفته پس از رعایت رژیم کتوژنیک، 42 درصد کاهش چربی در کبد را تجربه کردند. با محدود کردن کربوهیدرات به واسطه رژیم کتوژنیک، دیگر قند و فروکتوزی وجود نخواهد داشت که در کبد تبدیل به چربی شود. بعلاوه در برابر مقاومت به انسولین ایمن می‌شوید که این مورد هم در پیشگیری از کبد چرب موثر است.

رژیم کتو برای کدام نوع از کبد چرب توصیه می‌شود؟

حال سوال اینجاست که رژیم کتوژنیک به چه کسانی توصیه می‌شود؟ آیا تمام گریدهای کبد چرب می‌توانند این رژیم را بگیرند؟ افراد مبتلا به کبد چرب گرید 1 و 2 می‌توانند این از رژیم کتو برای سوزاندن چربی‌های ناسالم اطراف کبدشان پیروی کنند. در این برنامه غذایی هر آنچه که کربوهیدرات بالایی دارد را محدود کرده و از پروتئین و چربی سالم مانند ماهی و روغن زیتون استفاده می‌کنید. اما اگر کبد چرب در مراحل حاد تجمع چربی باشد و بافت کبد آسیب جدی دیده باشد، استفاده از این رژیم ممنوع است. بنابراین بدون مشورت پزشک رژیم کتو را آغاز نکیند تا ابتدا از میزان درگیری کبد خود آگاه شوید.

رژیم کتو برای انواع کبد چرب گرید 1 و 2 توصیه می‌شود اما کبدهای چرب‌تر نمی‌توانند از این رژیم استفاده کنند.

توصیه‌های مهم رژیم کتو برای کبد چرب

رژیم کتو و کبد چرب دستورالعمل‌های مخصوص خود را دارد اما در بیماری کبد چرب باید برخی مواد غذایی را(بر اساس رژیم کتو) باید بیشتر مصرف کنید:

غذاهای سرشار از چربی‌های تک غیراشباع

علاوه بر فواید قلبی عروقی، اسیدهای چرب تک غیراشباع (MUFAs) به نظر می‌رسد اثرات محافظتی بر سلامت کبد دارند. یک مطالعه در بزرگسالان دارای اضافه وزن مبتلا به دیابت نوع 2 نشان داد که یک رژیم غذایی با MUFA بالا منجر به کاهش قابل توجه چربی کبد در مقایسه با رژیم کنترل می شود، صرف نظر از اینکه هر گروه چقدر فعالیت بدنی انجام می دهد . بهترین منابع MUFA روغن زیتون، زیتون، آووکادو، آجیل ماکادمیا، بادام و بادام زمینی است.

چای سبز در رژیم کتو و کبد چرب

چای سبز سرشار از کاتچین است، از جمله یک کاتچین قوی به نام اپی گالوکاتچین گالات (EGCG). در یک مطالعه کنترل شده 12 هفته‌ای، افراد مبتلا به کبد چرب که چای حاوی حداقل 1 گرم کاتچین در روز مصرف می‌کردند، در مقایسه با گروه‌هایی که چای سبز کم کاتچین یا چای سبز مصرف می‌کردند، کاهش بیشتری چربی کبد، آنزیم‌های کبدی و سایر نشانگرهای التهاب داشتند.

ماهی چرب

ماهی‌های چرب سرشار از اسیدهای چرب غیراشباع امگا 3 (PUFAs) هستند که خواص ضد التهابی قوی دارند شامل ماهی آزاد، ساردین، ماهی خال مخالی، شاه ماهی و آنچوی.

غذاهای غنی از پلی فنل

پلی فنول‌ها متعلق به گروهی از ترکیبات شناخته شده به عنوان فیتوکمیکال‌ها هستند که آنتی اکسیدان هایی هستند که در رنگدانه‌های گیاهی یافت می‌شوند. کاتچین‌های موجود در چای سبز یکی از انواع پلی فنول‌ها هستند و محققان حداقل 4000 نوع دیگر را شناسایی کرده‌اند. تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که غذاهای حاوی پلی فنل بالا ممکن است برای افراد مبتلا به کبد چرب مفید باشد. غذاهای کتو غنی از پلی فنل شامل انواع توت‌ها، سبزیجات سبز، گوجه فرنگی، قهوه و زیتون هستند.

کبدت رو بی‌چربی کن!

درمان از بین بردن چربی‌های کبد چرب، فقط و فقط یه رژیم درست و حسابی و اصولیه.
رژیم دکتر کرمانی همون رژیم درست و حسابی و اصولیه.

همین الان ثبت نام کن.

سوالات متداول کتوژنیک و کبد چرب

فواید رژیم کتوژنیک برای کبد چرب چیست؟

در رژیم کتوژنیک، کربوهیدرات بسیار کمی مصرف می‌کنید و بیشترین کالری دریافتی از پروتئین و چربی‌های سالم است. انسولین و کربوهیدرات در پیشرفت بیماری کبد چرب نقشی اساسی دارند و رژیم غذایی با کربوهیدرات بالا و چربی پایین می‌تواند کبد چرب را بدتر کند.  بیشتر چربی‌هایی که در کبدتان جمع می‌شوند از از کربوهیدرات یا چربی ناسالم می‌آیند؛ بنابراین رژیم کتو که بر پایه چربی‌های سالم است به ضرر این بیماری عمل می‌کند.

رژیم کتو برای کدام نوع از کبد چرب توصیه می‌شود؟

افراد مبتلا به کبد چرب گرید 1 و 2 می‌توانند این از رژیم کتو برای سوزاندن چربی‌های ناسالم اطراف کبدشان پیروی کنند. اما اگر کبد چرب در مراحل حاد تجمع چربی باشد و بافت کبد آسیب جدی دیده باشد، استفاده از این رژیم ممنوع است. بنابراین بدون مشورت پزشک رژیم کتو را آغاز نکیند تا ابتدا از میزان درگیری کبد خود آگاه شوید.

توصیه‌های رژیم کتو برای کبد چرب چیست؟

یکی از مهمترین دستورات غذایی در رژیم کتو برای کبد استفاده از اسیدهای چرب تک غیراشباع(MUFAs) است که  اثرات محافظتی بر سلامت کبد دارند. بهترین منابع MUFA روغن زیتون، زیتون، آووکادو، آجیل ماکادمیا، بادام و بادام زمینی است.

آنچه از مقاله کتوژنیک و کبد چرب  آموختیم:

در مقاله رژیم کتوژنیک و کبد چرب با این نکته مهم آشنا شدیم که این رژیم تنها برای انواع کبد چرب نوع 1 و 2 مناسب و کارساز است اما اگر کبد بیش از اندازه درگیر چربی باشد، برنامه غذایی کتوژنیک برای کبد چرب اصلا مناسب نیست. به همین دلیل ابتدا نوع کبد چرب خود را مشخص کنید و اگر شرایط کبدتان مناسب بود، زیر نظر پزشک، رژیم کتو بگیرید. پروتئین و چربی سالم مانند روغن زیتون و ماهی‌های چرب و برخی از نوشیدنی‌ها مانند چای سبز در رژیم کتو و کبد چرب مجاز اعلام شده است.

منابع:

• ezra.com
• ketodietapp.com

مریم اصیلی

از سال 95 با ورود به مجموعه دکتر کرمانی وارد حوزه‌ی محتوا و به طور تخصصی محتوای تغذیه و سلامتی شدم. ابتدا کار رو با ترجمه شروع کردم و بعد از اون بخش سرپرستی و نظارت بر محتوا رو به عهده گرفتم. به شدت عاشق تولید محتوا هستم و به معجزه‌ی کلمات باور دارم.